|
|
Tên chính thức của giải Oscar là Academy Awards
(Giải của Viện hàn lâm Khoa học và nghệ
thuật điện ảnh Hoa Kỳ AMPAS),
nhưng cái tên Oscar mà người ta quen gọi xuất
phát từ đâu? Điều này cho tới nay vẫn
chưa được xác định một cách
chính thức, dù nhiều người Mỹ vẫn
tin rằng tên Oscar xuất phát từ người
quản thủ thư viện đầu tiên của
AMPAS là bà Margaret Herrick. Bà này đã cho rằng pho
tượng trọc đầu cầm kiếm
đó trông khá giống với ông cậu tên Oscar
của bà. Đó là năm 1931 - khi giải này
đã được tổ chức ba lần rồi.
Thế nhưng sau đó công đầu lại bị
hai người khác giành giật. Đó là nhà báo
Sidney Skosky và nữ diễn viên Bette Davis. Khi đoạt
giải nữ diễn viên xuất sắc nhất năm
1935, Bette Davis đã nhìn phía mặt sau của pho tượng
mạ vàng này và nói:
|
"Trông nó giống ông Harmon
Oscar Nelson của tôi quá!". Còn nhà báo Skosky thì - theo
tài liệu lưu trữ của Viện hàn lâm AMPAS -
đã nhắc tới tên Oscar này lần đầu tiên
trong một bài báo ông viết ngày 18-3-1934.
Bầu chọn thế nào?
Ngoại trừ số hội viên sáng lập ra AMPAS,
số hội viên còn lại tham gia qua lời mời.
Do vậy, con số hội viên không ngừng tăng lên.
Hiện nay, con số này đã lên đến 6.031 người,
trong đó số hội viên đủ tư cách
bỏ phiếu là 87%. Tổng số giải gồm có
24, được chia thành 12 tiểu ban. Các tiểu
ban sẽ cứu xét bầu chọn sau khi nhóm hội
viên sáng lập đưa ra danh sách những ai
được đề cử Oscar.
Nhưng không phải ai cũng vui vẻ nhận
lời mời trở thành hội viên AMPAS. Woody Allen,
đạo diễn kiêm biên kịch nổi tiếng, luôn
từ chối lời mời này. Còn Marlon Brando, người
đã từ chối nhận tượng Oscar năm
1972 (lần thứ hai đoạt giải nhờ phim
Godfather, thì luôn là hội viên AMPAS).
Oscar và sự nghiệp
Có những người mà việc đoạt một
giải Oscar nào đó sẽ giúp họ thăng
tiến trong sự nghiệp. Năm 1953, từ một
cô gái vô danh, Audrey Hepburn lần đầu đóng phim
với vai nàng công chúa trong Kỳ nghỉ hè La Mã
(Roman holiday) đã đoạt giải Oscar nữ
diễn viên chính xuất sắc nhất. Từ đó,
Audrey không ngừng phát triển tài năng với
nhiều bộ phim mà nay đã trở thành kinh điển.
Nam diễn viên Anh Daniel Day-Lewis cũng thế. Trước
năm 1989, chẳng ai biết anh. Nhưng chỉ
cần một vai kẻ tàn phế trong phim Bàn chân trái
của tôi (My left foot), Day-Lewis đã đoạt Oscar
nam diễn viên xuất sắc nhất năm đó và
tiếp tục tỏa sáng đến mãi ngày nay. Julie
Andrews năm 1964 cũng lần đầu từ sân
khấu (Broadway) bước qua điện ảnh
với phim Mary Poppins đã đoạt Oscar, và từ
đó tên tuổi của cô luôn sáng chói.
Thế nhưng, cũng không ít người mà tượng
vàng Oscar là điểm son cuối đời sự
nghiệp. Ben Kingsley đoạt Oscar qua vai Gandhi trong
bộ phim cùng tên năm 1982, và từ đó "chìm"
luôn. Nữ diễn viên khiếm thị Marlee Matlin năm
1986 đã đoạt Oscar qua vai cô gái mù trong phim
Những đứa con của Thượng đế
bất toàn, rồi đến Fred Murray Abraham xuất
sắc đoạt Oscar trong phim Amadeus (1984) và Art Carney
với phim Harry và Tonto - tất cả gần như lui
vào bóng tối sau khi đoạt giải. Nữ
diễn viên duy nhất trong lịch sử đoạt
hai lần Oscar liên tiếp là Luise Reiner, năm 1936
đoạt Oscar với The great Aziegfeld, năm 1937
với phim Đất lành (Good Earth), sau đó gần
như chẳng còn ai nghe thấy tên bà nữa.
Oscar đem lại lợi
nhuận thế nào cho một bộ phim?
Phim Bệnh nhân người Anh trước giải
Oscar chỉ thu được 31 triệu đôla
tiền vé, sau khi đoạt Oscar, thu tổng cộng
77 triệu. Phim Danh sách Schindler năm 1994 thu 90 triệu
đôla trước khi Oscar khai mạc, sau khi nó đoạt
Oscar thu thêm 120 triệu, tức tổng thu 210 triệu
đôla. Thêm một trường hợp nữa: phim Dương
cầm (Piano) nhờ đoạt ba giải Oscar mà doanh
thu từ 10 triệu lên 40 triệu đôla.
Đoạt giải Oscar luôn là yếu tố đem
lại doanh thu lớn, tuy nhiên cũng nên chú ý xu hướng
xem phim của khán giả. Từ thập niên 1930 - 1960,
những bộ phim đoạt giải Oscar (tức
giải Phim hay nhất trong năm) luôn là phim ăn khách
nhất, khán giả không ngớt đua nhau đi xem.
