Fred Whipple giải thích sự bay của các vệ tinh nhân tạo nhỏ do Nga phóng lên, tháng 10/1957.

Fred L. Whipple, người đã đề xuất lý thuyết "quả bóng tuyết bẩn" về vật chất của sao chổi, đã qua đời hôm qua ở tuổi 97, tại một bệnh viện ở Cambridge, Massachusetts, thuộc Trung tâm Vật lý Harvard-Smithsonian.

Lý thuyết "quả bóng tuyết bẩn" được Whipple đưa ra vào năm 1950, trong đó nói rằng các sao chổi là hỗn hợp của băng và đá, chứ không phải thuần túy cát gắn với nhau bởi lực hấp dẫn như được suy luận trước đó. Giả thuyết của ông là một nỗ lực để giải thích tại sao một số sao chổi dường như đến đích sớm hơn hoặc muộn hơn so với dự đoán.

Whipple tin rằng khi sao chổi đến gần mặt trời, ánh sáng của nó làm bốc hơi phần băng trong nhân sao chổi. Kết quả là các hạt được nung nóng lên sẽ xử sự như một động cơ tên lửa, hoặc làm chậm lại hoặc đẩy nhanh tốc độ của sao chổi. Cũng theo Whipple, chiếc đuôi rực rỡ của sao chổi chứa các hạt có nguồn gốc từ những khối băng đông lạnh trong nhân của thiên thể này.

Giả thuyết của ông được chứng minh là đúng đắn vào năm 1986, mà bằng chứng là các bức ảnh cận cảnh sao chổi Haley, do tàu thăm dò Giotto của Cơ quan Vũ trụ châu Âu chụp được.

Charles Alcook, Giám đốc Trung tâm Vật lý thiên thể, cho biết Whipple "đã cách mạng hóa nghiên cứu về sao chổi".

"Fred Whipple thực sự là một người phi thường trong số những người phi thường. Ông có nhãn quan khoa học vĩ đại, những kỹ năng phân tích siêu việt và sự nhạy bén quản lý tuyệt vời", Irwin Shapiro, cựu giám đốc Trung tâm, nhận xét.

Trong thế chiến II, Whipple đã phát minh ra một thiết bị dùng cho các máy bay của quân đồng minh trên bầu trời Đức nhằm làm nhiễu loạn radar của kẻ thù. Năm 1946, khi tham gia hoạt động chuẩn bị cho tương lai của các chuyến bay vũ trụ, Whipple đã sáng chế ra lớp màng mỏng bên ngoài bảo vệ cho các phi thuyền khỏi tác động của các mảnh vụn sao băng. Công nghệ này vẫn còn được sử dụng cho đến ngày nay.

Từ 1955 đến 1973, ông là giám đốc Đài quan sát vật lý thiên văn Smithsonian ở Cambridge, tiền thân của Trung tâm Vật lý thiên văn Harvard - Smithsonian ngày nay. Whipple nghỉ hưu tại Harvard từ năm 1977, mặc dù ông vẫn tiếp tục đạp xe đến trung tâm 6 ngày mỗi tuần cho đến năm 90 tuổi.

Thuận An (vnexpress.net, theo AP)