Những bài
cùng tác giả
Trong năm 2006 vừa qua có rất nhiều sự kiện làm thay
đổi cơ bản mối quan hệ Việt-Mỹ. Tháng 5-2006 Mỹ kết
thúc đàm phán song phương với Việt Nam, mở đường cho
Việt Nam gia nhập WTO. Tháng 11-2006 Mỹ đưa Việt Nam
ra khỏi Danh sách các nước cần quan tâm đặc biệt về
tôn giáo (CPC) và Tổng thống Bush thăm chính thức
Việt Nam. Tháng 12-2006 Quốc hội Mỹ phê chuẩn và sau
đó Tổng thống Mỹ đã ký ban hành Quy chế Thương mại
bình thường vĩnh viễn đối với Việt Nam (PNTR). Những
diễn biến này không chỉ giúp bình thường hóa hoàn
toàn quan hệ Việt- Mỹ mà còn báo hiệu một sự tăng
vọt về quan hệ kinh tế -thương mại khi các doanh
nghiệp hai nước được tiếp cận thị trường của nhau
một cách đầy đủ. Số bạn trẻ sang Mỹ du học ngày càng
đông. Số doanh nghiệp làm ăn với Mỹ ngày càng nhiều.
Không ít bạn muốn có cái nhìn tổng quát về nước Mỹ
hôm nay.
Nước Mỹ (hay Hoa Kỳ) gồm 48 bang nằm ở Bắc Mỹ, giữa
Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, phía bắc giáp
Canada, phía nam giáp Mexico. Còn có thêm 2 bang
tách rời là Alaska ở tây-bắc của Bắc Mỹ và bang
Hawaii gồm một số đảo trên Thái Bình Dương. Tổng
diện tích là 9 629 091 km2, là lãnh thổ lớn thứ 4
trên thế giới, bằng nửa nước Nga, rộng hơn Trung
Quốc một chút, bằng khoảng một nửa Nam Mỹ, bằng 3/10
châu Phi, lớn gấp 2,5 lần Tây Âu.
Nước Mỹ có dân số là 295 734
000 người (điều tra
tháng 7-2005).Trong số đó có 77,1% là người da
trắng, 12,9% là người da đen , 4,2% là người châu Á
và 1,5% là thổ dân da đỏ và thổ dân Alaska. Hàng năm
hiện có khoảng 1 triệu người nhập cư. Tính trung
bình (1970-2003) số người trong mỗi gia đình ở Mỹ là
khoảng 3,19 người, số gia đình không có con dưới 18
tuổi là 51%, 1 con- 21,6%, 2 con- 18%, 3 con- 6,9%,
4 con trở lên- 2,6%. Năm 2003 có tới 27,5% con cái
chỉ sống với mẹ (hoặc bố) . Có khoảng 56% người dân
theo đạo Tin Lành, 28% theo đạo Cơ đốc La Mã, 2%
theo đạo Do Thái, 4% theo các tôn giáo khác và 10%
không theo đạo nào. Ngôn ngữ chủ yếu là tiếng Anh,
một số ít nói tiếng Tây Ban Nha.
Mỹ tách ra khỏi khối thuộc địa Anh năm 1776 và lấy
ngày Độc lập là 4-7-1776, ngày công bố Hiến pháp là
17-9-1787, có hiệu lực từ 4-3-1789.
Quốc kỳ Mỹ có 50
ngôi sao tượng trưng cho 50 bang và 13 vạch trắng,
đỏ tượng trưng cho 13 bang khi mới lập quốc.
Mỹ là một nước Cộng hòa liên bang, thực hiện chế độ
tam quyền phân lập. Hiến pháp quy định quyền lập
pháp thuộc về Quốc hội, quyền hành pháp thuộc về
Tổng thống và quyền tư pháp thuộc về Tòa án tối cao.
Mỗi bang lại có hệ thống Hiến pháp và pháp luật
riêng nhưng không trái với Hiến pháp của Liên bang.
Quốc hội Liên bang gồm có Hạ viện (453 hạ nghị sĩ,
bầu theo tỷ lệ dân số từng bang) và Thượng viện (100
thượng nghị sĩ, mỗi bang 2 người). Nhiệm kỳ của hạ
nghị sĩ là 2 năm, của thượng nghị sĩ là 6 năm nhưng
cứ 2 năm lại bầu lại 1/3 số thượng nghị sĩ. Ngoài
quyền lập pháp, Quốc hội còn giám sát hoạt động của
bộ máy hành pháp và tư pháp.
Hệ thống chính trị ở Mỹ chủ yếu do hai Đảng Dân chủ
(biểu tượng là Con lừa) và Đảng Cộng hòa (biểu tượng
là con Voi ) kiểm soát. Đảng Dân chủ được đông đảo
người nghèo và giới công đoàn ủng hộ còn Đảng Cộng
hòa lại quan tâm nhiều hơn đến các thế lực tài
phiệt, giới chuyên gia và các tầng lớp trung lưu.
Mỹ là nước có nền kinh tế và có sức cạnh tranh lớn
nhất thế giới. GDP năm 2004 của Mỹ là 11 750 tỷ USD,
bình quân đầu người là 40 100 USD.
