Kể từ năm
2010, nhiều diễn biến liên quan
điện hạt nhân diễn ra ở VN, từ
hội thảo quốc tế, triển lãm mô
hình nhà máy điện hạt nhân, chọn
lựa đối tác công nghệ hạt nhân
tới việc ký kết hợp tác hạt
nhân.
Source
ninhthuan.gov
Ninh Thuận -
Nhà máy điện hạt nhân đầu
tiên sẽ khởi công vào năm
2014 và đưa tổ máy đầu tiên
vận hành, phát điện vào năm
2020
Có thể nói là cao điểm của
những diễn biến đó là chuyện
VN quyết định xây nhà máy
điện hạt nhân đầu tiên Ninh
Thuận 1 vào năm 2014. Nhưng
câu hỏi cần được nêu lên là
VN có nên thực hiện điện hạt
nhân không – ít ra cũng
trong giai đoạn đáng ngại
hiện nay ? Thanh Quang trình
bày vấn đề này như sau:
Việt Nam
quyết tâm làm điện nguyên tử
Sau khi một loạt thảm hoạ
hạt nhân xảy ra nhiều nơi
trên thế giới, từ tai nạn
nguyên tử Chernobyl ở Liên
Xô trước đây hồi tháng tư
năm 1986, thiên tai gây tai
hoạ nguyên tử nghiêm trọng ở
Nhật Bản hồi tháng Ba năm
2011, cho tới gần đây nhất –
hồi cuối tháng rồi, 1 trong
2 lò phản ứng nguyên tử ở
California, Hoa Kỳ bị ngưng
hoạt động vì tình trạng rò
rỉ ống hơi, thì – nói theo
lời Thủ tướng Nguyễn Tấn
Dũng – “VN quyết tâm làm
điện nguyên tử”.
Lên tiếng tại buổi tổng kết
năm 2011 của Bộ KH-CN mới
đây, ông Nguyễn Tấn Dũng đã
khẳng định điều này, và yêu
cầu Bộ KH nhanh chóng hoàn
thiện các văn bản pháp quy,
đào tạo nguồn nhân lực cho
nhà máy điện nguyên tử đầu
tiên khu vực ĐNÁ.
TS Vương Hữu Tấn, Viện
trưởng Viện Năng lượng
Nguyên tử của VN cho hay VN
không chỉ xây dựng 1 nhà máy
điện hạt nhân, mà theo kế
hoạch, từ nay đến năm 2030,
VN còn mở thêm từ 8 tới 10
địa điểm xây dựng
Người
Nhật biểu tình chống
điện hạt nhân sau
biến cố Fukushima,
ảnh chụp năm 2011.
AFP PHOTO.
điện hạt nhân
nữa.
TT.
Nguyễn Tấn Dũng – “VN
quyết tâm làm điện
nguyên tử” - tại buổi
tổng kết năm 2011 của Bộ
KH-CN mới đây, ông
Nguyễn Tấn Dũng đã khẳng
định điều này, và yêu
cầu Bộ KH nhanh chóng
hoàn thiện các văn bản
pháp quy, đào tạo nguồn
nhân lực cho nhà máy
điện nguyên tử đầu tiên
khu vực ĐNÁ.
TS Lê Huy Minh, Viện phó
Trung tâm Cảnh báo Động đất
Sóng thần, cũng có ý kiến về
vấn đề này:
Tất nhiên bây giờ bắt đầu
làm những dự án nhà máy điện
nguyên tử, thì các chuyên
gia VN cũng phải dựa vào tư
vấn của các chuyên gia nước
ngoài, thí dụ của Nga, của
Nhật. Họ đưa ra những quy
chuẩn để chọn lựa vị trí xây
dựng nhà máy điện nguyên tử
như thế nào.
Thứ hai là mình cũng rút
kinh nghiệm, thí dụ như từ
khu vực nhà máy điện hạt
nhân Fukushima ở Nhật Bản
vừa rồi vốn được xây dựng
cách đây mấy chục năm. Mà
vừa rồi động đất gây sóng
thần cao hơn 10 mét khiến
ảnh hưởng nặng. Do đó tất cả
những yếu tố như thế đều
phải tính đến và rút kinh
nghiệm. Thành thử ở VN bây
giờ có những bài học trên
thế giới như thế thì VN có
điều kiện để rút kinh
nghiệm, để làm sao làm được
nhà máy điện nguyên tử đáp
ứng được nhu cầu an toàn tốt
nhất.
