Trọng Nghĩa (Radio
France Internationale, RFI)
phỏng vấn nhà thiên văn Nguyễn Quang Riệu thuộc Đài
thiên văn Paris về Năm Địa Cực Quốc tế lần thứ 4.
Hôm nay tại thủ đô nước Pháp ông Michel Jarraud tổng thư ký Tổ chức Khí tượng thế giới đã chính thức khởi động đề án nghiên cứu khoa học quốc tế mang tên Năm Địa Cực Quốc tế. Công trình này sẽ thực hiện trong hai năm 2007 và 2008. Đây là một chương trình nghiên cứu hai cực của trái đất bao gồm 220 đề án của hơn 60 quốc gia liên quan đến các lĩnh vực khác nhau, từ vật lý, sinh học cho đến khoa học xã hội. Trả lời phỏng vấn của Trọng Nghĩa, GS Nguyễn Quang Riệu thuộc Đài thiên văn Paris đã nêu lên được tầm quan trọng của đề án khoa học quốc tế này.
TN - Thân chào GS NQR, thưa GS hôm nay tại Paris, giới nghiên cứu khoa học khởi động một sự kiện quan trọng, đó là Năm Địa Cực Quốc tế, tiếng Pháp gọi là Année Polaire Internationale. Trước hết xin GS cho biết "Năm Địa Cực Quốc tể" là gì? NQR - Năm Địa Cực Quốc tế có mục tiêu huy động các nhà khoa học toàn cầu để cùng nhau nghiên cứu môi trường Bắc cực và Nam cực của trái đất, vì Nam cực và Bắc cực là những vùng đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiến hóa của hành tinh trái đất của chúng ta. Những thay đổi khí hậu thiên nhiên hoặc những tác động sinh thái của ngành công nghiệp có ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường những vùng cực. Sự ô nhiễm khí quyển làm vùng cực thay thay đổi nhanh hơn những nơi khác. Vùng Bắc và Nam cực có thể ví như là nơi để bắt mạch nhằm tìm ra căn bệnh của trái đất, nguyên nhân cuả sự chuyển biến khí hậu làm tổn thương đến môi sinh. Từ cuối thế kỷ 19 các nhà khoa học đã ý thức được tầm quan trọng của hai vùng cực đối với sự tiến hóa của trái đất về mặt địa vật lý, chẳng hạn như hiện tượng từ trường và khí tượng trên trái đất. 1957 các nhà khoa học toàn cầu đã tổ chức được một năm Địa Cực Vật lý Quốc tế, mặc dù thế giới hồi đó đang trong tình trạng chiến tranh lạnh. Năm nay là lần thứ 4 mà các nhà khoa học lại nhất trí tổ chức Năm Địa Cực Quốc tế. Kỳ này, năm Địa cực Quốc tế kéo dài 2 năm liền, bắt đầu từ ngày hôm nay 1/3/2007, để các nhà khoa học có thời gian nghiên cứu cả hai vùng Bắc và Nam cực. Ngoài các nước Châu Âu và châu Mỹ còn có sự tham gia của các nước châu Á như Trung Quốc và Hàn Quốc. Cộng đồng gồm hàng nghìn nhà khoa học hoạt động trên những lĩnh vực khác nhau, từ ngành lý-hoá đến ngành thiên văn học, sinh học và xã hội học. Họ đề xướng hàng trăm đề án nghiên cứu. Năm Địa Cực Quốc tế này cũng là dịp để tạo điều kiện cho các nhà khoa học trên thế giới phối hợp những đề tài nghiên cứu và cung cấp cho nhau và trao đổi với nhau những phương tiện và thiết bị cần thiết để đạt được những kết quả tối ưu.
