Vụ án Vedan Việt Nam

Vụ án Vedan Việt Nam

19/09/2008, 09:20 (GMT+7)

1- Vedan “siêu đẳng”, cơ quan chuyên môn yếu kém

TT - Đó là ý kiến của ông Ao Văn Thinh - phó chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai - trong cuộc tiếp xúc báo chí vào sáng 18-9, xung quanh vụ Vedan “giết” sông Thị Vải. Ông Thinh nói:

- Để xảy ra vụ việc nghiêm trọng này, rõ ràng là do năng lực của các cơ quan chuyên môn quá yếu kém nên mới để Vedan qua mặt trong một thời gian dài như vậy. Tuy nhiên cũng phải thấy rằng trình độ gian dối của Vedan là quá “siêu đẳng”.

* Báo Lao Động: Bộ Tài nguyên - môi trường (TN-MT) đã phát biểu với báo chí sẽ đóng cửa Vedan. Ở góc độ là người quản lý địa phương, quan điểm của ông như thế nào?

- Đến giờ chúng tôi chưa nhận được văn bản đề nghị nào từ Bộ TN-MT. Nếu sau khi Bộ TN-MT chính thức kết luận và có văn bản gửi UBND tỉnh Đồng Nai đề nghị đóng cửa nhà máy Vedan thì với trách nhiệm quản lý nhà nước trên địa bàn, chúng tôi sẽ ra lệnh đóng cửa.

* Tuổi Trẻ: Thưa ông, theo hồ sơ liên quan đến Vedan cho thấy có nhiều dự án của công ty đi vào hoạt động đã lâu nhưng không có đánh giá tác động môi trường. Sau đó, UBND tỉnh lại mạnh dạn phê duyệt thêm dự án phân bón cho Vedan…

- Có đánh giá chứ. Tất cả hoạt động đi vào sản xuất đều phải có đánh giá tác động môi trường. Chuyện tỉnh phê duyệt thêm dự án đến giờ này tôi chưa biết.

* Thanh Niên: Quan điểm của ông như thế nào khi suốt 14 năm Vedan vi phạm xả nước bẩn ra sông mà cơ quan chức năng không phát hiện được?

- Chuyện này khó lắm. Chúng tôi làm mọi cách rồi. Sở TN-MT cũng làm hết cách. Nhưng Vedan gian dối quá siêu nên kiểm tra không ra. Nếu biết Vedan như thế ai dại gì cấp phép cho họ hoạt động để rồi lãnh hậu quả và giờ đây phải xử lý.

* Người Lao Động: Nhiều nhà khoa học nói rằng năm 1997 đã khẳng định ô nhiễm tại khu vực sông Thị Vải là đáng báo động, đồng thời xác định được nguồn thải ra từ Vedan. Sao từ lúc đó tỉnh không tìm giải pháp ngay để chấn chỉnh?

- Nói thì nói vậy nhưng đụng đến pháp lý cần có cơ sở. Ý kiến của các nhà khoa học rất hay nhưng phải cụ thể hóa bằng pháp lý. Nếu tôi đặt tình huống sau khi đóng cửa Vedan mà môi trường tiếp tục ô nhiễm thì sao, bởi tôi biết nhiều đơn vị khác cũng vi phạm.

* Lao Động: Để chuyện Vedan xảy ra như vậy, ông nhìn nhận trách nhiệm của tỉnh và cơ quan chức năng địa phương như thế nào?

- Trước hết phải thừa nhận là yếu kém về năng lực. Hành vi của Vedan tinh vi như thế rất khó phát hiện. Công an còn phải kiên trì cài cắm lâu dài mới bắt được quả tang.

* Tuổi Trẻ: Sông Thị Vải ô nhiễm nhiều năm qua khiến dư luận địa phương rất bức xúc nhưng tỉnh không xử lý rốt ráo. Rồi khi Vedan bị bắt quả tang đã nhiều ngày, báo chí phản ánh, tỉnh vẫn chưa bày tỏ quan điểm của mình?

- Về nguyên tắc, Bộ TN-MT chưa có báo cáo chính thức thì tỉnh cũng không có ý kiến gì về hành vi của Vedan.

Một góc Công ty Vedan - Ảnh: T.T.D.

* Tuổi Trẻ: Ông có ý kiến gì khi Công ty Vedan bị đề nghị xử lý hình sự?

- Vedan đã cố tình xả nước thải không qua xử lý ra sông Thị Vải là vi phạm pháp luật.

* Thanh Niên: Trước khi mở cửa thu hút đầu tư, tỉnh đã lường trước được sự việc này nghiêm trọng đến mức nào?

- Vedan là đơn vị tiên phong đầu tư vào tỉnh, họ có công nghệ chế biến giúp nông dân tiêu thụ nông sản tại chỗ. Lúc đó tiêu thụ nông sản là bức xúc, thời kỳ này vùng Long Thành (Đồng Nai) và Tân Thành (Bà Rịa - Vũng Tàu) là hai vùng nguyên liệu khoai mì nhưng không có đầu ra, vì vậy tỉnh xem mục tiêu tiêu thụ nông sản là chủ yếu. Tỉnh có nghĩ đến hậu quả về môi trường nhưng không ngờ Vedan là một thương hiệu lớn lại dám đánh đổi thương hiệu bằng hành vi gian dối này.

