Sơ lược tiểu sử những nhà thám hiểm hàng hải và những người liên quan

Vietsciences-Hải Âu             12/02/2005 

 

1- Ibn Buttuta (1303-1365):
2- John Cabot (1450-1499):
3- Sebastian Cabot (1476-1557):
4- Juan de Cartegena:
5- Jacques Cartier (1491-1557):
6- Samuel de Champlain (1570-1635):
7- Charles I (Charles V) (1500-1558):
8- Đô đốc Cheng Ho (1371-1434?):
9- Christopher Columbus (1451-1506):
10- Diego Columbus (1480-1526):
11- James Cook (1728-1779):
12- Bartolomeu Dias (1450-1500):
13- Francis Drake (1540 hoặc 1542-1569):
14- Sebastian del Cano (or Elcano) (1476-1526):
15- Queen Elizabeth I (1533-1603):
16- Eric the Red (950-1001):
17- Leifr Eiriksson (980-1020):
18- King Ferdinand (1452-1516):
19- King Francois I (1494-1547):
20- Vasco da Gama (1460-1524):
21- King George III (1738-1820):
22- Harold Godwinsson (? -?):
23- Hanno (? - ?):
24- Harald Hardradde (? - ?):
25- John Harrison (1693-1776):
26- King Henry VII (1457-1509):
27- King Henry VIII (1491-1547):
28- Prince Henry, the Navigator (139401460):
29- Heriolf (? - ?):
30- Biarni Heriolfsson (? - ?):
31- Himilco (? - ?):

32- Henry Hudson (? -1611):

33- Queen Isabella (1451-1504):
34- King Joao I  (? - ?):
35- Kublai Khan (1215-1294):
36- Sieur de La Salle (1643-1687):
37- Ferdinand Magellan (1480-1521):
38- King Manuel I (1469-1521):
39- Luis de Mendoza (? - ?):
40- Mongols (Quân Nguyên Mông):
41- Moors:
42- Pope Nicolas V (1397-1455):
43- Ottoman Turks:
44- Queen Philippa of Lancaster:
45- Antonio Pigafetta (1491-1534):
46- Martin Alonzo Pinzon (? -1493):
47- Vicente Yanez Pinzon (1461-1513):
48- Maffeo Polo (? - ?):
49- Marco Polo (1254-1324):
50- Niccolo Polo (không rõ năm sinh năm mất):
51- Prestor John (? - ?):
52- Ptolemy (100-170):
53- Pytheas (380-300 B.C.):
54- Gaspar de Quesada (? - 1520):
55- Earl of Sandwich (1718-1792):
56- Scylax  (? - ?):
57- Amerigo Vespucci (1454-1512):
58- William the Conquerer (1027-1087):

 

 

 

1- Ibn Buttuta (1303-1365):

 

Người Ả Rập sinh ở Morrocan, ông đã đi từ Châu Phi, Châu Á và nhiều phần khác của Châu Âu trong chuyến thám hiểm thế giới Ả Rập 29 năm của ông. Các chuyến đi của ông được ghi trong một cuốn sách viết bằng tiếng Ả Rập và được lưu truyền trong thế giới Đạo Hồi (Muslim world).

 

 

2- John Cabot (1450-1499):

 

 Một nhà hàng hải người Italy định cư ở Anh và được sự hỗ trợ của nhà vua Henry VII. Ông đã chạy tàu tới Bắc Mỹ tìm kiếm đường chạy theo hướng phía tây sang phương đông. Những chuyến thám hiểm của ông đã phát hiện ra phần lớn Bắc Mỹ cho nước Anh.

 

 

3- Sebastian Cabot (1476-1557):

 

Con trai của John Cabot và là một trong những người chuyên vẽ bản đồ kỹ lưỡng nhất thời đó. Ông là người thám hiểm tìm kiếm đường đi theo hướng tây bắc tới phương đông. Ông đã chạy tàu từ Tây Ban Nha và thám hiểm nhiều phần Nam Mỹ

 

 

4- Juan de Cartegena:

 

Thuyền trưởng tàu San Antonia, một trong những con tàu chạy vào năm 1519 cùng với Magellan. Ông đã mưu toan giết Magellen và tiếp tục chuyến thám hiểm. Ông là người cầm đầu cuộc âm mưu binh biến. Magellan đã bỏJuan de Cartegena trên hoang đảo Patagania năm 1520.