Theo kế hoạch thì dự án
nguyên tử đầu tiên của VN sẽ
đặt tại tỉnh Ninh Thuận, sẽ
khởi công xây nhà máy điện
hạt nhân Ninh Thuận 1 vào
năm 2014 và bắt đầu phát
điện vào năm 2020.
Nhắc đến Ninh Thuận, nhiều
chuyên gia quan ngại về vấn
đề địa chấn, nhất là lo sợ
địa điểm dự kiến xây cơ sở
nguyên tử vừa nói trong vùng
vành đai núi lửa có đới đứt
gãy điạ chất, giữa lúc khu
vực Miền Trung này từng xảy
ra hiện tượng sủi bùn đáng
ngại. TS Lê Huy Minh giải
thích:
ở VN
bây giờ có những bài học
trên thế giới như thế
thì VN có điều kiện để
rút kinh nghiệm, để làm
sao làm được nhà máy
điện nguyên tử đáp ứng
được nhu cầu an toàn tốt
nhất.
TS Lê
Huy Minh
Động
đất gây cháy lan
rộng ở thành phố
Natori, tỉnh Miyagi
, đồng thời làm nổ
nhà máy điện hạt
nhân Fukushima hồi
tháng 03/2011. AFP
PHOTO.
Thật ra hiện
tượng phun bùn ở khu vực
Ninh Thuận, thì hiện tượng
sủi bùn như thế liên quan
đến những khối bùn ở bên
trong vỏ trái đất. Hiện
tượng như thế người ta cũng
gọi tạm thời là hiện tượng
núi lửa bùn. Nhưng thực tế
thì nó không thực sự là núi
lửa.
Vì nói núi lửa thì nó phải
có magma (đá nhão nóng chảy)
phún từ dưới sâu đi lên.
Hiện tượng núi lửa bùn này
cũng có hiện tượng phun chất
từ trong lòng đất đi ra,
nhưng đó không thật sự là
magma. Mà nó chỉ là những
túi bùn trong quả trái đất
mà bị một điều kiện nào đó,
bây giờ có điều kiện phun
ra.
Những hiện tượng phun bùn
như thế thường không liên
quan đến động đất. Do đó
chúng tôi đánh giá là hiện
tượng này không liên quan
đến hoạt động động đất ở đới
đứt gẫy. Cho nên chúng tôi
cũng đánh giá rằng khu vực
Bình Thuận hầu như không có
những đới đứt gẫy hoạt động
có thể gây ra những trận
động đất lớn khiến ảnh hưởng
đến việc xây dựng mà máy
điện nguyên tử ở đó.
Điện hạt nhân không phải là tương lai của loài
người
Trong khi các quan chức VN
bày tỏ lạc quan và xem chừng
như “quyết tâm làm điện hạt
nhân”, thì GS Hoàng Xuân Phú
thuộc Viện Toán học, Viện
Khoa học-Công nghệ VN; Viện
sỹ Thông tấn Viện Hàn Lâm
Khoa học Heidelberg, Viện sĩ
thông tấn Viện Hàn lâm Khoa
học Bavaria Đức, lưu ý rằng
“điện hạt nhân không phải là
tương lai của loài người”
nên VN không nên tiến vào
lãnh vực này:
Về
chuyện hạt nhân thì theo
tôi, không những ở VN mà
ngay cả những nước tiên
tiến, như Cộng hoà Liên
bang Đức, hay Nhật…đã đi
đến nhận thức rằng điện
hạt nhân không phải là
tương lai của loài
người. Các nước đang có
điện hạt nhân rồi, người
ta cũng rút dần khỏi
điện hạt nhân.
Hàng
tháng sau các đơn vị
đặc biệt tiếp tục
phun loại nhựa chống
phóng xạ lây lan
quanh khu vực Tepco
của nhà máy điện hạt
nhân Fukushima . AFP
PHOTO.