Lực lượng lao
động là 141,8 triệu người, trong đó chỉ có 2,5% làm
việc trong lĩnh vưc nông-lâm-ngư nghiệp (!). Vậy mà
Mỹ làm ra trên 41% tổng lượng ngô, 34,9% tổng lượng
đậu tương và 13,1 tổng lượng lúa mỳ của thế giới.
Lượng nông sản xuất khẩu của Mỹ năm 2004 đạt tới kim
ngạch 61,3 tỷ USD, trong đó 26% là lương thực, thức
ăn chăn nuôi và 22% là gia súc, gia cầm , sản phẩm
động vật. Tổng kim ngạch xuất khẩu của Mỹ năm 2003
là 714,5 tỷ USD (f.o.b.) trong khi đó nhập khẩu tới
1260 tỷ USD (f.o.b.).
Tổng số năng lượng được sản xuất ra ở Mỹ năm 2004 là
tương ứng với 70,4. 1015 Btu , trong đó than đá
chiếm 32,2%; khí thiên nhiên (khô)- 27,5%, khí thiên
nhiên (lỏng)- 2,47%; dầu thô- 16,4%; năng lượng hạt
nhân- 11,7%; năng lượng tái tạo- 8,7%.
Các ngành công nghiệp chính của Mỹ gồm dầu mỏ, sắt
thép, ô tô, hàng không, viễn thông, hóa chất điện
tử, chế biến thực phẩm, hàng tiêu dùng, khai thác gỗ
, khai thác khoáng sản.
Mỹ nhập khẩu chủ yếu là dầu
thô, dầu tinh chế, máy móc, ô tô, hàng tiêu dùng,
vật liệu công nghiệp, thực phẩm và đồ uống. các đối
tác xuất nhập khẩu chủ yếu của Mỹ theo thứ tự là
Canada, Mexico, Trung Quốc, Nhật Bản, Đức, Anh, Hàn
Quốc, Đài Loan, Pháp, Malaysia, Italia, Iceland, Hà
Lan, Singapore, Brazil. Việt Nam xếp hạng thứ 40 với
kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều năm 2003 với Mỹ (
xuất khẩu từ Mỹ là 1291,1 triệu USD và nhập khẩu vào
Mỹ là 4472,0 triệu USD). Nếu chỉ tính riêng về xuất
khẩu vào Mỹ thì Việt Nam hiện xếp hạng thứ 35. Mỹ có
quan hệ buôn bán với 230 quốc gia và lãnh thổ trên
thế giới.
Mỹ là quốc gia có nền giáo dục và y tế phát triển.
Chính phủ dành khoảng 7,7% GDP cho giáo dục, năm
2001 số giáo viên THCS va THPT ở Mỹ là 3 triệu 388
nghìn người ( 390 nghìn ở các trường tư thục), số
giảng viên các trường Cao đẳng và Đại học là 1 triệu
113 nghìn người (342 nghìn ở các trường tư thục).
Năm 2001 có cả thảy 4 197 trường Cao đẳng và Đại
học. Năm 2003 số Bệnh viện trong cả nước là 5 764
cái , số giường bệnh là 695 000 giường. Cả nước có
243,32 triệu người có thẻ bảo hiểm y tế, chỉ còn
15,6% dân chúng chưa được bảo hiểm y tế. Số người
năm 2003 được thay thận là 15 129 người (sống 96%),
thay tim - 2055 người (sống 86%) ,thay gan- 5669
người (sống 86%) , thay phổi- 1085 người (sống 79%),
thay tụy - 502 người (sống 96%). Tỷ lệ bệnh nhân
chữa khỏi ung thư (tính sau 5 năm) trong giai đoạn
1995-2000 là 66% với người da trắng và 55% với người
da đen. Tuy nhiên số người chết về ung thư năm 2005
vẫn còn là 570 280 bệnh nhân, số người chết vì AIDS
trong giai đoạn 1981-2003 là 524 000 người. Đáng chú
ý là trong tổng số những bệnh nhân nhiễm HIV thì có
47,6% do đồng tính luyến ái nam, 26,8% do tiêm chích
ma túy, 6,8% do vừa đồng tính luyến ái nam vừa tiêm
chích ma túy, 16,3 % do tình dục nam nữ không an
toàn và 2,3% do các nguyên nhân khác. Tỷ lệ chết vì
tai nạn năm 2001 là 35,7 người tính trên 100 000
dân.
Mỹ hiện còn ba vấn đề nan giải là thâm hụt ngân
sách, thâm hụt thương mại và thất nghiệp. Năm 2004
thâm hụt ngân sách lên đến gần 500 tỷ USD. Năm 2003
thâm hụt thương mại hàng hóa là 549,4 tỷ USD, thương
mại dịch vụ thặng dư 60 tỷ USD. Tỷ lệ thất nghiệp
năm 2003 là ở mức 6%. Ngoài ra tỷ lệ lạm phát năm
2003 vẫn còn ở mức 1,8%.
|