|
|
|
Phải đến 100 năm sau
(1892-1982), qua biết bao công trình nghiên cứu của nhiều nhà Khoa
học, mới tìm ra nguyên do chứng đau dạ dày là do con vi trùng
Helicobacter pylori. Công trình của Barry Marshall và Robin Warren
http://nobelprize.org/medicine/laureates/2005/index.html
Giải Nobel năm 2005 về Y học được trao cho hai người Úc là
bác sĩ Barry J. Marshall và J. Robin Warren nhờ hai ông đã khám phá ra tiến
bộ quan trọng trong điều trị loét bộ tiêu hóa mà trước đó, người ta tưởng là
do môi trường acid quá mạnh trong dạ dày gây ra như đã nói trên. Hai bác sĩ người Úc sẽ nhận 10
triệu couronne Thụy Điển (1,1 triệu euros) tiền thưởng nhờ đã giải thích
rằng những nơi loét trong dạ dày là do vi khuẩn tên là Helicobacter pylori.
Ngoài sự khám phá này, họ còn tìm ra cách chữa trị bằng kháng sinh
trong lúc trước đây chỉ trị bằng cách dùng những thuốc chống acid. Hội
đồng giải thưởng Nobel Y học cho rằng đây là một bước tiến quan trọng: hai
nhà khoa học người Úc này đã đưa ra một ý niệm về bệnh lý khác
hẳn với lý thuyết đang hiện hành
 Cuối năm 1988, trong một bài đăng trong báo Lancet, số
ngày 24-31 tháng 12, viết rằng bác sĩ Barry Marshall đã trình bày trước
hội đồng Y khoa thế giới những kết quả của nghiên cứu của ông với 100
bệnh nhân bị loét dạ dày và thập nhị chỉ tràng. Và trong dạ dày của
bệnh nhân, người ta quan sát thấy có sự hiện diện của các vi
khuẩn hình xoắn, Helicobacter pylori.
Ông giải thích với những đồng nghiệp hoài nghi của ông
là sự dai dẳng của loại vi khuẩn này -ở những bệnh nhân không
dùng kháng sinh- là do được kết hợp với tính miễn nhiễm của bệnh loét dạ dày
(récidive de l'ulcère). Kết quả này thật đáng ngạc
nhiên và phải thay đổi cách chữa trị bệnh này bằng cách kết hợp thuốc kháng sinh và các tác nhân chống acid (antiacid)
Bảy năm sau, Andem (Agence nationale française pour
le développement de la médecine, Cơ quan phát triển Y khoa
quốc gia Pháp) mới cho là cần phải tổ chức một cuộc họp để bàn thảo vấn đề
loét và viêm dạ dày, và cơ quan này đã thông báo các kết quả đồng thời cho
đăng trong tờ báo Le Monde ngày 21/11/1995, trong cột La Revue du praticien-Médecine générale,
để phổ biến cho mọi người và báoỉ cho ta
biết rằng bệnh loét các bộ phận tiêu hóa có
thể chữa trị được. Trị bằng kháng sinh một thời gian ngắn thay
vì trị chống loét vừa đắt tiền, vừa lâu.
|
||||||||
Ước
tính có khoảng 5-10% dân số trên thế giới bị bệnh đau dạ dày. Riêng
bên Mỹ có đến 25 triệu người bị bịnh, số đàn ông và đàn bà bịnh
ngang nhau. Ở Việt Nam tỉ lệ này là 7%. Tuy nhiên, điểm quan trọng
nhất mà y học ngày nay mới phát hiện ra đó là có đến hơn 70% số dân
có nguy cơ bị nhiễm chứng bệnh này và nguyên nhân chính đã được xác
định là vi trùng Helicobacter 
Hao tổn cho sức khoẻ
Theo Andem, phải thông tin cho hội đồng Y khoa và bệnh nhân là phải sửa đổi cho sự thăng bằng thị trường thuốc tây vì thuốc chống loét bao tử được bán nhiều nhất thế giới. Tại Pháp có thêm hơn 80 000 trường hợp bao tử bị loét mỗi năm, khoảng 5-8% dân số. Bệnh hiếm khi làm chết người, nhưng vì làm đau đớn nơi động mạch nên người ta phải tốn tiền quá nhiều để thăm dò bệnh và điều trị. Thêm nữa, bệnh sưng màng nhày bộ tiêu hóa chiếm một nửa số người bị đau vùng bụng trên
Những chuyên gia bệnh lý giải phẫu đã quan sát kỹ một loại hệ thực vật vi ti trong màng nhày dạ dày từ một thế kỷ nay, nhưng phần đông không ai nghĩ rằng chính chúng gây ra lở loét hay sưng màng nhày
Cuộc bút chiến dai dẳng
Cuối thập niên 60, mặc dù các y sĩ nhận xét thấy rằng cho một số thuốc kháng sinh có làm giảm bệnh loét dạ dày nhưng "chẳng ai để ý đến công trình nhờ một y sĩ người Cuba quan sát này...."