Nhưng từ thập niên 1970 đến nay, xu hướng
xem phim của khán giả đã thay đổi,
những phim đoạt giải Oscar có khi không
phải là những phim ăn khách nhất.
Thí dụ: năm 1997 phim đoạt Oscar là Bệnh nhân
người Anh kém xa doanh số của phim Ngày độc
lập (thu 302 triệu đôla). Năm 1994, Danh sách
Schindler là phim đoạt Oscar nhưng kỷ lục
tiền bán vé lại về tay phim Công viên khủng
long (thu 338 triệu đôla). Trước đó Không
dung thứ là phim đoạt Oscar nhưng doanh thu cao
nhất về tay phim Vệ sĩ với 292 triệu
đôla.
Tại Việt Nam, tình hình cũng không khác mấy: khán
giả video thường cho rằng phim đoạt
Oscar khó hiểu, khó xem.
Loại phim nào dễ đoạt
Oscar nhất?
Năm 1997, phim Bệnh nhân người Anh lấy
bối cảnh ở vùng Trung Đông, sa mạc
Bắc Phi và sau cùng là Yý. Oscar kế trước
nữa là xứ Scotland của người hùng William
Wallace, vai nam chính của phim Trái tim dũng cảm.
Nếu không như thế thì ứng viên Oscar phải
thực hiện về một nhân vật lịch
sử nào đó như vua Phổ Nghi trong Hoàng đế
cuối cùng, nhạc sĩ Mozart trong phim Amadeus, thủ
tướng Gandhi hay vị tướng Patton... Hoặc
nói về cảnh khổ đau của thân phận con
người như anh chàng đần độn Forrest
Gump... Hoặc là những bộ phim có nhiều
cảnh quay "hùng vĩ" - về mặt này,
bộ phim Titanic rất hợp "gu" Viện hàn lâm.
Những kỷ lục về
Oscar.
Số khán giả truyền hình kỷ lục: thường
có hơn 1 tỷ người trên thế giới theo dõi
đêm trao giải Oscar.
Tiền bản quyền thu hình kỷ lục: giá năm
1997 do hệ thống truyền hình ABC (trực
thuộc tập đoàn Walt Disney) trả để
được độc quyền trực tiếp
truyền hình đêm Oscar dài bốn giờ đồng
hồ là 19 triệu đôla. Nhưng ngay sau đó, ABC
đã thu về 36 triệu đôla nhờ phát sóng
khắp nơi trên thế giới.
Giá quảng cáo kỷ lục: cứ 30 giây
quảng cáo giữa chương trình trao giải Oscar
phải trả cho ABC 835.000 đôla.
Giải Oscar đầu tiên: khai mạc ngày
6-5-1929 tại khách sạn Roosevelt với 15 giải thưởng
công bố.
Phim câm đầu tiên đoạt giải Oscar:
Wings (Những đôi cánh, 1929).
Phim màu đầu tiên đoạt Oscar: Cuốn
theo chiều gió (1939).
Phim đoạt nhiều Oscar nhất: Ben Hur (1959) và
Titanic (1998), cùng đoạt 11 Oscar.
Phim không-phải-Hollywood đầu tiên đoạt
giải: Hamlet (của Anh, 1948).
Phim thuộc loại tập-tiếp-theo (sequel) đoạt
Oscar: Bố già, phần II (1974).
Phim nhãn X nhưng đoạt Oscar: Midnight cowboy (Cao
bồi nửa đêm, 1969).
Kỷ lục về số lần đoạt
giải Oscar: nữ diễn viên lão thành Katherine
Hepburn với bốn lần đoạt Oscar.
Diễn viên ba lần đoạt giải Oscar Ingrid
Bergman và Walter Brenner, Jack Nicholson.
Diễn viên hai lần đoạt giải trong hai năm
liền: nữ diễn viên Luise Reiner (1936,
1937), nam diễn viên Spencer Tracy (1937, 1938) và Tom Hanks
(1994, 1995).
Diễn viên da đen đầu tiên đoạt
Oscar: bà Hattie McDaniel (Cuốn theo chiều gió).
Diễn viên da đen duy nhất cho tới nay đã
đoạt Oscar về vai chính (leading role): Sidney
Poitiers, năm 1964, nhờ phim Lilies of the field.
Phim giữ kỷ lục được đề
cử Oscar: Titanic, với 14 đề cử.
Phim giữ kỷ lục doanh thu cao và nhanh nhất:
Titanic, 1,1 tỷ đôla trong vòng ba tháng.
Người giữ kỷ lục được
đề cử Oscar: Woody Allen, được đề
cử 15 lần (trong đó có sáu lần với tư
cách đạo diễn, tám lần về kịch
bản).
Diễn viên cao tuổi nhất đoạt Oscar: bà
Jessica Tandy, năm 1992 (80 tuổi), nhờ phim Lái xe cho cô
Daisy.
Diễn viên trẻ nhất đoạt Oscar: Tatum
O'Neal năm 10 tuổi (1974, với phim Paper Moon).
Riêng giải Oscar trao tặng cho thần đồng
Shirley Temple lúc cô sáu tuổi không do diễn xuất mà
về thành quả sự nghiệp cống hiến.
Ai biết trước tiên kết quả Oscar?
Đó là hai người kiểm toán của Công ty
kiểm toán Mỹ Price Waterhouse.
Đội ngũ tổ chức giải Oscar:
gồm 115 người làm việc quanh năm, toàn
bộ thời gian để theo dõi tất cả
những cuốn phim được trình chiếu trong
năm.
|