 

 

5- Jacques Cartier (1491-1557):

 

Nhà hàng hải chính phát hiện ra dòng sông St. Lawrence và đã thám hiểm vùng đất mà ngày nay là Montreal, và tìm kiếm ra tuyến đường tây bắc.

 

 

6- Samuel de Champlain (1570-1635):

 

Nhà thám hiểm, hàng hải người Pháp và nhà địa lý vẽ bản đồ vùng Bắc Mỹ. Ông là người sáng lập ra Quebec, thuộc địa vĩnh viễn của Pháp ở Bắc Mỹ vào năm 1608. Ông đã thám hiểm dọc bờ New England. Ông phát hiện ra Hồ Champlain. Các bài viết và bản đồ của ông là những hồ sơ chính xác về địa lý vùng Bắc Mỹ.

 

 

7- Charles I (Charles V) (1500-1558):

 

Hoàng đế Đế chế La Mã Thần thánh (Charles V) từ năm 1519 đến 1556. Ông là nhà vua Tây Bay Nha từ 1516 đến 1556. Ông đã trị vì Thế giới Cũ và những vùng đất mới phát hiện ra ở phương tây. Ông là nhà vua đầu tiên trị vì một nước Tây Ban Nha thống nhất.

 

 

 

8- Đô đốc Cheng Ho (1371-1434?):

 

Người Trung Quốc chỉ huy Đội tàu Kho Báu (Treasure Fleet) của vua Càn Long người mở rộng quyền lực Trung Quốc trên Thái Bình Dương từ năm 1405 tới 1433.

 

 

9- Christopher Columbus (1451-1506):

 

Sau khi giành được sự hỗ trợ của các quốc vương Tây Ban Nha, nhà vua Ferdinand và Hoàng hậu Isabella, ông là người đầu tiên thám hiểm vùng biển chưa được vẽ trên hải đồ về phía tây. Trong bốn chuyến hành trình của ông, ông đã phát hiện ra các vùng đất Bahamas, Hispaniola, Cuba, Dominica, Guadeloupe, Jamaica, Trung Mỹ và Nam Mỹ. Ông đã tìm được đường đi sang phương đông theo hướng tây.

 

 

10- Diego Columbus (1480-1526):

 

Sinh ra ở Bồ Đào Nha là con của Columbus và Felipa Perestrelas Moriz. Mẹ ông chết khi ông bốn tuổi. Khi lớn lên, ông đưa đơn kiện tới nhà vua Tây Ban Nha để dành được quyền lợi đã được ban cho bố ông. Yêu sách của ông không bao giờ được ban.

 

 

11- James Cook (1728-1779):

 

Sỹ quan hải quân, nhá giám định và thám hiểm. Năm 1768, ông thực hiện chuyến đi đầu tiên nổi tiếng của ông quan sát hiện tượng nhật thực của Sao Kim (Venus) và quyết định sự tồn tại của lục địa phương nam. Năm 1772, ông chạy tàu chuyến thứ hai tìm kiếm lục địa phương nam được kể trong truyền thuyết, và ông phát hiện ra các quần đảo Thái Bình Dương. Trong chuyến hành trình cuối cùng của ông năm 1776, ông đã chạy trong Thái Bình Dương, vẽ hải đồ bờ biển Bắc Mỹ từ Oregon tới Eo biển Bering, và tìm ra tuyến đường tây bắc ở vĩ độ cao. Ông bị giết tại Hawaii năm 1779. Ông là thuyền trưởng đi biển đầu tiên chống lại sự lan truyền của bệnh co rút sco-vy (bệnh thiếu vitamin C) và những bệnh khác trên tàu. Ông là người đầu tiên mang thời kế (chronometer) và vì thế đã giúp ông xác định vị trí chính xác trên bề mặt trái đất.

 

 

12- Bartolomeu Dias (1450-1500):

 

Nhà hàng hải Bồ Đào Nha, phát hiện ra Mũi Hảo Vọng (Cape of Good Hope) và có lẽ là người đặt tên cho nó. Ông thiết lập nên thời kỳ cho những nhà thám hiểm theo sau ông đi tới Ấn Độ bằng đường biển. Dias chết trên biển khi tàu đắm trong cơn gió mạnh đột ngột ở nam Đại Tây Dương vào tháng 5-1500.