* Tuổi Trẻ: Năm 2007, Sở TN-MT lấy mẫu nước kiểm tra vẫn phát hiện Vedan vi phạm, tại sao không xử lý?

- Vedan sai phạm nhưng sau đó có khắc phục và họ có bổ sung hồ sinh học xử lý nước thải. Bề nổi thì thấy Vedan chấp hành như vậy, còn chuyện không xử lý vi phạm tôi chưa nghe báo cáo.

* Người Lao Động: Vedan từng bị phạt bốn lần sao không đóng cửa?

- Tại mình khuyến cáo tới đâu, người ta khắc phục đến đó.

* Tuổi Trẻ: Tại một hội nghị gần đây, ông nói rằng phải tốn hàng triệu USD để làm sạch sông Thị Vải. Số tiền này lấy từ đâu?

- Cục Hàng hải đang đề nghị kinh phí thực hiện việc này, khoảng 1.000 tỉ đồng. Tôi nghĩ số tiền này phải kêu gọi dự án hoặc kinh doanh BOT để thu phí các phương tiện tàu bè đi ngang qua, cũng có thể thu phí các doanh nghiệp đóng trong khu vực.

HÀ MI - M.LUẬN ghi

Đề nghị dừng việc thu hút dự án đầu tư vào 16 khu công nghiệp

Đồng Nai - Ngày 18-9, giám đốc Sở Tài nguyên - môi trường Đồng Nai Lê Viết Hưng đã đề nghị UBND tỉnh dừng ngay việc thu hút dự án đầu tư mới vào 16 khu công nghiệp (KCN) trên địa bàn.

Theo Sở Tài nguyên - môi trường, 16 KCN này có hàng trăm dự án đã đi vào hoạt động nhưng vẫn chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Nhiều KCN để nước thải thoát trực tiếp ra sông hoặc cho thải vào đất trống làm ô nhiễm nguồn nước ngầm.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Ao Văn Thinh yêu cầu Sở Tài nguyên - môi trường xây dựng “kịch bản”, phân loại KCN và có lộ trình xử lý nghiêm túc các KCN cố tình vi phạm trong xử lý nước thải.

HÀ MI

------------------

2-Thêm một “chiêu lừa” của Vedan

Trao với Tuổi Trẻ chiều 18-9, cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ TN-MT) Nguyễn Thái Lai cho biết ngày 29-3-2007, cục nhận được hồ sơ đề nghị cấp giấy phép xả nước thải (đã qua xử lý) vào sông Thị Vải của Công ty Vedan VN. Tuy nhiên, phải trải qua nhiều lần bổ sung giấy tờ, thủ tục, cho đến hơn một năm sau, ngày 23-4-2008, Bộ TN-MT mới cấp giấy phép cho công ty này.

Tiếp tục kiểm tra hệ thống xả thải của Vedan

Đồng Nai - Chiều 18-9, đại tá Lương Minh Thảo - phó cục trưởng Cục Cảnh sát môi trường (C36), Bộ Công an - cho biết cảnh sát môi trường đã triển khai lực lượng đến Công ty Vedan để bảo vệ hiện trường, bảo đảm hiện trường không bị thay đổi. Cục cũng triển khai lực lượng để tiếp tục làm rõ một số đường ống khác nằm trong diện nghi vấn.

Theo đại tá Thảo, hệ thống ngầm đưa nước thải ra ngoài của Vedan được thiết kế rất tinh vi, chỗ chìm, chỗ nổi lẫn vào hàng trăm đường ống khác. Để bắt quả tang những sai phạm của Vedan, lực lượng cảnh sát môi trường phải dùng cả phương pháp chụp ảnh Vedan từ vệ tinh.

Minh Luận

Lần đầu tiên khi nộp hồ sơ, Vedan VN thiếu báo cáo đánh giá tác động môi trường, bản thiết kế hệ thống xử lý nước thải, sơ đồ hệ thống thu gom, xử lý nước thải. Sau khi Vedan VN bổ sung hồ sơ, cục đã nhiều lần yêu cầu xem xét các vấn đề liên quan đến việc xả nước thải ra sông Thị Vải và rạch Nước Lớn vì công suất thải quá lớn (40.000-80.000m3/ngày đêm), đồng thời yêu cầu Sở TN-MT Đồng Nai có ý kiến về việc cấp phép cho công ty này.

Sở TN-MT Đồng Nai đã làm việc và có báo cáo về công tác thực hiện môi trường của Vedan VN. Công văn 3802 của Sở TN-MT Đồng Nai gửi Cục Quản lý tài nguyên nước trả lời nêu rõ Vedan VN đã làm tốt mọi công tác về bảo vệ môi trường. Cụ thể, công ty đã thực hiện việc khắc phục và cải tạo hệ thống hồ xử lý sinh học (21 hồ), mở rộng và gia cố bờ bao để tạo sự liên thông giữa các hồ trước khi thải vào sông Thị Vải…

