Khu du lịch lấn biển Cần Giờ: Các nhà khoa học lo ngại tác
động môi trường
Ngày 13-12-2007, khu du lịch lấn biển Saigon SunBay đã được khởi công. Ngay
từ khi hình thành, dự án xây dựng đô thị biển được xem là “tiêu biểu nhất
TP.HCM và Việt Nam” đã gây ra rất nhiều tranh luận, phản ứng từ các nhà khoa
học về tính khả thi và những hệ quả từ tác động của nó đến môi trường sinh
thái Cần Giờ. Những băn khoăn của các nhà khoa học có xu hướng càng tăng hơn
trước tình hình mới: biến đổi khí hậu làm dâng cao mực nước biển…
Rừng ngập mặn bị ảnh hưởng
Giáo sư Lê Huy Bá, viện trưởng viện Quản lý khoa học công nghệ và quản lý
môi trường trực thuộc đại học Công nghiệp TP.HCM cho rằng, theo giải pháp kỹ
thuật để tránh sự bồi tích của phù sa sông Sài Gòn thì phải xây dựng hai bờ
kè dẫn luồng chảy của sông Sài Gòn ra 2 – 3km xa về phía biển. Thế nhưng,
những tính toán về thuỷ lực, dòng chảy, độ ô nhiễm chưa đưa ra được những
con số thuyết phục. Từ xưa đến nay độ mặn của khu vực rừng ngập mặn đã ổn
định, khi đưa dòng chảy ra xa độ mặn hoàn toàn có thể sẽ giảm xuống và chỉ
cần có sự thay đổi ở mức 2% độ mặn là rừng ngập mặn sẽ chết.
Tác động của sự dâng cao mực nước biển đối với công trình cũng là một vấn
đề. Theo một “kịch bản tối thiểu” đã được các nhà khoa học đưa ra thì đến
năm 2020, mực nước biển sẽ dâng lên ít nhất 10cm, lúc đó khu vực duyên hải
của Việt Nam sẽ mất đi 16% diện tích đất. Một “kịch bản tối đa” được cảnh
báo là đến năm 2050, mực nước biển sẽ dâng đến một mét, dìm 46% khu vực
duyên hải Việt Nam xuống nước biển.
Giáo sư Đoàn Cảnh, nghiên cứu viên cao cấp thuộc viện Sinh học nhiệt đới,
cần lưu ý các tác động “cộng hưởng” theo tính toán, công trình có mức tác
động không quá lớn đối với hệ sinh thái rừng ngập mặn.
Thế nhưng, việc không có sự đánh giá tác động môi trường tổng hợp khiến
chúng ta không thể biết được đâu là giới hạn của việc đưa xuống bao nhiêu dự
án mà vẫn giữ được rừng Cần Giờ. Các dự án nối tiếp như dự án phát triển đô
thị thị trấn Cần Giờ, dự án xây dựng cảng biển… chắc chắn sẽ “cộng hưởng”
tác động môi trường.
Còn vấn đề làm đường rộng sáu làn xe xuyên Cần Giờ không đơn thuần là
việc mất đi diện tích đất lớn để làm đường, tầm mức ảnh hưởng của con đường
sẽ là 100m sâu thêm mỗi bên đường do hiệu ứng đường biên”. Những tính toán
về tác động dòng chảy, tác động môi trường, sự bồi lắng, theo ông, cần được
tính toán lại khi có thêm việc mở luồng Soài Rạp, xây dựng cảng Cái Mép, Phú
Mỹ…
Phải tiên liệu việc chỉnh sửa dòng chảy sông
Tiến sĩ Trương Đình Hiển, phòng thuỷ hải văn công trình (phân viện Vật lý
tại TP.HCM), cho rằng biển Cần Giờ chịu tác động trực tiếp từ hệ thống cửa
sông và sóng biển. Như vậy, khi lấn biển, đồng nghĩa là dùng một hệ thống
nào đó để chỉnh sửa dòng chảy của hệ thống sông cũng như tác động của sóng.
Vậy điều gì sẽ xảy ra? Khi đánh giá đề án này, liệu chúng ta đã hiểu đúng
quy luật tác động của môi trường và đề xuất các giải pháp khắc phục ở vùng
biển này hay chưa? Nguồn cát để phủ lên mặt biển lấy ở đâu? Nếu lấy trong hệ
thống sông sẽ là một điều hết sức nguy hiểm cho cả con sông Sài Gòn vì để bù
lại sự thiếu hụt cát ở vùng hạ lưu, buộc phải bào mòn cát từ thượng lưu đem
về. Còn nếu lấy ở vùng khác cũng sẽ xảy ra quá trình bù đắp tương tự. Cần có
những kịch bản để tiên liệu và có giải pháp khắc phục”.
Bên cạnh đó, việc cải tạo bờ biển Cần Giờ sẽ làm thay đổi tác động của
sóng biển theo quy luật tự nhiên hàng triệu năm nay. Một điều chắc chắn,
sóng biển không tải vào vùng này sẽ chuyển sang những vùng khác, lúc đó chưa
biết mức độ tác động của nó như thế nào. Để thực hiện một dự án lớn như đề
án này, cần có những khảo sát và nghiên cứu hết sức nghiêm túc. Có thể bây
giờ chưa thấy gì, nhưng 5, 10 năm sau sẽ thấy thiên nhiên nổi giận như thế
nào.
Lo ngại tự phát
Giáo sư Ngô Kế Sương thuộc liên hiệp các hội khoa học & kỹ thuật TP.HCM
lại lưu ý đến sự phát triển tự phát. “Là một nhà sinh học, tôi đang lo lắng
hai vấn đề có quan hệ mật thiết với nhau. Trước hết, liệu các cơ quan chức
năng có kiểm soát được tốc độ phát triển của vùng Cần Giờ hay không? Nếu dự
án lấn biển hoàn thành, chắc chắc sẽ có nhiều khu đô thị vệ tinh tự phát mọc
lên. Lúc đó ai sẽ điều tiết tốc độ phát triển của cả cụm đô thị này? Địa
phương có thực sự quản lý được không hay là để mạnh ai nấy làm, chưa kể
những quan hệ dây mơ rễ má mà làm lơ? Bao nhiêu bài học về phát triển tự
phát còn đó. Chính vì sự phát triển này (mà tôi tin là phát triển tự phát)
sẽ ảnh hưởng đến khu dự trữ sinh quyển. Chúng ta hãy luôn nhớ rằng Cần Giờ
là khu dự trữ sinh quyển thế giới, là “lá phổi xanh của TP.HCM”. Sự phát
triển chưa tính toán kỹ luỡng sẽ tác hại đến môi trường. Không phải bây giờ
trả giá mà là vài chục năm sau”.
Theo Đoàn Đạt - Minh Phúc (SGTT)
|