 

 

13- Francis Drake (1540 hoặc 1542-1569):

 

 Nhà thám hiểm thứ hai đi vòng quanh thế giới. Ông là người cướp biển thành công giúp việc phá vỡ sự độc quyến các tuyến đi biển chính của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Là người Anh đầu tiên thám hiểm Thái Bình Dương. Ông chết vì bệnh lị tại bờ biển Panama.

 

 

14- Sebastian del Cano (or Elcano) (1476-1526):

 

Ông là người dẫn tàu Victoria trở lại Tây Ban Nha năm 1522 và chết theo Magellan. Ông cố vấn/giúp đỡ cho Cartergena trong việc âm mưu bạo loạn nhưng không bị xử lý vì Magellan cần kỹ năng đi biển của ông.

 

 

15- Queen Elizabeth I (1533-1603):

 

Hoàng hậu nước Anh và Ireland và là người nổi tiếng nhất của tất cả các bậc vương quyền nước Anh. Bà hướng đất nước qua phong trào Cải cách lần hai, và dẫn nước Anh trở thành một vương quốc có quyền lực mạnh nhất Châu Âu. Bà là con gái của nhà vua Henry VIII. Bà ủng hộ chuyến đi vòng quanh thế giới của Drake. Trong thời kỳ trị vì của bà, người Anh thắng Hạm đội Tây Ban Nha năm 1588.

 

 

16- Eric the Red (950-1001):

 

 Thủ lĩnh người Na-uy phát hiện ra đảo Greenland năm 982 và dẫn một nhóm người đi khai hoang năm 986. Khu dân cư tồn tại bốn hoặc 5 thế kỷ.

 

 

17- Leifr Eiriksson (980-1020):

 

 Nhà phát kiến người Na-Uy phát hiện ra Châu Mỹ. Con trai của Eric the Red. Có lẽ ông là người đã bị gió làm lạc hướng và đặt chân lên vùng đất Newfoundland hoặc New England ngày nay vào năm 1000.

 

 

18- King Ferdinand (1452-1516):

 

Vua Tây Ban Nha người trị vị cùng Hoàng hậu Isabella. Họ được biết đến như những nhà vương qưyền Catholic (Thiên Chúa Giáo). Họ đã mang Jews đi đày khỏi Tây Ban Nha và chinh mục vương quốc Đạo hồi Granada. Cuối cùng học đã đánh đuổi được quân Moors ra khỏi Tây Ban Nha năm 1492.

 

 

19- King Francois I (1494-1547):

 

 Vua Pháp từ 1515 tới lúc ông chết. Nước Pháp trong chiến tranh với Charles V trong hầu hết thời kỳ trị vì của ông. Ông liên tục chinh phục Italy. Ông có quan tâm đến văn hóa Trung Cổ Italy.

 

 

20- Vasco da Gama (1460-1524):

 

Đi theo tuyến hành trình của Bartolomeu Dias tới Mũi Hảo Vọng và tiếp tục chạy tàu dọc theo phía bờ khác của lục địa Châu Phi tới phía đông. Ông phát hiện ra tuyến hành trình tới Ấn Độ, đánh bại đội tàu Ả Rập năm 1502, và mở đường cho các tuyến bưôn bán của Bồ Đào Nha tới các vùng miền đông Ấn Độ.

 

 

21- King George III (1738-1820):

 

Vua Anh Quốc và Ireland. Lên ngôi vua năm 1760. Ông để mất thuộc địa Châu Mỹ trong cuộc cách mạng. King George III là một bạo chúa của những nhà yêu nước Châu Mỹ và được nhiều người ở Anh ngưỡng mộ.

 

 

22- Harold Godwinsson (không rõ năm sinh năm mất):

 

 Nhà vua Anglo-Saxon đánh bại Harald Hardradde trong trận đánh ở Yorkshire, Enhlang vào ngày 25-9-1066.

 

 

23- Hanno (không rõ năm sinh năm mất):

 

 Nhà thám hiểm người Phoenician đã thám hiểm bờ phía tây bắc Châu Phi vào thế kỷ thứ 6 trước công nguyên (6th century B.C.).

