Những bài cùng tác giả
Khi xưa, gia đình
Peugeot khư khư muốn giữ quyền quyết đoán trong tập đoàn PSA Peugeot
Citroen. Họ vẫn giữ nhiều mẫu mã của hai bộ phận Peugeot và Citroen và đầu
tư vào các phương tiện sản xuất bên Trung Quốc. Điểm tới hạn của công ty lên
cao và trở thành một rủi ro công nghiệp. Khi khủng hoảng tài chính năm 2008
bùng nổ thì PSA gặp nhiều khó khăn. Để trả nợ họ đã phải kêu gọi các nhà đầu
tư góp thêm vốn. Từ năm ngoái, thành phần cổ đông chính gồm bởi gia đình
Peugeot, Nhà Nước Pháp và Dongfeng, một hãng xe hơi Trung Quốc, mỗi đối tác
giữ 14 phần trăm cổ phần. Bây giờ phải có sự nhất trí của cả ba cổ đông này
thì mới có thể phủ quyết thay vì khi xưa chỉ có một mình gia đình Peugeot.
Trong khi đó thì Faurecia, một công ty con của PSA chuyên sản xuất phụ kiện
cho ngành xe hơi, phát triển rất mạnh, giá trị cổ phiếu được niêm yết tăng
lên ngùn ngụt.
Nguyên do của sự khác biệt đó là như
sau.
Một xe hơi nguyên chiếc là một thương
phẩm, nghĩa là một sản phẩm người tiêu dùng mua và dùng ngay y như bầy bán.
Như mọi thương phẩm, ngoài những vấn đề kỹ thuật liên quan đến điểm tới hạn
của một mẫu xe, sức ép về giá cả của người tiêu dùng và ảnh hưởng của tình
hình kinh tế vĩ mô thì còn có ảnh hưởng của trào lưu thị trường thích mua
mẫu xe đó hay không. Do đó một xí nghiệp xe hơi nguyên chiếc lỗ lã bất
thường, đánh cá cuộc với sự sống còn của hãng mỗi khi tung ra thị trường một
mẫu xe mới. Một xí nghiệp sản xuất phụ kiện thì có ít vấn đề đó.
Các xe hơi cùng một loại khác nhau bởi
vẻ bề ngoài và xếp đặt trang trí bên trong. Nhưng các xe hơi cùng một loại
dùng cùng một loại động cơ máy nổ. Thường thì đời sống kỹ thuật của một động
cơ trùng với vời đời sống của chiếc xe. Như vậy có nghĩa là một hãng xe
nguyên chiếc sản xuất bao nhiêu xe thì bên cung cấp bán bấy nhiêu động cơ.
Mẫu xe của hãng này bán chạy hay không thì bên cung cấp, xí nghiệp phụ trợ
sản xuất máy nổ, sẽ bán nhiều hay ít động cơ cho hãng đó. Nhưng thị trường
một loại xe tùy ở tình hình kinh tế vĩ mô mà kinh tế vĩ mô thì biến chuyển
chậm hơn là thị trường một mẫu xe của một hãng xe nguyên chiếc. Nếu một hãng
bán ít thì thị phần của hãng đó sẽ chuyển sang các hãng đối thủ cạnh tranh
khác. Thị trường động cơ cho một loại xe tùy ở tình hình kinh tế vĩ mô chứ
không bấp bênh như thị trường xe nguyên chiếc.
Một xe hơi có một que gạt nước cho kính
trước và một que cho kính sau. Hai que hình dáng khác nhau, nhưng đã được
ISO tiêu chuẩn hóa, nghĩa là không có vấn đề mẫu mã riêng cho một mẫu xe nào
mà cũng không có vấn đề bản quyền sáng chế. Khác với sản xuất động cơ máy nổ
sản xuất que gạt nước không cần phải đầu tư nhiều vào thiết bị sản xuất mà
cũng không cần đến tay nghề đặc biệt gì. Thêm vào đó, thị trường sản phẩm
này có thêm hai đặc điểm đáng chú ý.
(a) Nước Pháp sản xuất từ 1,5 đến 1,8
triệu xe hơi cá nhân (xe 4/5 chỗ ngồi). Như vây có nghĩa là các hãng xe
nguyên chiếc sẽ chào mua ngần đó que gạt nước cho kính trước và ngần đó que
cho kính sau. Cũng như động cơ máy nổ, thị trường que gạt nước không biến
đổi theo thành công hay thất bại của một mẫu xe của một hãng mà tùy ở tình
hình kinh tế vĩ mô. Nhưng đó là thị trường gắn cho xe mới (OE, original
equipement). Ở Pháp có 31,7 triệu xe đang chạy trên đường phố. Mỗi hai ba
năm là phải thay que gạt nước. Thi trường thay thế (replacement market) này
là 10,8 triệu que cho kính trước và 10,8 triệu que cho kính sau, to mười lần
so với thị trường OE. Nó không tùy ở tình hình kinh tế vĩ mô vì kinh tế lên
hay xuống thì cũng vẫn còn 31,7 triệu xe cứ ba năm lại phải thay que gạt
nước một lần.
(b) Các hãng xe nguyên chiếc sẽ nhường
cho bên cung cấp một phần lãi đủ để tiếp tục sống mà cung cấp phụ kiện cho
họ. Ở các siêu thị phụ kiện xe hơi thì một que gạt nước bán khoảng một chục
euro. So với giá xuất xưởng của một que chưa tới một euro thì lãi lề như vậy
là rất lớn. Điều này có thể giảng nghĩa như sau. Một xe hơi giá khoảng một
vạn euro. Chủ nhân một xe hơi bắt buộc phải thay hai quẹ gạt nước mỗi ba
năm. Mười euro là giá một bữa cơm ăn nhanh ở Paris. Siêu thị phụ kiện chặt
chém tới đâu thì cũng vẫn mua. Vì lãi lề lớn như thế nên các chuỗi siêu thị
sẽ nương tay để lại cho bên cung cấp một phần lãi lớn hơn là các hãng xe
nguyên chiếc. Hãy tưởng tượng lãi của một xí nghiệp que gạt nước bán trực
tiếp cho người tiêu dùng cuối cùng qua một hợp tác xã phân bố tụ tập các xí
nghiệp phụ kiện xe hơi.
Mỗi dự án kinh doanh cần được tính toán
kỹ lưỡng dựa trên các nhân tố cụ thể. Nhưng nói chung thì sản xuất phụ kiện
ít rủi ro hơn là sản xuất thương phẩm và sản xuất phụ kiện giản dị thì cần
ít vốn, ít rủi ro và mang lại nhiều lãi hơn là sản xuất phụ kiện phức tạp.
Thời báo Kinh tế Sài Gòn
|