|
Những bài cùng tác giả
Khi lạm phát cao hơn lãi suất
Từ tháng 11/2007 giá tiêu dùng tăng vọt, báo động dấu hiệu của nạn lạm
phát sẽ ập tới trong những ngày cuối năm khi chỉ số giá cả của “rổ
hàng hoá” tăng trên 12% , vượt mức tăng trưởng
GDP là 8-8.5%. Sự thật đã diễn ra đúng như dự đoán của các nhà kinh tế,
nhìn lại chỉ số giá tiêu dùng trong năm 2007 đã tăng 12,6% , qua tháng
1/2008 tăng 2,38% và chưa có dấu hiệu giảm tốc trong tháng 2 trong khi
GDP là 8,43%(năm 2007). Giá xăng dầu nhấp nhỏm tăng theo thị trường quốc
tế, lôi cuốn vật giá leo thang trở lại* sẽ đẩy mức độ lạm phát vượt mức
14% một cách dễ dàng.
Nguyên nhân gây ra lạm phát có nhiều, được phân tích khá kỹ trên các
báo; các yếu tố khách quan (giá dầu thô,
vàng trên thị trường thế giới, khủng hoảng tiền tệ tại Mỹ, suy
thoái kinh tế xảy ra khắp nơi cùng với những cuộc tranh chấp chính trị,
dầu mỏ tạo ra một sự bất ổn…) và chủ quan (cách điều hành kinh tế vi mô
chậm chạp, không bắt kip chuyển động của nền kinh tế, lượng ngoại tệ thu
vào để dự trữ hơn 9 tỷ đô la, tốc độ thực hiện dự án đầu tư nước ngoài
chậm, chỉ 6 tỷ trong 20,3 tỷ đăng kí, nhập siêu hơn 12 tỷ đô la trong
năm 2007…đã làm giảm ý nghĩa tích cực và nội dung tăng trưởng kinh tế…)
mà Thủ tướng chính phủ cũng như các bộ liên quan đã nêu trong những
phiên họp tổng kết cuối năm. Trước nguy cơ đe doạ nghiêm trọng nầy, bước
vào tháng 2, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã thực
hiện “cấp tốc” một chính sách khống chế lạm phát khá mạnh tay gồm 4 biện
pháp(xem bảng tóm tắt) trong đó ưu tiên tìm cách thu hồi lượng tiền đồng
tương đương 20,300 tỷ đồng qua việc bắt buộc các Ngân hàng Thương
mại(NHTM), mua tín phiếu của NHNN với lãi suất rất thấp 7,8%/năm so với
thị trường đang ở mức 11-14%/năm), liệu ai sẽ là người bù lỗ ? Bên cạnh
đó, các ngân hàng còn phải tăng tỷ lệ tiền dự trữ bắt buộc, từ 10 lên
11% điều nầy có nghĩa là các NHTM phải thu hồi --từ các nơi đã cho vay--
thêm 20,000 tỷ đồng về tủ sắt của mình theo lệnh của NHNN. Với 2 biện
pháp nầy trên thị trường tiền tệ đã xảy ra nạn khan hiếm tiền mặt, ít
nhất là 40,300 tỷ đồng trong một thời gian cực ngắn đe doạ đến hoạt động
tín dụng, cho vay, thanh toán…bình thường của khối NHTM, mở ra một cuộc
chạy đua nâng cao lãi suất để hút lượng tiền trong nhân dân nhằm duy trì
hoạt động “chịu lỗ”. Hiệu ứng nầy không dừng lại ở đây, thể hiện qua chỉ
số VN-Index trên thị trường chứng khoán đỏ rực từ khi năm mới bắt đầu,
liên tục hạ mức sàn còn 650-700 điểm, giảm giá trị thực tế 30-35%, gây
thiệt hại không nhỏ cho các nhà đầu tư ngắn hạn và tạo ra một cơ hội
bằng “vàng” cho các nhà đầu cơ trường vốn trong và ngoài nước.