 

 

24- Harald Hardradde (không rõ năm sinh năm mất):

 

Vua Na-Uy người xâm chiếm Anh năm 1066 và lên ngôi vua vào cuối triều đại Edward the Confessor.

 

 

25- John Harrison (1693-1776):

 

 Qua thời kỳ 35 năm, ông là người xây dựng và hoàn thành bốn loại thời kế. Phát minh của ông giúp cho các nhà hàng hải tính toán kinh độ.

 

 

26- King Henry VII (1457-1509):

 

Vua nước Anh từ 1485 đến khi chết. Ông cóp nhặt/tích lũy của cải bổ sung thêm vào ngân khố hoàng gia theo sau cuộc Chiến Tranh Hoa Hồng (the War of the Roses). Ông cấp giấy phép cho John Cabot bắt đầu các tuyến hành trình buôn bán.

 

 

27- King Henry VIII (1491-1547):

 

 Vua nước Anh và là người nổi tiếng nhất trong tất cả các nhà vương quyền. Được mời đến Rome và thành lập Nhà thờ nước Anh (Church of Englang).

 

 

28- Prince Henry, the Navigator (139401460):

 

Người bảo trợ cho chuyến thám hiểm Bồ Đào Nha. Gửi các đoàn thám hiểm xuống vùng biển tây Châu Phi để tấn công vào Đạo Hồi, thành lập tuyến hành hình buôn bán và truyền bá đạo Christianity (Cơ Đốc). Ông thành lập trường đào tạo các nhà hàng hải năm 1450.

 

 

29- Heriolf (không rõ năm sinh năm mất):

 

 Một trong những người di cư tham gia cùng với Eric the Red khai hoang đảo Greenland năm 986 A.D.

 

 

30- Biarni Heriolfsson (không rõ năm sinh năm mất):

 

Con trai của Heriolf người đã bị lạc đường trên chuyến hành trình tham gia với bố tới đảo Greenland. Ông phát hiện ra vùng đất chưa biết tên (có lẽ là bờ phía đông Canada). Ông nói với Leif Ericsson ông đã tìm ra vùng đất mới như thế nào. Ericsson đã chạy trở lại theo hướng của Biarni và tìm ra vùng đất Newfoundland ngày nay.

 

31- Himilco (không rõ năm sinh năm mất):

 

 Người gốc Phoenician đã đi thám hiểm bờ biển nước Anh vào thế kỷ thứ 5 trước công nguyên và thành lập nên việc buôn bán thiếc giữa hai dân tộc.

 

32- Henry Hudson (không rõ năm sinh-1611):

 

 Nhà hàng hải và thám hiểm người Anh thực hiện bốn chuyến hành trình trong suốt đời ông. Ông tìm ta đường đi theo hướng tây bắc và phát hiện ra Vịnh Hudson và Sông Hudson. Những cố gắng của ông đã dẫn đến việc thành lập cuối cùng của thành phố New Amsterdam (sau này gọi là New York). Trong chuyến hành trình cuối cùng của ông vào năm 1610, những người nổi loạn đã bắt được Hudson, con trai ông, và bảy người khác, và thả trôi họ trên chiếc thuyền nhỏ không lương thực. Họ không bao giờ trở lại nửa.

 

33- Queen Isabella (1451-1504):

 

 Hoàng hậu Tây Ban Nha người trị vì cùng chồng, vua Ferdinand (xem King Ferdinand).

 

34- King Joao I (không rõ năm sinh năm mất):

 

 Cha của Hoàng tử Henry, một nhà hàng hải.

 

35- Kublai Khan (1215-1294):

 

 Một trong những người cháu của Genghis Khan. Ông thừa kết vương quốc ở phía đông. Sau ông nội, ông là một trong những người vĩ đại nhất của các dòng họ Khans. Thời kỳ trị vì của ông từ 1260 cho tới lúc chết vào năm 1294.

 

36- Sieur de La Salle (1643-1687):

 

 Nhà thám hiểm người Pháp thám hiểm Bắc Mỹ. Ông phát hiện ra cửa Sông Mississippi. Ông dành quyền vùng đất và đặt tên Louisiana sau nhà vua Louis XIV. Ông bị quân phiến loạn bắn chết gần song Brazos ở vùng Texas ngày nay vào năm 1687. Những phát hiện của ông đã thành lập lên yêu sách về lãnh thổ của Pháp ở Bắc Mỹ.