Sau khi có công văn này, cục đã tổ chức thẩm định và theo ông Lai, để cấp giấy phép cho Vedan VN, cục phải thực hiện đến 19 bước kể từ khi tiếp nhận hồ sơ. Khi hành vi vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường của Vedan VN bị phát hiện, Cục Quản lý tài nguyên nước mới biết mình đã bị lừa. Theo phó cục trưởng Lê Bắc Huỳnh, do điều kiện về khoảng cách nên trong quá trình cấp phép cho Vedan VN, tất cả đều thực hiện trên hồ sơ giấy tờ, cục không có lần nào tiến hành kiểm tra trực tiếp. Chính vì thế cục mới đề nghị Sở TN-MT Đồng Nai thay mặt kiểm tra, làm việc và cho ý kiến. Dựa trên ý kiến của sở, cục mới lập hội đồng thẩm định, xem xét đề nghị cấp giấy phép cho công ty. Ông Huỳnh đánh giá có thể khi sở tiến hành kiểm tra, Vedan VN đã vận hành hệ thống xử lý một cách hoàn hảo nên cán bộ kiểm tra không phát hiện được. Trong một số lần Bộ TN-MT thanh - kiểm tra tại công ty, do hệ thống xử lý vận hành tốt, các van xả không qua xử lý bị khóa lại nên các đoàn kiểm tra không thể phát hiện được sai phạm.

Theo ông Huỳnh, khi lập hồ sơ, Vedan VN đã thuê một đơn vị rất có uy tín về lĩnh vực môi trường là Trung tâm Công nghệ môi trường thuộc Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam tư vấn nên cục càng tin tưởng. Khi có giấy phép, Vedan VN càng ngang nhiên xả nước thải bẩn ra sông mà không sợ địa phương có ý kiến.

MINH QUANG

3- Kẻ gây ô nhiễm phải chi trả...

Trụ xả nước bẩn ra sông của Vedan - Ảnh: Cù zAp

TT - Trên thế giới, luật pháp đã có sẵn để xử lý các thủ phạm gây ô nhiễm. Nguyên tắc cơ bản và chung nhất là nguyên tắc ”PPP” (principe pollueur - payeur, kẻ gây ô nhiễm phải chi trả). Nguyên tắc này chính là nền tảng đạo đức của hoạt động kinh tế, theo đó mỗi chủ thể kinh doanh phải chịu trách nhiệm về các hậu quả gây ra cho đệ tam nhân từ hoạt động của mình.

Ngay từ năm 1972, Tổ chức OECD (Hợp tác kinh tế và phát triển, tức nhóm các nước công nghiệp) và Cộng đồng chung châu Âu (CEE) đã đốc thúc các chính phủ thành viên khẩn cấp ban hành những luật lệ dựa trên nguyên tắc “PPP”, tức kẻ gây ô nhiễm phải trả giá. Nguyên tắc này chính là nền tảng đạo đức của hoạt động kinh tế, theo đó mỗi chủ thể kinh doanh phải chịu trách nhiệm về các hậu quả gây ra cho đệ tam nhân từ hoạt động của mình.

Trong một báo cáo về các tội phạm công nghiệp tại Hội nghị thượng đỉnh Trái đất Johannesburg năm 2002, Tổ chức Greenpeace đòi hỏi:

- Các công ty phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về mọi thiệt hại gây ra từ hoạt động của mình làm ảnh hưởng xấu cho môi trường, tài sản hay con người. Phải chịu hoàn toàn trách nhiệm phục hồi địa điểm bị ô nhiễm. Các công ty “mẹ” và “con” đều cùng chia trách nhiệm bồi thường và khôi phục. Các nhà nước phải thiết lập một chế độ chịu trách nhiệm cá nhân đối với các giám đốc và cán bộ che đậy các hành động khiếm khuyết của công ty, kể cả của các công ty ”con”.

- Các nhà nước phải đảm bảo việc các công ty phải chịu trách nhiệm về những tổn hại gây ra nơi con người, nơi sự đa dạng sinh học, nơi môi trường, kể cả nơi bầu khí quyển và trong các đại dương. Chế độ trách nhiệm này bao gồm nghĩa vụ thanh toán tài chính các hoạt động tẩy độc và phục hồi.

- Các nhà nước phải chịu trách nhiệm bảo vệ quyền được sống và làm việc trong những điều kiện vệ sinh và an ninh tốt, quyền có được một môi sinh lành mạnh và an toàn, quyền được chăm sóc và chi trả các thiệt hại gặp phải, quyền được thông tin và tiếp cận công lý. Các công ty phải tôn trọng và hậu thuẫn các quyền này. Các quốc gia phải đảm bảo việc các công ty tôn trọng các quyền này.

...

Từ các nguyên tắc trên, có thể thấy Vedan và các “đồng dạng” khác ở các nơi phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về việc phục hồi nguyên trạng môi trường và bồi thường các thiệt hại gây ra cho dân chúng bị tác động.

Trong góc nhìn đó, việc xử lý vụ ô nhiễm kênh Ba Bò giáp ranh Bình Dương và TP.HCM bằng ngân sách nhà nước (hơn 300 tỉ đồng) là quá hào phóng. Chỉ cần bằng cớ các công ty ấy không có hệ thống xử lý nước thải đàng hoàng là có thể buộc bồi thường. Cũng như xe hơi thắng không đứng, kèn không kêu, đèn không cháy là đủ rớt kiểm định. Tất nhiên, Luật môi trường ta có khác thiên hạ, song nếu sớm sửa đổi theo nguyên tắc chung “kẻ gây ô nhiễm phải trả giá” sẽ sớm xử lý các “trung tâm ô nhiễm” khác trên toàn quốc.