Vòng xoáy lốc nguy hiểm
Song song với diễn tiến nầy, giá nhà đất đô thị (đặc biệt là các chung
cư cao tầng…) nhảy vọt đến mức khủng khiếp, chỉ trong vòng 8 tháng qua,
có nơi đã tăng 200-300 lần hơn như các cuộc điều tra mới đây, trong đó
giá vàng đã tác động không nhỏ vì vậy nhiều nhà đầu tư chứng khoán vội
vàng chuyển hướng, nhảy sang lĩnh vực đầu cơ địa ốc vì siêu lợi nhuận
còn tiếp tục trong khung cảnh đầu tư nước ngoài đang có khuynh hướng
ngày càng tăng, nạn khan hiếm văn phòng, nhà ở… dự đoán vẫn còn tiếp
diễn trong 5-7 năm tới. Khó khăn nhất là các công trình xây dựng nửa
chừng bị hụt vốn, không thể vay thêm cũng như những cá nhân đã cầm cố
tài sản đê vay trong cuộc chơi chứng khoán. Chắc chắn sẽ có cảnh bán
chạy nợ, xiết của cải nhà đất, gây xáo trộn lớn trong xã hội. Mặt khác
những người gửi tiết kiệm cũng không để yên khi đồng tiền trong ngân
hàng của mình ngày càng giảm giá trị, mất khoảng 4-5% trong ba tháng qua
vì lãi suất tiết kiệm không bắt kịp tốc độ lạm phát trên 14 % hiện
nay**. Một cơn lốc xoáy đang cuốn hút những thành quả mà sự phát triển
kinh tế trong những năm qua mang lại, hai nói khác đi những ảo ảnh hay
ảo tưởng về nền kinh tế thị trường đang làm vỡ tan những cuộc chơi về
tiền tệ (money game) thông qua sàn giao dịch
chứng khoán, mua bán nhà đất tự do, không phải đóng thuế lợi tức trong
hệ thống “mở” hiện nay.
Việc cho vay để đầu tư vào thị trường chứng khoán cũng đã bị siết chặt
bởi quyết định sửa đổi số 03/2008 của NHNN đã hạn chế hoạt động cho vay
của NHTM, là một trong những nguyên nhân vay” nóng” với lãi suất đột
biến. Cuộc chạy đua về lãi suất, trong đó lãi xuất qua đêm có thể lên
đến 30-35%/năm như đã thấy trong ngày 18/2 vừa qua. Hành động chạy đua
nầy có thể đưa đến khủng hoảng tài chính, gây hiệu ứng dây chuyền về một
nạn lạm phát mới rất nguy hiểm nếu không có biện pháp tháo ngòi nổ. Ngày
22/2/2008, trước sức ép quá nóng nêu trên, NHNN đã phải bơm vào thị
trường 39,000 tỷ đồng trong vòng một tuần lễ, một biện pháp chữa cháy
một mức hổ trợ thanh khoản chưa từng có nhưng các NHTM cổ phần cũng đành
bó tay vì không có khả năng “vay” lại của nhà nước và đành phải chấp
nhận lãi suất qua đêm 30-43%/năm của thị trường vốn liên ngân hàng. Ba
tuần trước đây NHNH đã “bức dây động rừng” bằng sáng kiến “giảm lạm
phát” thô bạo, không thể cứu vãn dù đã phải “trả lại” bằng cách “nhả”
tiền ra thị trường như đã nói, kết quả vẫn “trở tay không kịp” khi những
tác động về tâm lí của người dân đã rơi vào trạng thái hoang mang, mất
tin tưởng vào biện pháp “lợi bất cập hại”. Chưa ai biết diễn tiến của
thị trường tiền tệ sẽ bi đát, nghiêm trọng hơn đến mức nào, nhưng rõ
ràng là những dấu hiệu khả quan hi vọng khôi phục lại sự năng động của
nhà đầu tư cũng như hoạt động cho vay tín dụng-thế chấp vẫn ảm đạm ,
trong khi phát triển kinh tế mà tốc độ tăng trưởng GDP trong năm 2008 sẽ
phải là 8,5-9 % như mục tiêu đã đề ra đang bị đe doạ sụt giảm như lời
cảnh báo của ông Kuroda Haruhiko , Chủ tịch Ngân hàng Phát triển Châu
Á
ngày 21/2/2008 vừa qua tại Hà nội.