TN -Thưa GS, GS đã nhắc đến tầm quan trọng của Nam cực và Bắc cực đối với cuộc sống trên trái đất. Như vậy tầm quan trọng đó như thế nào, thưa Giáo sư? NQR - Vì hai vùng cực không phải là những vùng công nghiệp và nông nghiệp nên chỉ bị ô nhiễm bởi những khí thải công nghiệp phát ra từ những vùng ở những vĩ tuyến khác. Bắc cực chủ yếu là một đại dương đóng băng, nhưng có nhiệt độ tương đối không quá lạnh, nên người và súc vật sinh sống thường xuyên được ở đó. Bắc cực cũng có nhiều tài nguyên như dầu hỏa và khí đốt. Sự khai thác tài nguyên cũng cần phải được quản lý chặt chẽ để bảo vệ môi trường và đời sống cuả dân cư địa phương. Nam cực là lục địa rất lạnh, nhiệt độ có thể xuống tới -70°C, lớp băng dày tới khoảng 2 km. Do đó Nam cực không phải là môi trường thích hợp cho lắm đối với đời sống con người. Các nhà khoa học tìm hiểu sinh hoạt của những động vật như loài chim cánh cụt và chó biển, cùng những sinh vật sinh sống trong điều kiện khí hậu rất là khắc nghiệt. Vùng Nam cực ít bị ô nhiễm nên là nơi để các nhà khoa học nghiên cứu quá trình diễn biến lâu dài của khí hậu toàn cầu. Vì vùng cực phản ứng rất nhạy bén đối với những khí thải ô nhiễm nên là bằng chứng báo động sự diễn biến khí hậu làm thay đổi môi trường. Các nhà khoa học nghiên cứu sự thay đổi khí hậu qua các thời đại trong quá khứ bằng cách khoan rất sâu những lớp băng để moi ra những thỏi băng. Mỗi lớp trong thỏi băng có những bong bóng không khí nhỏ li ti chứa những thông tin về khí quyển tương ứng với những thời đại khác nhau. Hiện nay những kết quả quan sát cho thấy lượng khí hiệu ứng nhà kính như CO2 nhiều hơn hẳn lượng CO2 trong khí quyển trái đất trong thời gian khoảng 650 nghìn năm gần đây. Sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu do hiệu ứng nhà kính gây ra, sẽ có hậu quả rất tai hại đối với môi trường và con người. Nhờ có những quan sát khí quyển ở vùng Nam cực mà các nhà khoa học mới phát hiện được là tầng ozone đã bị thủng. Khí quyển vùng cực cũng dễ bị tổn thương bởi những chất hoá học chứa Fluor và Chlore. Tầng ozone trong khí quyển có tác dụng ngăn chặn tia tử ngoại độc hại của mặt Trời. Tầng ozone này vẫn còn bị thủng chưa được vá lại, mặc dù đã có những biện pháp hạn chế chất thải chứa Fluor và Chlore. Băng ở hai vùng cực là kho chứa 80% lượng nước ngọt toàn cầu. Nếu khí hậu nóng lên, băng sẽ tan ra và có thể làm mặt biển dâng lên và có khả năng làm tràn ngập những vùng duyên hải.
TN -Thưa GS, ngoài vấn đề môi trường thì hai cực của trái đất đặc biệt là Nam cực quan trọng thế nào đối với giới nghiên cứu khoa học nữa? NQR - Vùng Nam cực còn là nơi để các nhà thiên văn nghiên cứu Vũ trụ. Nam cực có nhiệt độ rất thấp và những cao nguyên cao tới 3, 4 nghìn mét nên là nơi có thể đặt các đài thiên văn để quan sát bầu trời. Những hạt nước trong khí quyển rất lạnh nên đóng thành băng và khí quyển trở nên khô ráo, một trong những điều kiện cần thiết để nhìn thấy bầu trời trong sáng. Mùa Đông ở vùng cực, các nhà thiên văn có thể quan sát liên tục bầu trời vì Mặt Trời lúc nào cũng ở dưới chân trời, nên chỉ có đêm mà không có ngày. Những luồng gió trên bầu trời Nam cực làm cho những khinh khí cầu có thể bay được rất lâu trên không gian để quan sát vũ trụ. Những điều kiện tối ưu như thế của bầu trời Nam cực rất thích hợp cho sự quan sát bức xạ vũ trụ, tàn dư của vụ nổ Big Bang, cùng những tín hiệu yếu ớt của những thiên thể chẳng hạn như những hành tinh xa xôi ở bên ngoài hệ mặt Trời, có khả năng chứa sự sống.
TN - Xin thành thật cảm ơn GS Nguyễn Quang Riệu
|
© http://vietsciences.free.fr và http://vietsciences.org Nguyễn Quang Riệu