Về chuyện hạt
nhân thì theo tôi, không
những ở VN mà ngay cả những
nước tiên tiến, như Cộng hoà
Liên bang Đức, hay Nhật…đã
đi đến nhận thức rằng điện
hạt nhân không phải là tương
lai của loài người. Các nước
đang có điện hạt nhân rồi,
người ta cũng rút dần khỏi
điện hạt nhân. Cho nên VN
chưa vào thì không nên vào,
vì đấy là con đường mà sau
mấy chục năm phát triển điện
hạt nhân, thế giới nhận ra
đó là điều không nên.
Do đó, nếu như ta có đầy đủ
tiền rồi thì ta không nên
vào lãnh vực này, huống chi
hiện giờ VN thiếu về vốn, mà
vào điện hạt nhân thì cần
rất nhiều vốn, và vốn ấy ta
phải đi vay hết. Riêng điều
đó đã không nên rồi. Còn về
nhân lực hạt nhân của chúng
ta thì hầu như là chưa chuẩn
bị. Mà khi nhân lực chưa
được chuẩn bị kỹ càng, thiếu
kinh nghiệm, thiếu kiến
thức, thì nguy hiểm của điện
hạt nhân phải nhân lên gấp
bội. Như tôi đã nói, các
nước khác không muốn tiến
vào điện hạt nhân thì VN lại
càng không nên tiến vào lãnh
vực này.
Qua bài tưạ đề “Nhà máy điện
hạt nhân vào năm 2014, nên
chưa ?”, tác giả Trần Sơn
Lâm, Giám đốc Trung tâm
Chuyển giao Công nghệ thuộc
Viện Địa chất và Khoáng sản
VN, nguyên trưởng phòng phân
tích Đồng vị-Địa niên lưu ý
rằng “Để xây dựng nhà máy
điện hạt nhân, ngoài việc
phải tiến hành khảo sát rất
kỹ về cấu trúc, nền móng địa
chất, phải tiến hành quan
trắc môi trường hàng chục
năm trước khi đưa nhà máy
vào vận hành”.
Theo các nhà địa chất học
thì VN thuộc vùng vành đai
núi lửa TBD, nơi các nhà
khoa học ghi nhận thường
xuyên các dư chấn động đất ở
Miền Trung và cả Nam Bộ VN.
Do đó, không có gì bảo đảm
rằng Ninh Thuận là nơi an
toàn cho nhà máy nguyên tử.
Tác giả Trần Sơn Lâm phân
tích nhiều yếu tố thiết yếu
liên hệ, từ môi trường địa
lý, cấu tạo địa chất, việc
lựa chọn công nghệ điện hạt
nhân, vấn đề kinh phí, nhiên
liệu, cho tới nguồn nhân lực
và “văn hoá an toàn” để nêu
lên nghi vấn rằng “ Nước ta
đã sẵn sàng cho việc xây
dựng nhà máy điện nhân vào
năm 2014 như kế hoạch chưa
?”
Theo các
nhà địa chất học thì VN
thuộc vùng vành đai núi
lửa TBD, nơi các nhà
khoa học ghi nhận thường
xuyên các dư chấn động
đất ở Miền Trung và cả
Nam Bộ VN. Do đó, không
có gì bảo đảm rằng Ninh
Thuận là nơi an toàn cho
nhà máy nguyên tử
Theo tác giả thì khí hậu VN
thuộc vùng nhiệt đới có độ
mặn nước biển lớn, độ ẩm ước
và khô hanh thất thường, tần
suất biến đổi khí hậu rất
lớn khiến ảnh hưởng đến các
chi tiết, thiết bị lò phản
ứng nguyên tử.
Về mặt địa chất, ông đề cập
tới những ghi nhận khoa học
về dư chấn xảy ra ở Miền
Trung VN vốn nằm trong vùng
vành đai núi lửa TBD.
