Theo Ủy ban sông Mekong thì nếu lượng nước khổng lồ ở khu vực thượng nguồn Mekong, một khi bị giữ lại ở các đập thủy điện hay tháo ra trong mùa lũ, đều gây thảm họa cho vùng hạ nguồn, mà nặng nhất là Việt Nam.

Hậu quả đối với ĐBSCL

Những cuộc nghiên cứu mới đây của Ủy ban sông Mekông cũng đề cập tới hậu quả đáng ngại liên quan nguồn thủy sản do các đập nước gây ra, kể cả việc gây trở ngại cho sự di chuyển của cá, tôm và làm thóai hóa nơi cư trú của các giống lòai thủy sinh.

Những đe dọa như vừa nói khiến các nhà khoa học tại vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) ngày càng quan ngại, nhất là cho sinh kế của cư dân trong vùng liên quan việc sản xuất lương thực, phát triển thủy sản.

Sông mà để chảy tự nhiên thì cũng giống như mạch máu trong con người vậy. Nếu trường hợp đắp đập thì cũng như mình bị đọng máu ở khu vực nào đó, chắc chắn nó sẽ ảnh hưởng đến những vùng khác.

Tiến sĩ Nguyễn Hữu Chiếm

Thạc sĩ Kỷ Quang Vinh, Giám đốc Trung tâm Quan trắc Tài nguyên-Môi trường thành phố Cần Thơ đề cập tới nhiều tác hại do những đập thượng nguồn mang lại cho khu vực hạ lưu, nhất là vùng ĐBSCL. Lên tiếng với phóng viên đài Á Châu Tự Do, Tiến sĩ Kỷ Quang Vinh cho biết:

“Hiện nay trên những dòng sông, nếu có những đập ngăn nước như vậy, thì rõ ràng dòng nước chảy xuống phía dưới có những biến động rất lớn. Thí dụ nó làm thay đổi về mặt sinh thái, thay đổi về mặt chất lượng, sẽ ảnh hưởng đến các nước ở vùng hạ nguồn rất nhiều. Đó là chưa kể về số lượng nước, khi người ta lợi dụng những công trình đập thủy điện để người ta dẫn nước sang nơi khác, khiến gây thiếu nước cho khu vực hạ lưu”.

Tiến sĩ Nguyễn Hữu Chiếm, Trưởng Khoa Quản lý Môi trường và Tài Nguyên thuộc trường Đại học Cần Thơ, nhận xét:

“Về việc này thì chúng tôi cũng đồng quan điểm với mọi người là sông mà để chảy tự nhiên thì cũng giống như mạch máu trong con người vậy. Nếu trường hợp đắp đập thì cũng như mình bị đọng máu ở khu vực nào đó, chắc chắn nó sẽ ảnh hưởng đến những vùng khác”.

Hôm thứ hai, báo Saigòn Tiếp Thị online trích dẫn lời Tiến sĩ Lê Anh Tuấn, Chánh văn phòng Viện Biến đổi Khí hậu cho biết tình trạng khí hậu đổi thay và sự hoạt động của những đập nước thượng nguồn Mekong đang tác động đến dòng chảy, làm trầm trọng thêm nạn hạn hán, nhập mặn tại vùng ĐBSCL.

Đặc biệt là tại các tỉnh duyên hải như Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau… nước mặn đã xâm nhập sâu vào đất liền có nơi tới 70 km. Rồi khi vùng thượng nguồn xả nước đập trong mùa lũ, tình trạng xói mòn, sạt lở sẽ diễn ra phức tạp ở khu vực hạ nguồn Việt Nam.

Về mùa lũ mực nước bị giảm đi rất nhiều. Rồi tới mùa khô lượng nước bị mất đi khỏang 1.000 m³/giây cho cả sông Hậu lẫn sông Tiền. Nó làm cho độ xâm nhập mặn đi sau vào đất liền khiến ảnh hưởng đến sinh hoạt cũng như sản xuất nông nghiệp cho cả ĐBSCL.

Thạc sĩ Kỷ Quang Vinh

Thạc sĩ Kỷ Quang Vinh nhận xét thêm về vấn đề này: “Chúng ta thấy thời gian gần đây, lượng nước của sông Hậu - ở khu vực Cần Thơ mà chúng tôi có quan tâm, về mùa lũ mực nước bị giảm đi rất nhiều. Rồi tới mùa khô lượng nước bị mất đi khỏang 1.000 m³/giây cho cả sông Hậu lẫn sông Tiền. Nó làm cho độ xâm nhập mặn đi sau vào đất liền khiến ảnh hưởng đến sinh hoạt cũng như sản xuất nông nghiệp cho cả ĐBSCL”.

Tiến sĩ Nguyễn Hữu Chiếm nhân tiện đề cập tới các đập thượng nguồn Mekong ảnh hưởng tới mực nước vùng hạ nguồn: “Đây là vấn đề rất tế nhị. Hiện có số liệu về mực nước Mekong lên cao bao nhiêu và thấp nhất vào mùa khô là bao nhiêu, mà nhiều người cho là do ảnh hưởng của vấn đề đập nước thượng nguồn”.

Thạc sĩ Kỷ Quang Vinh lưu ý thêm rằng những công trình thủy điện trên dòng Mekong khiến các nguồn thủy sinh, rong tảo, vi sinh vật vốn có khả năng điều hòa, cân bằng sinh thái sẽ bị sụt giảm nghiêm trọng. Và tầm tác hại của những đập nước thượng nguồn ấy có thể dẫn tới việc xóa sổ cả đặc trưng vùng ĐBSCL là mùa nước lũ, vì, theo Thạc sĩ Kỷ Quang Vinh, “nước có về nhiều nữa đâu mà còn mùa lũ”.

Báo Tuổi Trẻ online trích dẫn lời thạc sĩ Kỷ Quang Vinh nhận xét rằng sông Mekong thực ra “đang bị cắt vụn”, không những do đập Tiểu Loan cao ngút ngàn tại vùng thượng nguồn của Trung Quốc như vừa nói, mà nhiều kế họach xây đập thủy điện tại vùng hạ lưu – của Thái Lan, Lào, Campuchia – sẽ ngăn cản luồng cá di chuyển, gây xáo trộn lớn tới dòng Mekong, tạo nguy cơ cho hàng triệu cư dân sống bằng nguồn thu nhập và thủy sản từ dòng sông này.

Theo thông tấn xã AP thì Lào đã bắt đầu việc xây 23 đập nước trên dòng Mekong và các chi lưu, dự trù sẽ hòan tất vào năm tới, trong khi Camphuchia và cả Việt Nam cũng có kế họach xây đập. Còn Bộ Tài nguyên-Môi trường Thái Lan cũng đã tuyên bố nhập cuộc khai thác thủy điện trên dòng Mekong.

Nguồn: Bauxitevietnam