 

37- Ferdinand Magellan (1480-1521):

 

 Nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha dẫn đầu chuyến hành trình vòng quanh thế giới đầu tiên bằng đường biển cho Tây Ban Nha. Ông phát hiện ra eo biển Magellan. Ông bị giết chết ở Philippines năm 1521 và chuyến hành trình của được Sebastian del Cano (hoặc Elcano).

 

38- King Manuel I (1469-1521):

 

 Thừa kế vương quốc Bồ Đào Nha năm 1495. Ông thực hiện kế hoạch của những người đi trước thám hiểm Ấn Độ và mở rộng thuộc địa của Bồ Đào Nha trên thế giới.

 

39- Luis de Mendoza (không rõ năm sinh năm mất):

 

 Thuyền trưởng tàu Victoria, chiếc tàu duy nhất trở về hoàn thành chuyến hành trình vòng quanh thế giới đầu tiên. Ông có âm mưu giết Magellan và tham gia vào những cuộc nổi dậy chống lại những nhà thám hiểm. Ông đã giúp Cartegena trong âm mưu thâu tóm đoàn thám hiểm. Ông có lẽ bị xử tội âm mưu làm phản.

 

40- Mongols (Quân Nguyên Mông):

 

 Một số các bộ lạc du mục sống ở Trung Nguyên (Châu Á). Dưới thời Genghis Khan, các bộ lạc Mongol chinh phục một vương quốc rộng lớn trải dài từ Trung Quốc tới Hungary ở phía tây.

 

41- Moors:

 

 Cũng được gọi là các dân tộc theo Đạo Hồi Also known as Muslims. Những người theo tín ngưỡng Đạo Hồi được sáng lập bởi giáo đồ Mohammed.

 

42- Pope Nicolas V (1397-1455):

 

 Là Giáo hoàng từ 1447 tới lúc chết. Ông được gọi là “Người theo chủ nghĩa nhân văn vĩ đại” (the Great Humanist). Ông khôi phục thành Rome làm thành trung tâm nghệ thuật, văn học và Cơ Đốc Giáo. Khi ông là Giáo hoàng ông được Tòa thánh Vatican phục hồi chức danh.

 

43- Ottoman Turks:

 

 Do vua Hồi giáo (Sultan) của Thổ Nhĩ Kỳ lãnh đạo. Những người này thống trị Syria, Ai Cập, Iraq, và các vương quốc Barbary, Balkan và những phần của Hungary và Nga. Đế chế Ottoman tồn tại từ thế kỷ thứ 13 tới chiến tranh thế giới thứ I.

 

44- Queen Philippa of Lancaster:

 

 Mẹ của Hoàng tử Henry, một nhà hàng hải.

 

45- Antonio Pigafetta (1491-1534):

 

Một trong số ít người sống sót trong chuyến hành trình vòng quanh thế giới đầu tiên. Ông là người hâm mộ Magellan mãnh liệt. Bài báo vế chuyến hành trình nổi tiếng của ông đã được xuất bản sau này.

 

46- Martin Alonzo Pinzon (không rõ năm sinh-1493):

 

 Chạy tàu cùng Columbus lúc làm thuyền trưởng tàu Pinta. Ông đã không sẵn lòng thừa nhận quyền lực của Columbus trong chuyến hành trình nổi tiếng. Ông đã tự mình hành trình phát kiến, và gặp Columbus sau đó, là người duy nhất tìm thấy tàu Nina sau xác tàu Santa Maria. Ông đã chết là người quá thất vọng vì ông mong muốn sự giàu sang và danh vọng được phong cho Columbus, địch thủ của ông.

 

47- Vicente Yanez Pinzon (1461-1513):

 

 Thuyền trưởng tàu Nina trong chuyến hành trình cùng với Columbus. Ông là anh của Martin Alonzo, và là một thành viên đáng kính trong gia đình có truyền thống đi biển. Trong chuyến hành trình, ông đã trung thành với Columbus. Sau chuyến đi ông phẫn nộ với sự nổi tiếng của Columbus mà Columbus dành được ở Tây Ban Nha.