Không một ngân sách nào đủ để cứ mãi đi “đổ vỏ” cho mọi kẻ “ăn ốc”! Người dân không thể đóng thuế miết để xử lý ô nhiễm do các công ty thủ phạm thỏa thích gây ra. Đó chính là lẽ công bằng tối thiểu.

Và trên hết tất cả là: người dân được sống, làm ăn trong một môi trường lành mạnh và an toàn.

DANH ĐỨC

................

4- Vedan phải bồi thường toàn bộ thiệt hại!

Chị Tư (nhà ở xã Long Thọ, huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai) nói về con rạch bị ô nhiễm do nước sông Thị Vải và nước thải từ Khu công nghiệp Nhơn Trạch tràn vào. Con rạch “chết” này đã làm hư hại nhà cửa, ao vườn của dân - Ảnh: Q.VIỆT

TT - Vụ Vedan xả nước thải trực tiếp ra sông Thị Vải làm “sông chết, người khốn khổ” gây phẫn nộ, bức xúc trong dư luận. Nhiều nạn nhân của Vedan thắc mắc họ sẽ được bồi thường thế nào. Tuổi Trẻ xin giới thiệu ý kiến của các luật sư xung quanh vấn đề này.

* Luật sư Nguyễn Văn Hậu (trưởng ban tuyên truyền Hội Luật gia TP.HCM):

Nạn nhân có quyền kiện ra tòa đòi bồi thường

Luật bảo vệ môi trường quy định: người gây ô nhiễm môi trường tùy theo tính chất, mức độ có thể bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Bên cạnh đó, người gây ô nhiễm môi trường còn phải có trách nhiệm khắc phục ô nhiễm và bồi thường đối với các thiệt hại xảy ra. Theo điều 130 Luật bảo vệ môi trường, các thiệt hại do ô nhiễm môi trường bao gồm: việc suy giảm chức năng, tính hữu ích của môi trường và thiệt hại về sức khỏe, tính mạng của con người, tài sản và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân do hậu quả của việc suy giảm chức năng, tính hữu ích của môi trường gây ra.

Căn cứ theo điều 131, các cơ quan chức năng có thể xác định thiệt hại do vi phạm của Vedan gây ra bao gồm nhiều khoản: chi phí thiệt hại trước mắt và thiệt hại lâu dài do ô nhiễm nguồn nước, chi phí xử lý ô nhiễm, cải tạo nguồn nước... Tại khoản 1, điều 604 Bộ luật dân sự năm 2005 cũng quy định về các căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Dựa vào các quy định trên, người dân sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm của sông Thị Vải bị thiệt hại về sức khỏe, tinh thần, thiệt hại vật chất, kinh tế... có quyền yêu cầu Công ty Vedan phải bồi thường. Trường hợp giữa Vedan và người đòi bồi thường không thỏa thuận được mức bồi thường thì người dân có quyền đưa vụ kiện đến tòa án để giải quyết. Người dân có quyền khởi kiện riêng lẻ từng cá nhân hoặc khởi kiện tập thể để yêu cầu Công ty Vedan bồi thường thiệt hại.

* Luật sư Vũ Đình Quyền (trưởng Văn phòng luật sư Minh Quyền):

Phải bồi thường thiệt hại về sức khỏe, kinh tế, tinh thần

Theo nguyên tắc, thiệt hại do vi phạm của Vedan gây ra đối với môi trường nước, cuộc sống của người dân chịu ảnh hưởng do sinh hoạt, sử dụng nguồn nước này phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời. Người dân có thể thỏa thuận với Vedan về mức bồi thường, hình thức bồi thường bằng tiền, bằng hiện vật, phương thức bồi thường (một lần hoặc nhiều lần)...

Thiệt hại cho người dân có thể chứng minh là: thiệt hại do tài sản bị xâm hại, thiệt hại về sức khỏe. Ngoài ra có thể còn bao gồm cả khoản tiền bù đắp do thiệt hại về tinh thần mà người dân phải gánh chịu do việc ảnh hưởng từ chất ô nhiễm mà Vedan thải ra môi trường.

Mức thiệt hại do sức khỏe bị xâm hại mà người dân có quyền đòi Vedan bồi thường bao gồm các chi phí thực tế phát sinh: khám chữa bệnh, bồi dưỡng phục hồi sức khỏe, chức năng bị mất, phần thu nhập giảm sút do thiệt hại về sức khỏe. Còn mức bồi thường do tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận, nếu hai bên không thỏa thuận được thì khi xét xử tòa có thể tuyên một mức bồi thường nhất định (theo điều 609 Bộ luật dân sự, mức tối đa không quá 30 tháng lương tối thiểu).

Cần lưu ý khoản tiền 15 tỉ đồng trước đây Vedan đã thỏa thuận với Sở Khoa học - công nghệ và môi trường Đồng Nai bồi thường do gây ô nhiễm môi trường, nhưng dưới danh nghĩa “hỗ trợ phát triển ngư nghiệp” sẽ nằm ngoài yêu cầu đòi bồi thường này. Khoản tiền đó không được tính vào số tiền bồi thường sau này của Vedan.