Tác giả Trần Sơn Lâm cũng
lưu ý rằng “trong nhà máy
điện hạt nhân mà Nga dự định
xây dựng ở VN có nhiều chi
tiết, cụm chi tiết, thiết bị
mà Nga phải nhập của nước
ngoài” nên rắc rối có thể
xảy ra liên quan vấn đề
thiết bị. Việc Nhật Bản vẫn
chưa xuất khẩu được nhà máy
điện hạt nhân ra nước ngoài
cũng là yếu tố phiá VN cần
tìm hiểu “ưu, nhược điểm của
nhà máy điện hạt nhân của
Nhật”.
Theo tính toán của chuyên
gia Trần Sơn Lâm thì để xây
dựng nhà máy điện hạt nhân
có công suất 1.000 MW, dự
kiến kinh phí mà VN phải vay
trên dưới 5 tỷ đô la,và 1
tháng VN phải trả tiền lãi
trên 12 triệu rưởi đô la,
chưa kể lương công nhân,
chuyên gia. Trong khi việc
mua nhiên liệu hạt nhân cho
nhà máy cũng bị hạn chế vì
Hiệp ước Chống Phổ biến Võ
khí Nguyên tử giữa lúc trữ
lượng mỏ urani trên thế giới
dùng cho các nhà máy điện
hạt nhân đang trên đà cạn
kiệt.
Nếu
như tai nạn hạt nhân xảy
ra ở VN thì đấy là một
thảm họa và không có
cách gì để chống đỡ được
cả. Khả năng chống đỡ
của VN về mặt kinh tế
lẫn khả năng y học cùng
tất cả điều kiện khác
đều cách rất xa so với
mức có thể gọi là tối
thiểu để khắc phục hậu
quả hạt nhân.
GS
Hoàng Xuân Phú
Trong khi hiện việc VN chuẩn
bị nguồn nhân lực cho nhà
máy điện hạt nhân “ vẫn chưa
có tiến triển gì đáng kể”,
theo lưu ý của ông Trần Sơn
Lâm, thì tình trạng cần nhân
lực này khiến VN phải chi từ
5 tới 9 triệu đô la hàng
tháng cho tiền thuê ít nhất
từ 700 tới 1.000 cán bộ kỹ
thuật.
Chuyên gia Trần Sơn Lâm nhân
tiện cũng cảnh báo rằng
trong khi Nhật Bản từng
chuẩn bị tất cả kịch bản an
toàn, kể cả việc ứng phó
động đất, sóng thần, nhưng
đã không lường được thiên
tai động đất, sóng thần quá
dữ dội hồi tháng 3 năm ngoái
khiến xảy ra thảm hoạ hạt
nhân nghiêm trọng tại
Fukushima. Như vậy, công
luận trong nước có thể bày
tỏ bất an rằng một khi tai
nạn hạt nhân xảy ra ở VN thì
sao ? GS Hoàng Xuân Phú nhận
xét:
Nếu như tai nạn hạt nhân
xảy ra ở VN thì đấy là một
thảm họa và không có cách gì
để chống đỡ được cả. Khả
năng chống đỡ của VN về mặt
kinh tế lẫn khả năng y học
cùng tất cả điều kiện khác
đều cách rất xa so với mức
có thể gọi là tối thiểu để
khắc phục hậu quả hạt nhân.
Những nước như là Nhật Bản
mà còn lúng túng trong
chuyện khắc phục hậu quả hạt
nhân thì VN lại càng không
có khả năng khắc phục hậu
quả ấy. Những người có trách
nhiệm ở VN phải nhận ra điều
đó. Người ta cứ nghĩ rằng
chuyện đến đâu hay đến đấy.
Nhưng hậu quả điện hạt nhân,
khi tai nạn xảy ra, thì nó
nằm ngoài mọi tầm với của
con người. Không khắc phục
được. Mà VN thì lại càng bế
tắc trong chuyện này.
Bài “Nhà máy điện hạt nhân
vào năm 2014, nên chưa ?”
của tác giả Trần Sơn
Lâm kết luận rằng “Việc xây
dựng nhà máy điện hạt nhân
cần hết sức tránh tư duy văn
hóa nhiệm kỳ và phó thác
hoàn toàn về mặt công nghệ
cho đối tác nước ngoài theo
tư duy chìa khóa trao tay.
Văn hóa an toàn hạt nhân
phải đề cao sự ủng hộ của
dân chúng”.