 

48- Maffeo Polo (không rõ năm sinh năm mất):

 

 Chú của Marco, cùng với anh, Nicolo, đã tới thăm Trung Quốc vào đầu những năm 1260s.

 

49- Marco Polo (1254-1324):

 

Nhà du lịch người Medieval Italian. Một trong những nhà du lịch Châu Âu đầu tiên đi qua toàn bộ lãnh thổ Châu Á và để lại một bản ghi chép những điều mắt thấy tai nghe.

 

50- Niccolo Polo (không rõ năm sinh năm mất):

 

 Cha của Marco, một thương gia giầu có ở Venice. Ông đã tới thăm Trung Quốc cùng người anh em ruột bằng đường bộ vào đầu những năm 1260s.

 

51- Prestor John (không rõ):

 

 Một thày tu và nhà cai trị theo truyền thuyết có một vương quốc rộng lớn ở đau đó vùng Viễn Đông hoặc ở Châu Phi. Ông được kể lại là một nhà vua theo đạo Cơ Đốc là người có thể là một liên minh của các nhà vương quyền Châu Âu. Không ai nhìn thấy hoặc biết được vương quốc của ông ở đâu. Ông đã ảnh hưởng tới các nhà thám hiểm Bồ Đào Nha tìm kiếm ông trong các chuyến hành trình của họ.

 

52- Ptolemy (100-170):

 

 Nhà khoa học gốc Hy Lạp – Ai Cập đã viết nhiều sách về thiên văn học, địa lý, vật lý và toán học. Cách sách về địa lý của ông được dùng làm tiêu chuẩn trong suốt 14 thế kỷ. Ptolemy dung toán học để vẽ trái đất mà chúng ta đã biết. Tuy nhiên những tính toán về vĩ độ và kinh độ của ông không chính xác.

 

53- Pytheas (380-300 B.C.):

 

 Nhà thám hiểm người Hy Lạp đã thiết lập nên sự giao thương với những nhà buôn thiếc của Anh Quốc và đã đi vòng quanh nước Anh trong quá trình giao thương.

 

54- Gaspar de Quesada (không rõ năm sinh - 1520):

 

 Thuyền trưởng tàu Conception tham gia đoàn thám hiểm của Magellan. Ông lập âm mưu giết Magellan và tham gia vào âm mưu phản loạn. Ông bị Magellan xử lý năm 1520.

 

55- Earl of Sandwich (1718-1792):

 

 Nhà lãnh đạo chính trị người anh và thành viên của Thượng nghị viện Anh (the House of Lords). Ông là Bộ trưởng Bộ Hải quân đầu tiên nhưng bị giữ trong coi khinh ở nước Anh vì đời tư đồi bại. Ông sống ẩn dật sau năm 1782.

 

56- Scylax (không rõ):

 

 Người Hy Lạp từ thế kỷ thứ 6 trước công nguyên, đã thám hiểm vùng Trung Đông – Ba Tư trong khoảng thời gian hơn 30 tháng. Thông tin ông thu thập được giúp cho Đế chế Darius mở rộng vương quốc.

 

57- Amerigo Vespucci (1454-1512):

 

 Sinh trong một gia đình cao quý ở Florence, Italy, nhà hang hải người Italy đã thực hiện bốn chuyến hành trình tới Châu Mỹ, hai chuyến tới Tây Ban Nha và ba chuyến tới Bồ Đào Nha.

 

58- William the Conquerer (1027-1087):

 

Một trong số những nhà vương quyền vĩ đại nhất và một nhân vật tiêu biểu trong lịch sử. Willian là con trai ngoài giá thú của Robert I, công tước của Normandy. Trong chuyến tham quan nước Anh năm 1051, người anh họ Edward the Confessor có lẽ đặt William làm người kế vị. Ông được Harold Godwinson hứa ủng hộ. Năm 1066, Harold lên ngôi. William phát động quân đội, đánh bại và giết chết Harold trong Trận Hastings (the Battle of Hastings). Ông trị vì từ năm 1066 tới lúc chết.

 

Hải Âu

(Sưu tầm và lược dịch)

Copyright © Hai Au 2005

 

© http://vietsciences.free.fr Hải Âu