CHI MAI ghi

5- Vedan "chối tội", Bộ TN-MT yêu cầu phạt ở mức cao nhất

08:08' 19/09/2008 (GMT+7)

- Công ty Vedan đã có công văn gửi Cục Quản lý Tài nguyên nước, Bộ TN&MT với nội dung khẳng định, nước thải sản xuất, sinh hoạt hàng ngày của Vedan được thu gom, xử lý đạt tiêu chuẩn trước khi thải ra môi trường.

Trong công văn, Vedan cho rằng, họ đã sử dụng hai nguồn nước với những mục đích riêng: để làm mát máy móc và phục vụ sản xuất, sinh hoạt. Mỗi ngày Vedan khai thác 75.000 m3 nước từ sông Thị Vải để làm mát máy móc. Lượng nước này sau đó sẽ được dẫn qua hệ thống mương hở để hạ nhiệt độ trước khi thải ra sông.

Ô nhiễm nghiêm trọng ngay cửa xả của Vedan VN. Ảnh: Hồ Thu

Nguồn nước còn lại được lấy về từ đập Phước Thái với lưu lượng 20.000 - 25.000 m3 một ngày đêm, được xử lý và dùng trực tiếp cho sản xuất, sinh hoạt. Lượng nước thải công nghiệp phát sinh tại các nhà máy trong toàn công ty là 5.159 m3/ ngày. Lượng nước này được thu gom, dẫn qua 3 hệ thống xử lý nước thải hiện hữu của công ty, xử lý đạt tiêu chuẩn trước khi thải ra môi trường.

Vedan khẳng định đã chấp hành việc xây dựng các hệ thống xử lý nước thải cũng như nộp phí môi trường. Từ 1993 đến nay, Vedan đã xây dựng 3 hệ thống xử lý nước thải có tổng số vốn đầu tư 3,5 triệu USD với công suất thiết kế đủ đảm bảo việc xử lý khối lượng nước thải của toàn bộ nhà máy. Công ty này còn dự kiến đưa vào sử dụng một hệ thống xử lý nước thải mới trị giá 500.000 USD vào cuối năm nay. Ngoài ra, từ năm 2004 đến quý II năm nay, Vedan đã nộp hơn một tỷ đồng phí bảo vệ môi trường.

Công văn nêu trên được ông Chen Ping Huei, Phó tổng giám đốc Công ty ký ngày 17/9. Cùng ngày, Bộ trưởng Bộ TN&MT cho báo chí biết: Đã có đủ cơ sở khoa học để khẳng định những sai phạm của Vedan và Vedan sẽ bị xử phạt ở mức cao nhất.

Còn ông Lương Minh Thảo, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát môi trường, Bộ Công an thì khẳng định: Lâm Mậu Phủ, người vận hành chính hệ thống xả nước thải ra sông Thị Vải đã khai nhận việc Vedan thường xuyên xả chất thải gây hại môi trường.

Theo ông Lâm Mậu Phủ, Ban giám đốc Vedan có biết việc này.

Ông Thảo còn cho biết Vedan có thủ đoạn tinh vi tới mức đã xây dựng một hệ thống xả nước để khi có đoàn kiểm tra và được yêu cầu vận hành các van thì không thể phát hiện sai phạm, nhưng khi không có đoàn kiểm tra thì Vedan lại xả chất thải gây hại ra sông. Chính vì vậy, dù bị kiểm tra nhiều lần mà các đoàn kiểm tra không thể phát hiện ra, chỉ khi cảnh sát môi trường vào cuộc và phải "nằm gai nếm mật" thì mới có thể phát hiện ra được những thủ đoạn của Vedan.

Theo kết luận sơ bộ ban đầu của Đoàn kiểm tra, tính đến ngày 15/9, đã có đủ căn cứ khoa học, thực tiễn và pháp lý khẳng định bước đầu khối lượng dịch thải sau lên men ra sông Thị Vải là 44.800 m3/ tháng. Khối lượng này chưa bao gồm lượng thải chưa qua các hệ thống xử lý nước thải của Công ty (khoảng 5.159 m3/ngày). Việc xả dịch thải lỏng của Vedan đã trốn phí bảo vệ môi trường đối với nước thải hàng chục tỷ đồng- theo quy định tại Nghị định số 67/2003/NĐ- CP.

Tuyết Nhung

6- Vedan cho rằng nước xả ra môi trường đạt tiêu chuẩn

VnExpress

Vedan Việt Nam vừa có công văn khẳng định, nước thải sản xuất, sinh hoạt hàng ngày của công ty được thu gom, xử lý đạt tiêu chuẩn trước khi thải ra môi trường.

Công văn được ông Chen Ping Huei, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần hữu hạn Vedan Việt Nam, ký ngày 17/9.

Theo đó, công ty này sử dụng hai nguồn nước với những mục đích riêng: để làm mát máy móc và phục vụ sản xuất, sinh hoạt. Mỗi ngày Vedan khai thác 75.000 m3 nước từ sông Thị Vải để làm mát máy móc. Lượng nước này sau đó sẽ được dẫn qua hệ thống mương hở để hạ nhiệt độ trước khi thải ra sông.

Nguồn nước còn lại được lấy về từ đập Phước Thái với lưu lượng 20.000-25.000 m3 một ngày đêm được xử lý và dùng trực tiếp cho sản xuất, sinh hoạt. Theo Vedan, lượng nước thải công nghiệp phát sinh tại các nhà máy trong toàn công ty là 5.159 m3 một ngày. Lượng nước này được thu gom, dẫn qua 3 hệ thống xử lý nước thải hiện hữu của công ty, xử lý đạt tiêu chuẩn trước khi thải ra môi trường.

