I) Vị trí và nguồn gốc:

1-Tu viện Sainte-Geneviève

Điện Phanthéon tòa nhà sừng sững trên núi Sainte-Geneviève, ngay quận 5 Paris, giữa khu Quartier Latin, Pháp. Xung quanh gồm nhà thờ Saint-Étienne-du-Mont, thư viện Sainte-Geneviève, Đại học Paris I (Panthéon-Sorbonne), Đại học Paris II (Panthéon-Assas), mairie quận 5 và trường trung học cấp ba Henri-IV.
 Theo huyền thoại, ngọn núi này lấy tên một nữ anh hùng đã cứu Paris thoát khỏi sự xâm nhập các dân Man rợ (Barbares) Attila vào thế kỷ thứ 5 và đã được mai táng tại đây vào năm 500.

2- Tiểu sử bà Geneviève:

Geneviève sinh tại Nanterre vào khoảng năm 420. Bà thuộc tầng lớp cao trong xã hội chớ không như huyền thoại cho rằng bà là một thôn nữ. Bà rất sùng đạo và đã tiên đoán về những cuộc tràn chiềm của kẻ ngoại xâm Attila (#395-453), nhưng sẽ không  chiếm được làng của bà là Lutèce, nay là Cité de Paris. Attila là vua những người Huns sống nơi cao nguyên  Hongrie, Pannomie năm 434. (Năm 441, Attila xâm chiếm lãnh thổ Byzance (Constantinople), vượt qua sông Rhin năm 451, tràn khắp Đông âu nhưng bị Aetius và Théodoric, vua người Wisigoths đánh. Attila thua nơi chiến trường Catalauniques, nhưng  năm 452 lại tràn qua Ý, nhưng nhờ giáo hoàng Léon le Grand thuyết phục ông ta bằng cách cho một bộ lạc để đổi khỏi chiến tranh. Attila rút về Pennomie và đế quốc của ông không tồn tại sau khi ông mất.

Geneviève mất khoảng năm 500 và được mai táng trong nhà thờ riêng bằng gỗ trên ngọn đồi nhìn xuống bờ bên trái sông Seine. Có nhiều phép lạ xảy ra trên mộ của Geneviève. Ngôi mộ của bà sau đó trở thành nơi hành hương và được phụng thờ.  Hòm đựng thánh tích  (châsse) của thánh Geneviève được đem ra mỗi khi có dịp. Di vật (relique) của bà, phần lớn đã bị tiêu hủy trong chiến tranh, hiện giờ được giữ tại nhà thờ Saint-Etienne-du-Mont đằng sau Panthéon

Cũng chính trên ngọn đồi này, năm 508, vua Clovis I (#465-511) xây tu viện Saint  Pierre và Saint Paul và sau đó đã ông cũng được yên nghỉ nơi đây. Tu viện Saint  Pierre và Saint Paul vào thế kỷ thứ XII được đổi thành tu viện thánh Geneviève.

II/  Nguyên nhân:

Louis XV	J. G. Soufflot

Năm 1744, vua Louis XV bị bịnh trầm trọng nên có lời nguyện là sẽ xây nhà thờ mới thay thế tu viện Sainte-Geneviève đã cũ nát.  Sau khi bình phục, vua giữ lời. Do đó lời nguyện của Louis XV là khởi đầu của lịch sử điện Panthéon.

Kiến trúc sư thực hiện dự án đầy tham vọng này không phải là kiến trúc sư riêng của nhà vua,  Jacques Ange Gabriel, mà là kiến trúc sư người Pháp Jacques Germain Soufflot, do Matigny, giám đốc xây dựng của vua áp đặt. Souflot biết rõ kiến trúc kiều Ý và thích lối kiến trúc Trung đại (architecture médiévale).

III/ Xây điện Panthéon:

Năm 1764, Louis XV cùng với thái tử, đặt viên đá đầu tiên nhân dịp một ngày lễ lớn, và Soufflot bắt đầu xây nhà thờ. Nghe nói tòa nhà to lớn vừa xây lên đã bị nứt làm Soufllot chết vì đau buồn. Tác phẩm của ông được trao cho hai người học trò ông  là  Maximilien Brémion và Jean-Baptiste Rondelet.  Brémion và Rondelet tiếp tục  công trình từ năm 1780 đến 1789. Việc xây cất rất chậm chạp vì không mấy hứng thú: thời bấy giờ mọi người không còn nghĩ tới tín ngưỡng, vả chăng lúc đầu phải để một thời gian dài để đổ cho chắc cái  nền. Sở dĩ tòa nhà không vững là vì được xây trên mặt đất có nhiều hầm hố vì bị đào để lấy làm vật liệu xây cất. Hiện nay khách viếng không được đến chính giữa điện  mà chỉ được đi xung quanh vì có những  phần trần nhà của hầm bị bể mặc dù đã sửa chữa nhưng  vẫn không được chắc chắn lắm.