Đừng tạo thêm gánh nặng cho sản xuất-đời sống
VN đã được nhiều nước công nhận là một nước có nền kinh tế thị trường
sau khi gia nhập WTO nhưng hình như quên đi điều tối kỵ là nền kinh tế
nầy vận động theo qui luật cân đối cung cầu của bản thân nó, không thể
cưỡng bức theo mệnh lệnh hay ý muốn chủ quan, chịu sự chi phối bằng tư
duy bao cấp xưa kia mà những biện pháp khống chế lạm phát đã phơi bày
trong 3 tuần qua. Đành rằng biện pháp dùng lãi suất để điều tiết thu hồi
lượng tiền lưu thông, hạn chế cho vay tín dụng hay tăng lượng quĩ dự
phòng của các NHTM..nhằm ngăn chận lạm phát là những biện pháp kinh điển
nhất nhưng trên cơ sở là lãi suất phải cao hơn tỷ lệ lạm phát đồng thời
tất cả những điều nầy phải thực hiện để củng cố và phát triển sản xuất,
cân bằng cán cân thương mại, hạn chế chi tiêu của chính phủ, hạn chế đầu
tư quá sức gây mất cân đối…mới khắc phục được như chúng ta thấy TQ vẫn
giữ vững phát triển với mức tăng trưởng cao, trên 11% GDP trong khi mức
độ lạm phát là 7,1% và liên tục xuất siêu mặc dù những lời chỉ trích về
chất lương hàng hoá, an toàn thực phẩm xuất khẩu vẫn chưa nguôi. Bài học
nầy rất đáng tham khảo, nhất là đừng vì biện pháp tiền tệ mà gây cản
trở, tạo thêm gánh nặng cho người đầu tư vào các ngành sản xuất-xuất
khẩu và đời sống của người dân. Việt nam vẫn là một nước có GDP còn
thấp, sản xuất bấp bênh vì vậy những đại gia cố tình “thổi” giá, làm giá
trong thị trường nhà đât, chứng khoán tạo chênh lệch lợi nhuận lớn, kiếm
lời nhanh hơn là đầu tư vào công nghệ để tăng năng suất, giảm giá thành
tạo ra sức cạnh tranh trên thị trường như đã thấy trong năm qua là điều
không mấy khó hiểu vì vậy chủ trương hạn chế cho vay vào những lĩnh vực
nầy là đúng mặc dù tiếng than vãn của họ không nhỏ. Bước vào năm mới,
nhu cầu về vốn để đẩy mạnh sản xuất rất lớn nhưng nếu bị đối sử hạn chế
cho vay như lĩnh vực địa ốc sẽ tác động rất lớn cho phát triển kinh tế
và an sinh xã hội.Cần tiếp tục kích thích sản xuất kể cả biện pháp cho
vay với lãi suất ưu đãi không thể không tính đến vì điều nầy không hề là
nhân tố tạo ra hay thúc đẩy lạm phát.
Để phát triển bền vững: trở về với giá trị thật
Thiết nghĩ điều cần nhất hiện nay là tạo một tâm lý ổn định, không gây
hoảng loạn(panique) thêm bằng những thông tin chính xác ,nhanh nhạy và
kịp thời từ phía NHNN hay của người đứng đầu bộ máy điều hành vĩ mô. Nêu
lên những biện pháp đề xuất, tạo ra dịp hiến kế để chia sẻ khó khăn và
sự đồng thuận xã hội, đồng thời để cho thị trường nhà đất và chứng khoán
trở về với giá thật của chúng, không cần nuôi dưỡng một thị trường bong
bóng, tạo cơ hội cho những nhà đầu cơ trục lợi trong lúc “dầu sôi lửa
bỏng”. Việc sớm hoàn chỉnh luật thuế sát sao hơn,
phù hợp với lợi tức siêu ngạch từ mua bán nhà đất và chứng khoán cần
phải được tính đến, xem đây là một trong những biện pháp chống lạm phát
tích cực.