Cũng trong báo cáo của mình, Vedan khẳng định đã chấp hành việc xây dựng các hệ thống xử lý nước thải cũng như nộp phí môi trường. Từ 1993 đến nay, Vedan đã xây dựng 3 hệ thống xử lý nước thải có tổng số vốn đầu tư 3,5 triệu USD với công suất thiết kế đủ đảm bảo việc xử lý khối lượng nước thải của toàn bộ nhà máy. Công ty này còn dự kiến đưa vào sử dụng một hệ thống xử lý nước thải mới trị giá 500.000 USD vào cuối năm nay.

Ngoài ra, từ năm 2004 đến quý II năm nay, Vedan đã nộp hơn một tỷ đồng phí bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, Vedan thừa nhận việc lắp đặt thiết bị tự động quan trắc chất lượng nước thải và nguồn nước tiếp nhận theo yêu cầu Giấy phép xả nước thải (do Bộ Tài nguyên Môi trường cấp tháng 4/2008) chưa được công ty này thực hiện. Biện pháp thay thế của Vedan trong thời gian chưa lắp đặt các thiết bị này là cử cán bộ chuyên môn hàng ngày lấy mẫu phân tích tại các vị trí yêu cầu quan trắc để phân tích, đánh giá các chỉ tiêu ô nhiễm.

Theo công ty Vedan, họ vẫn đang phối hợp với đoàn kiểm tra của Bộ Tài nguyên Môi trường kiểm tra công tác bảo vệ môi trường trên lưu vực sông Thị Vải thuộc địa bàn tỉnh Đồng Nai để làm rõ các vấn đề liên quan.

Sáng nay, VnExpress.net cũng đã có buổi tiếp xúc trực tiếp với ông Ko Chung Chih, Giám đốc phụ trách hành chính Vedan. Ông này từ chối trả lời tất cả vấn đề liên quan đến sai phạm xử lý nước thải vì không thuộc trách nhiệm, nhưng khẳng định: "Sông Thị Vải không chỉ có Vedan xả chất thải. Như các cơ quan chức năng đã kiểm tra, ngoài Vedan, mà còn nhiều khu công nghiệp chưa có hệ thống nước thải. Có thể chúng tôi là công ty lớn nên trở thành công ty mẫu để đưa ra xử lý”.

Ông Ko Chung Chih cho biết thêm, thông tin về sai phạm của Vedan cũng ít nhiều ảnh hưởng, nhưng tình hình sản xuất vẫn diễn ra bình thường.

"Giả thuyết Vedan bị ngừng hoạt động, công ty vẫn sẽ thực hiện chính sách lương theo quy định hiện hành. Tuy nhiên mức lương bao nhiêu trong thời gian tạm nghỉ việc thì khả năng của tôi chưa thể trả được trong lúc này”, ông Ko nói.

Trao đổi với VnEpress.net, trong giờ tan ca chiều, một số công nhân Vedan cho biết, những ngày qua, khâu lên men, thay vì nhà máy cho sản xuất với công suất 15 bồn mỗi ngày thì nay chỉ còn 6-7 bồn.

"Có thể họ làm thế để giảm lượng nước bẩn thải ra”, một công nhân khâu lên men nói.

Theo các công nhân bộ phận sản xuất bột nêm, chỉ đến khi báo chí phát hiện và công bố, họ mới biết công ty này đã có những vi phạm trong xử lý nước thải. Tuy nhiên, họ tin rằng công ty Vedan sẽ không đóng cửa vĩnh viễn.

"Vedan là một công ty lớn. Chúng tôi hy vọng công ty nhận ra sai sót của mình xây dựng lại hệ thống nước thải đạt chuẩn để môi trường đừng ô nhiễm và chúng tôi lại có việc làm”, một nữ công nhân cho biết.

Hiện nay Vedan có hơn 2.000 lao động. Theo một nhân viên văn phòng, lương khởi điểm của một công nhân là 1.350.000 đồng, sau 1 năm trung bình là 1,7-1,8 triệu đồng một tháng.

Trước đó, Đoàn kiểm tra của Cục Cảnh sát môi trường (Bộ Công an) và Bộ Tài nguyên môi trường đã đưa ra những bằng chứng về hàng loạt sai phạm nghiêm trọng của Vedan. Trung bình mỗi tháng Vedan xả 45.000 m3 dịch thải sau khi lên men xuống sông Thị Vải, chưa kể hơn 5.000 m3 xả trực tiếp ra sông mỗi ngày chưa qua xử lý.

Đại tá Lương Minh Thảo, Cục phó Cảnh sát môi trường cho biết, hệ thống xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn (mà Vedan công bố) được xây dựng song song với hệ thống xả trộm nhưng chủ yếu hoạt động cầm chừng để ngụy trang và đối phó với đoàn kiểm tra. Chất thải được xả ra vào ban đêm, thường 8-12h tối, qua các cống ngầm sâu 7-8 m dưới lòng sông.

Bộ trưởng Tài nguyên Môi trường Phạm Khôi Nguyên nhận định, những vi phạm của Vedan là nghiêm trọng, tinh vi và kéo dài nhiều năm nay, nếu bằng nghiệp vụ thanh tra môi trường thì không thể bắt quả tang.