Sự việc thay đổi vào đầu năm 1980 khi hai người Úc, Robin Warren và Barry Marshall cô lập và nhận dạng một loại vi khuẩn mới, vi khuẩn Campylobacter pylori mà năm 1989 được đổi tên là Helicobacter pylori
"Chỉ cần rọi lớn hơn sự xét nghiệm biopsie dạ dày để làm rõ ràng vi khuẩn mà người ta gọi là micro-aérophile (rất ít thích không khí) bởi vì nó có thể sống dưới áp suất nhò oxygen", giáo sư Pierre-Louis Fagniez, chuyên khoa giải phẫu bộ tiêu hóa (bệnh viện Henri-Mondor, Créteil, Pháp), thành viên cuộc hội thảo do sự thỏa thuận chung của Andem.
Một cuộc bút chiến tiếp tục giữa những người theo và và những chống lại ý niệm về sự phát sinh bệnh loét bao tử là do vi khuẩn này. Người ta còn thấy năm 1985, một người tình nguyện khoẻ mạnh đã can đảm uống một chén Helicobacter pylori, để chứng minh rằng mầm (germe) này chín h là nguyên nhân gây đau dạ dày.
Sự liên hệ giữa vi khuẩn này với ung thư dạ dày khá trầm trọng, giống như người hút thuốc với ung thư phổi, siêu vi trùng papillomavirus và bệnh ung thư tử cung, và siêu vi trùng hépatite B và bệnh ung thư gan, Agnès Labigne thuộc đơn vị pathogénie bactérienne des muqueuses, Institut Pasteur de Paris nói. (Le Monde, 12/09/2002)
Nguyên nhân chứng loét bao tử:
Ðầu thế kỷ thứ 20, người ta cho rằng nguyên nhân của đau dạ dày là yếu tố tâm lý, stress, sự căng thẳng thần kinh hoặc chế độ ăn uống không hợp lý, do sự tiết acid bị bất bình thường, di truyền, nghiện thuốc lá... Bởi vì có nhiều acid trong dạ dày tiết nhiều gây ra ulcer, nên người ta chỉ cho bịnh nhân nghỉ ngơi, uống thuốc chống acide (antacid). Thật ra, đó chỉ là những yếu tố thuận lợi làm bệnh phát triển chứ không phải là nguyên nhân sinh bệnh.
Ước tính có khoảng trên 50% dân số bị nhiễm vi khuẩn này, đặc biệt ở những nước đang phát triển thì tỉ lệ này còn tăng cao hơn với 60-80%. Riêng Việt Nam, con số này là 70%. Sự lây truyền vi trùng này chủ yếu qua đường miệng hoặc chất thải (nghĩa là thức ăn bị nhiễm vi trùng Helicobacter pylori) . Ruồi cũng là một con vật trung gian góp phần lây lan Helicobacter pylori qua đường thực phẩm.
Helicobacter pylori
Có hàng tỉ vi sinh vật này trong bao
tử, nếu không bị diệt trừ thì sẽ tồn tại suốt đời người bị
nhiễm. Vi khuẩn này có thể gây ra rối
loạn tiêu hoá, viêm dạ dày mạn tính dẫn đến loét dạ dày,
loét tả tràng, ung thư dạ dày, u ác
tính tế bào limphô ở niêm mạc dạ dày... Tổ chức Y tế thế
giới (WHO) đã xác định Helicobacter pylori còn là một trong
số những tác nhân chính gây ung thư, có vai trò quan trọng
trong diễn tiến đưa đến ung thư dạ dày. Helicobacter pylori
có mặt trong khoảng 65-70% trường hợp viêm dạ dày, 70-80%
ung thư dạ dày, hơn 90% các trường hợp loét bao tử hoặc tá
tràng. Nguy cơ ung thư bao tử ở người bị nhiễm Helicobacter
pylori sẽ tăng từ 6-10 so với người không bị nhiễm.
Bên trong dạ dày khoảng hai lít dịch vị. Dịch
vị gồm các enzym tiêu hóa và acid chlohydric, sẵn sàng xé nát thức ăn
cứng rắn nhất hay các vi sinh vật. Vi khuẩn, virus và miếng bít tết
của bữa ăn tối hôm qua đều bị tiêu thụ trong dung dịch đầy hóa chất chết
người. Nhờ vậy dạ dày không chứa vi khuẩn nên vô trùng, nhưng Helicobacter
pylori đã thay đổi sự việc này.
Nobel Site
http://nobelprize.org/ |
© http://vietsciences.free.fr và http://vietsciences.net VÕ Thị Diệu Hằng