Ngày 2 tháng 4 năm 1791, vì cái chết của Mirabeau, một trong những người khởi xướng cách mạng,  nên  Quốc hội quyết định chôn cất ông trong nhà thờ này và đổi thành Panthéon, để đón nhận tro những vĩ nhân của quốc gia.  Antoine Quatremère de Quincy phải xóa những dấu hiệu tín ngưỡng và xây bịt 38 trong số 47 cửa sổ để cho có vẻ tang tóc ảo não:  người ta vẫn còn thấy những vết trám bên ngoài. Hai cái chuông cũng không còn. Bên trong được chiếu sáng nhân tạo và bởi hai cửa sổ ở phần phía trên.

 Dưới thời đế quốc, năm 1806 tòa nhà được dùng làm nhà thờ  Sainte-Geneviève nhưng hầm mộ vẫn tiếp tục đón nhận các danh nhân.  Năm 1830 lại đổi lại thành đền Panthéon trước khi trở thành đền thờ năm 1851.

 Từ năm 1885 nhân dịp đám tang Victor Hugo, Panthéon từ đó  cho tới nay, vĩnh viễn trở thành nơi mai táng các vĩ nhân của quốc gia.

 IV/ Khách của Panthéon:

1- Những vị khách đầu tiên :

Mirabeau và Marat (sau đó bị trục xuất), Voltaire... Rousseau....

2- Những người nổi tiếng :

Marcellin Berthelot (và vợ ông), Lazare và Sadi Carnot, Félix Éboué, Léon Gambetta (chỉ có quả tim !), Victor Hugo, Jean Jaurès, Paul Lagrange, Paul Langevin, Paul Painlevé, Jean Perrin, Émile Zola, Pierre và Marie Curie...
 

3- Những vị khách cuối cùng :

 André Malraux, Pierre và Marie Curie, Condorcet (hòm trống), Monge, tu sĩ Grégoire, Jean Monnet, René Cassin, Jean Moulin, Louis Braille, Victor Schoelcher (và cha ông), cuối cùng là Alexandre Dumas.

Nhà văn Alexandre Dumas père sinh tại  Villers-Cotterêts, mất năm 1870 và ngày 30 tháng 11 năm 2002 được đưa về Panthéon, gặp lại bạn thân ông là Victor Hugo.  Lịch sử nước Pháp có món nợ đối với Alexandre Dumas: cháu ngoại một người đàn bà nô lệ da đen và con trai một tướng Cách mạng

Tác giả Ba chàng ngự lâm (1844) chỉ là nhà văn thứ sáu được đưa vào Panthéon sau Voltaire, Rousseau, Hugo, Zola và Malraux. Con số quá ít trong số 67 khách cho một nước được xếp hạng là một nước có nền văn chương  phong  phú nhất thế giới

 

V/ Những danh nhân được chôn trong điện Panthéon:

71 người, chỉ còn 67

1791 Honoré Mirabeau. Người đầu tiên vào điện Panthéon. Bị trục xuất năm 1794 vì thông đồng với vua
1791 Voltaire
1792 Nicolas-Joseph Beaurepaire. Tử thi bị thất lạc.
1793 Louis Michel Le Peletier  Saint-Fargeau.  Dân biểu bị ám sát vì Tự do. Bị trục xuất khỏi Panthéon
1793 Augustin-Marie Picot, marquis  Dampierre Disappeared
1794 Jean-Paul Marat Bị trục xuất khỏi Panthéon.
1794 Jean-Jacques Rousseau
1806 Clau-Louis Petiet
1806 François nis Tronchet
1807 Jean-Étienne-Marie Portalis
1807 Louis-Pierre-Pantaléon Resnier
1807 Louis-Joseph-Charles-Amable d'Albert. Công tước. Bị trục xuất khỏi Panthéon.
1807 Jean-Baptiste-Pierre Bévière
1808 Francois Barthélemy, bá tước Béguinot
1808 Pierre Jean George Cabanis
1808 Gabriel-Louis, tử tước  Caulaincourt
1808 Jean-Frédéric, bá tước  Perrégaux
1808 Antoine-César  Choiseul, công tước  Praslin
1808 Jean-Pierre-Firmin, bá tước Malher với bình đựng quả tim
1809 Jean Baptiste Papin, bá tước  Saint-Christau
1809 Joseph-Marie, bá tước Vien
1809 Pierre Garnier, bá tước  Laboissière
1809 Jean Pierre, bá tước Sers với bình đựng quả tim
1809 Jérôme-Louis-François-Joseph, bá tước  Durazzo với bình đựng quả tim
1809 Justin-Bonaventure, bá tước Morard  Galles với bình đựng quả tim
1809 Emmanuel Crétet, bá tước  Champnol
1810 Giovanni Baptista, hồng y Caprara
1810 Louis-Joseph-Vincent-Leblon, bá tước  Saint-Hilaire
1810 Jean-Baptiste, bá tước Treilhard
1810 Jean Lannes, công tước  Montebello
1810 Charles-Pierre-Claret, bá tước  Fleurieu  La Tourette
1811 Louis Antoine  Bougainville
1811 Charles, cardinal Erskine of Kellie
1811 Alexandre-Antoine Hureau, nam tước  Sénarmont với bình đựng quả tim
1811 Ippolito Antonio, Hồng y giáo chủ Vicenti Mareri
1811 Nicolas-Marie, bá tước  Songis  Courbons
1811 Michel, bá tước Orner
1812 Jean-Marie-François Lepaige, bá tước Dorsenne
1812 Jean Guillaume  Winter, bá tước  Huessen
1813 Hyacinthe-Hugues-Timoléon  Cossé, bá tước  Brissac
1813 Jean-Ignace Jacqueminot, bá tước  Ham
1813 Joseph Louis, bá tước Lagrange
1813 Jean, bá tước Rousseau
1813 François-Marie-Joseph-Justin, bá tước  Viry
1814 Jean-Nicolas, bá tước Démeunier
1814 Jean-Louis-Ebenezer, bá tước Reynier
1814 Clau-Ambroise Régnier, công tước  Massa di Carrara
1815 Antoine-Jean-Marie, bá tước Thévenard
1815 Clau-Juste-Alexandre, bá tước Legrand
1829 Jacques-Germain Soufflot
1885 Victor Hugo
1889 Lazare Carnot. Chôn lúc làm lễ trăm năm của Cách mạng Pháp.
1889 Théophile-Malo Corret  , Tour d'Auvergne. Chôn lúc làm lễ trăm năm của Cách mạng Pháp.
1889 Jean-Baptiste Baudin Chôn lúc làm lễ trăm năm của Cách mạng Pháp.
1889 François Séverin Marceau-Desgraviers. Chôn bình đựng tro lúc làm lễ trăm năm của Cách mạng Pháp.
1894 Marie François Sadi Carnot. Chôn ngay sau khi bị ám sát.
1907 Marcellin Berthelot và bà Sophie Berthelot cùng được chôn cùng ngày.
1908 Émile Zola
1920 Léon Gambetta với bình đựng quả tim
1924 Jean Jaurès . Vào 12 năm sau ngày bị ám sát.
1933 Paul Painlevé
1948 Paul Langevin
1948 Jean Perrin . Chôn cùng ngày với Paul Langevin
1949 Félix Éboué . Người da đen đầu tiên được chôn trong điện Panthéon
1949 Victor Schoelcher và cha ông, Marc cùng được chôn ở điện Panthéon. Victor muốn được chôn cùng cha.
1952 Louis Braille . Được chuyển vô điện Panthéon  nhân kỷ niệm 100 năm ngày chết của ông.
1964 Jean Moulin . Tro được chuyển từ nghĩa trang Père Lachaise, ngày 19 tháng 12.
1987 René Cassin. Vào điện Panthéon nhân ngày sinh nhật thứ 100 của ông.
1988 Jean Monnet Vào điện Panthéon nhân ngày sinh nhật thứ 100 của ông.
1989 Abbé Baptiste-Henri Grégoire. Chôn lúc làm lễ trăm năm của Cách mạng Pháp.
1989 Gaspard Monge. Chôn lúc làm lễ trăm năm của Cách mạng Pháp.
1989 Tử tước Condorcet. Chôn hòm trống lúc làm lễ trăm năm của Cách mạng Pháp.
1995 Pierre Curie
1995 Marie Curie. Người đàn bà dầu tiên được  chôn tại Panthéon nhờ công trình của chính mình.
1996 André Malraux
2002 Alexandre Dumas cha, người cuối cùng được chôn, 132 năm sau ngày chết của ông, ngày 30/11.
 

Panthéon ở ngay giữa thành phố Paris, trên núi Sainte-Geneviève. Cửa vô nơi Place Panthéon, phía đường Soufflot, đối diện với vườn Luxembourg.
Ta có thể đến viếng bằng :
- métro, đường số 10, trạm Maubert-Mutualité,
- RER B, trạm Luxembourg,
- Bus, những đường số 21, 27, 38, 84, 85, 89.

Xe tập thể thì giữ trước chỗ đậu xe:
- bằng điện thoại 01 44 32 18 04 , fax 01 44 07 32 23
- bằng e-mail : caroline.jules@monum.fr.
 

Cửa mua vé vào: Sau khi lên 11 bực tam cấp.

Chú ý: Nơi này lạnh quanh năm, nên nhớ mang theo áo ấm

© http://vietsciences.free.fr  , http://vietsciences.org  và http://vietsciences2.free.fr  Võ Thị Diệu Hằng