Dòng chảy đầu tư nước ngoài vào Việt nam sẽ còn tăng nhanh trong vài năm
tới, nhưng tình hình bất ổn hiện nay sẽ là cản trở lớn, có nguy cơ đánh
mất cơ hội đang ở trong tầm tay. Tuần qua, tổ chức phát triển mậu dịch
JETRO của Nhật bản vừa công bố kết quả thăm dò các giới công nghiệp sản
xuất, chế tạo ở Nhật bản, 96% trả lời rằng sẽ chuyển qua Việt nam để đầu
tư phát triển thay vì TQ như từ trước đến nay, cho thấy nước ta không
còn là thị trường đầu tư tiềm năng mà đang trở thành điểm đến đầy hi
vọng của các nhà đầu tư nước ngoài..
Mong rằng sự bình ổn sẽ sớm được xác lập trong trật tự để chào đón những
nhà đầu tư mới từ các nước trong đó việc “bình thường hoá” các hoạt động
kinh tế cạnh tranh lành mạnh kể cả hoạt động kinh doanh tiền tệ, đầu tư
vào bất động sản, chứng khoán là điều tất yếu...những biện pháp dồn khó
về người dân, nhất là người nghèo chiếm đa số trong xã hội, trong đó
biện pháp “đổi tiền” tối hậu để giảm lạm phát
(deflation) sẽ gây tai hoạ khôn lường mà chúng ta nên tránh.
Hồng Lê Thọ
3/2008
Box 1.
Tin mới nhất
*Liên bộ Tài chính- Công thương đã có quyết định điều chỉnh tăng giá
xăng dầu lúc 11 giờ sáng nay. Theo đó, giá xăng bán lẻ thêm 1.500
đồng/lít (giá dầu tăng theo quyết định của Liên bộ). Như vậy, xăng A92
có giá 14.500 đồng/lít. Mức tăng 1.500 đồng/lít cũng áp dụng cho xăng
A90 và A83.(ngày 25/2/2008). Ngày 27/2/2008 Tổng cuc thống kê công bố
mức tăng giá cả trong 2 tháng đầu năm 2008 là 6,04%, mức cao nhất trong
vòng 12 năm nay.
**NHNN ra lệnh các ngân hàng phải giữ mức lãi suất 12%/năm, không chạy
đua cạnh tranh về lãi suất để thu hút vốn bên ngoài(ngày 27/2/2008).
(Box 2)
4 biện pháp thắt chặt tiền tệ
1. Quyết định tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc từ 10% lên 11%. Theo đó từ đầu
tháng 2/2008 tổng cộng có gần 20.000 tỷ đồng các NHTM phải nộp dự trữ
bắt buộc tăng thêm cho NHNN.
2. Ngày 15/2/2008 NHNN quyết định phát hành 20.300 tỷ đồng tín phiếu
NHNN bắt buộc. tỷ đồng/ngân hàng. Các NH phải mua 20.300 tỷ đồng trái
phiếu cùng một lúc, gấp từ 20 đến 40 lần so với mức 500 tỷ - 1.000 tỷ
đồng tín phiếu trong các phiên đấu thầu thường kỳ.
3. Từ tháng 2/2008, các loại lãi suất chủ đạo của NHNN tăng cao hơn
trước. Theo đó, lãi suất cơ bản tăng từ 8,25%/năm lên 8,75%/năm; lãi
suất tái cấp vốn tăng từ 6,5%/năm lên 7,5%/năm và lãi suất chiết khấu
tăng từ 4,5%/năm lên 6,0%/năm.
4. NHNN ban hành Quyết định số 03/2008/QĐ-NHNN, ngày 1/2/2008 về sửa đổi
Chỉ thị 03 về cho vay chứng khoán. Trái với mong đợi của các NHTM, Quyết
định 03 còn thắt chặt cho vay chứng khoán hơn so với Chỉ thị 03 trước
đây.
Box 3.
Chuyên gia Bùi kiến Thành:
TTCK có thể còn xuống nữa, mà xuống nữa chưa chắc đã không hợp lý. Giá
cả của chứng khoán VN trong thời gian qua quá cao, không có một tiêu
chuẩn nào thực sự để nó có giá cao như vậy. TTCK điều chỉnh trong những
tháng vừa rồi, theo tôi là hợp lý, không có gì để Nhà nước phải quan
tâm, để biện pháp cứu thị trường này.
----chú: có thể bỏ bớt box 2 nếu các bài trước cũng đã có đề cập chi
tiết---
©
http://vietsciences.free.fr
và http://vietsciences.org
Hồng Lê Thọ
|