Nguyễn Hưng - Như Trang - Thiên Chương

7- Tỉnh đang lúng túng trong việc xử lý Vedan

"Vedan là doanh nghiệp lớn nên tỉnh không nghĩ họ đánh đổi thương hiệu bằng hành vi gian dối. Nếu biết Vedan có hệ thống ống thải ngầm dưới lòng đất 7-8 m chúng tôi đã xử lý trước khi công an vào cuộc", Phó chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Ao Văn Thinh trả lời VnExpess.net sáng 18/9.

- Hơn 10 năm trước người dân đã gửi đơn kêu cứu về tình trạng gây ô nhiễm của Vedan, tại sao tỉnh không kiên quyết xử lý?

- Tại thời điểm đó, Vedan là đơn vị tiên phong xây dựng nhà máy tại đây khi việc tiêu thụ nông sản hàng hóa đang bức xúc. Thấy họ đầu tư ngay tại nơi trồng nguyên liệu không có đầu ra nên tỉnh đã lấy mục tiêu tiêu thụ nông sản là chủ yếu. Vedan là đơn vị lớn nên chúng tôi cũng không nghĩ Vedan đánh đổi thương hiệu bằng hành vi hết sức gian dối.

- Nhưng thực tế, Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh đã phát hiện nhiều sai phạm trong hệ thống xử lý nước thải bề nổi và đã xử phạt. Tại sao vừa qua, tỉnh vẫn tiếp tục chấp thuận các quyết định cấp phép xả nước thải cho Vedan?

- Các trình tự thủ tục do các cơ quan chuyên môn đều được thực hiện đúng pháp luật. Tháng 6/2007, Vedan có đơn xin Bộ Tài nguyên Môi trường cấp phép xả nước thải ra sông Thị Vải, nhưng Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh có chỉ ra một số điểm chưa đạt. Sau đó, công ty này khắc phục và cải tạo lại theo yêu cầu nên việc cấp phép xả nước thải cho Vedan sau khi trình vẫn được chấp nhận.

- Ông nghĩ sao khi dư luận đang đặt ra câu hỏi liệu có sự "bắt tay" giữa cơ quan chức năng địa phương và doanh nghiệp?

- UBND tỉnh đã làm mọi cách nhưng không thể phát hiện được những vi phạm này của Vedan. Sở Tài nguyên Môi trường được giao nhiệm vụ để kiểm tra, khảo sát đánh giá môi trường trước khi cấp phép hoạt động. Một doanh nghiệp gian dối quá siêu như vậy thì quả thực là rất khó phát hiện.

Những sai phạm về hệ thống xử lý thải thông thường tỉnh đã có những bằng chứng, đã xử lý hành chính và công ty này cũng đã khắc phục. Còn với phát hiện của cảnh sát về một hệ thống ống ngầm sâu dưới lòng đất 7-8 m thì chúng tôi không nắm được gì vì nếu có chúng tôi đã xử lý trước khi công an vào cuộc. Trước đây chúng tôi cũng đã thuê người nhái kiểm tra tại khu vực sông Thị Vải nhưng cũng không phát hiện được gì.

Theo tôi, với hành vi cố tình xả thải thẳng ra môi trường bằng những thủ đoạn che đậy của Vedan là đã vi phạm điều 181 Bộ luật hình sự. Đây không còn vi phạm những bước vận hành theo trình tự thông thường quản lý môi trường của một doanh nghiệp.

- Với những sai phạm vừa bị phát hiện, quan điểm của tỉnh thế nào trước đề nghị đóng cửa nhà máy Vedan?

- Hiện chúng tôi chưa nhận được đề nghị chính thức. Bộ Tài nguyên Môi trường đề nghị tạm đóng cửa để khắc phục sự cố môi trường chứ không phải đóng cửa để di dời nhà máy. Khi nào Vedan khắc phục xong, đáp ứng được các tiêu chuẩn về môi trường, đăng ký lại giống như một nhà máy mới thì tiếp tục sản xuất.

Chúng tôi đang lo là nếu đóng cửa Vedan mà tình hình ô nhiễm vẫn tiếp tục, vậy "hậu" Vedan sẽ là gì? Hiện mới chỉ có mình Vedan vi phạm có chứng cứ trong khi đó tôi biết ngoài công ty này còn nhiều doanh nghiệp vi phạm về môi trường.

- Nếu không nhận được đề nghị đóng cửa Vedan từ cơ quan trung ương thì hướng xử lý của tỉnh thế nào?

- Quan điểm của tỉnh là sẽ xử lý nghiêm các sai phạm về môi trường. Vụ việc ở Vedan, các cơ quan chức năng đã kiểm tra, kết luận những vi phạm cụ thể nên khi Bộ Tài nguyên Môi trường đề xuất hướng xử lý thế nào, tỉnh sẽ thống nhất thực hiện.

Sai phạm của Vedan, chỉ mới bị phạt hành chính và chưa qua lộ trình của mức phạt buộc phải giảm công suất. Hơn nữa, công ty này được Bộ Tài nguyên Môi trường cấp phép xử lý nước thải, không thuộc quản lý hoàn toàn của địa phương nên tỉnh cũng "lúng túng" trong phương thức xử lý.

