Linda B. Buck.

Giải Nobel Y học 2004 vừa được trao cho hai nhà nghiên cứu Mỹ, Richard Axel và Linda B. Buck, với công trình tìm hiểu sự hoạt động của giác quan bí ẩn nhất - khứu giác. Chẳng hạn, bằng cách nào một người có thể ngửi thấy cây đinh tử hương trong mùa xuân, và nhớ lại nó trong mùa đông.

Axel và Buck, "trong những nghiên cứu độc lập, đã làm sáng tỏ hệ thống khứu giác của con người, từ cấp độ phân tử tới sự tổ chức của các tế bào", hội đồng trao giải viện dẫn trong bản tuyên dương thành tích của hai người vừa diễn ra tại Viện Karolinska, Stockholm, Thụy Điển.

Trong các nghiên cứu tiên phong của mình, hai nhà khoa học đã khám phá ra một họ gene lớn, là nền tảng cho khả năng nhận biết khoảng 10.000 mùi hương khác nhau của con người, như đinh tử hương, rượu vang, dâu tây, và ghi nhớ chúng trong suốt cuộc đời.

Axel, 58 tuổi, làm việc tại Viện y học Howard Hughes và Đại học Columbia ở New York, đã chia sẻ giải thưởng danh giá này với Buck, 57 tuổi, làm việc tại Trung tâm nghiên cứu ung thư Hutchinson ở Seattle.

Hai người kết hợp công bố các phát hiện về gene vào năm 1991, và từ đó làm việc độc lập để làm sáng tỏ hoạt động của hệ thống khứu giác.

Khi được hỏi liệu có nghĩ rằng mình sẽ đoạt giải Nobel, Axel nói: "Không, đây là điều tôi chưa hề nghĩ tới, tôi chỉ nghĩ về khoa học của mình". Được hỏi ông sẽ làm gì trước tiên sau khi nhận được tin này: "Tôi sẽ đi uống một cốc cà phê", ông nói.

Việc trao giải Nobel y học đã mở đầu một tuần lễ Nobel, kết thúc bằng việc trao giải Nobel kinh tế vào ngày 11/10. Giải Hòa bình - giải duy nhất trao tặng tại Oslo, Nauy - sẽ được công bố vào 8/10. Giải Vật lý công bố vào ngày mai (5/10) và giải Hóa học vào ngày kia (6/10) tại thủ đô của Thụy Điển.

Ngày trao giải Nobel văn học chưa được Viện Hàn lâm khoa học Thụy Điển ấn định, nhưng có thể vào 7/10.

Các giải thưởng cũng được giới thiệu vào ngày 10/12, nhân kỷ niệm ngày mất của Nobel. Giải thưởng trị giá 1,3 triệu USD.

Thuận An (5/10/2004, theo vnexpress.net, AP, AFP)