- Từ hôm phát hiện sai phạm của Vedan tỉnh có làm việc với lãnh đạo nhà máy bao nhiêu lần?

- Chúng tôi vẫn đang chờ văn bản, hồ sơ từ Bộ đưa xuống, lúc đó mới làm việc với Vedan.

- Với hậu quả môi trường Vedan và nhiều doanh nghiệp gây ra cho sông Thị Vải, tỉnh sẽ có biện pháp gì để khắc phục?

- Chúng tôi đã tính tới phương án sẽ sử dụng sức nước xả ở hồ Cầu Mới để rửa chất thải tại 10km ô nhiễm nặng nhất của sông Thị Vải. Ngoài ra, chúng tôi đang tiến hành quan trắc môi trường để có thể khai thông một con kênh từ sông Đồng Môn nối vào sông Thị Vải để dẫn nước về. Nhưng phương án này sẽ ngốn hàng nghìn tỷ đồng và mất khá nhiều thời gian. Chúng tôi đang kết hợp với Cục hàng hải kêu gọi đầu tư.

Ngoài ra, UBND tỉnh sắp tới sẽ kiên quyết rút giấy phép, đóng cửa các khu công nghiệp, nhà máy trên địa bàn tỉnh không đáp ứng được tiêu chuẩn xử lý nước thải. Vừa qua, tỉnh đã có quyết định đóng cửa nhà máy Men thực phẩm Mauri La Ngà do xả nước thải xử lý chưa đạt tiêu chuẩn, gây ô nhiễm nguồn nước sông La Ngà. Đơn vị này đã từng bị xử lý hành chính và sau đó là bị buộc giảm công suất, xử lý lại hệ thống nước thải nhưng vẫn không đạt. Đây là doanh nghiệp thuộc quản lý của tỉnh.

Chỉ có 10 trong tổng số 27 khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Đồng Nai có nhà máy xử lý nước thải tập trung. Chất lượng nước thải sau khi xử lý của tất cả các nhà máy xả vào hê thống sông trên địa bàn tỉnh đều chưa đạt tiêu chuẩn môi trường khi thải vào nguồn tiếp nhận.

Đặc biệt có 5 khu công nghiệp đóng trên địa bàn huyện Nhơn Trạch hiện không có hệ thống thoát nước. Nước thải từ các nhà máy tại đây đã và chưa qua xử lý đều được xả thẳng lên bề mặt đất trong khu công nghiệp và thẩm thấu xuống đất có nguy cơ ảnh hưởng đến các giếng nước ngầm được khai thác tại đây. Sở Tài nguyên Môi trường đã kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo dừng việc thu hút đầu tư, mở rộng sản xuất tại 16 khu công nghiệp trên địa bàn.

Đức Quang ghi

8- Cuộc sống khốn cùng bên dòng sông 'chết'

Từ một dòng sông nên thơ và trù phú, Thị Vải giờ đây nước đen ngòm, hôi thối. Cá tôm không còn, dân làng chài chỉ còn biết đi làm thuê. Chuyện "Vedan bị bắt quả tang xả thải" đã làm nhiều người dân hỉ hả.

Những ngày này dân 3 ấp 1A, 1B, Long Phú, thuộc xã Phước Thái, huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai - nơi chịu ảnh hưởng nặng nề từ khúc sông ô nhiễm nhất của Thị Vải, sát bên nhà máy Vedan - gặp nhau là bàn chuyện "Vedan bị bắt quả tang xả nước thải ra sông". Hễ thấy có người cầm máy ảnh, nghĩ là báo chí, họ đều níu lại, nhiệt tình kể những nỗi niềm mà họ ấp ủ từ hơn 10 năm nay.

Hai vợ chồng ngư dân tại tổ 5, ấp 1A nhớ lại bến sông xưa giờ đã tiêu điều. Ảnh: Thiên Chương.

Anh Tuấn, ngụ ở tổ 5, không ngại lấy thuyền đưa chúng tôi ra sông, nơi mà theo anh có thể thấy rõ nhất "cái sự chết" của con sông này. Tới khu vực gần nhà máy Vedan, suốt một quãng dài khoảng gần 10 km, nước đặc quánh một màu đục đen, không thấy sóng gợn, chỉ có bọt sủi, nhờn nhợn mùi hôi.

Anh Tuấn nhắc chúng tôi không nên đưa tay chạm nước vì ngay cả dân địa phương, khi bất đắc dĩ lắm lội sông là lập tức da bị ngứa ngáy và nổi mẩn đỏ. “Chỉ cần thò tay hoặc bước chân xuống nước, móng tay chân sẽ đen và bóng như dính nhớt”, anh Nguyễn Văn Lớn, vốn sinh sống bằng nghề chài lưới tại tổ 5, ấp 1A, nói.

Xế chiều, gió thổi mùi hôi thối từ phía nhà máy qua khu dân cư xã Phước Thái -cách nhà máy Vedan 300-500 m. "Mùi hôi của rỉ mật, sinh phẩm lên men từ cống xả của nhà máy Vedan, nước đen đặc với mùi khăn khẳn của sông khiến chúng tôi không chịu nổi. Ở mãi có lúc quen, nhưng vào ngày trời mưa, mùi nặng, khó thở đến mất ngủ luôn", bà Em, người đã sống lâu năm tại đây cho biết.

Bà Em cũng cho hay, ở ấp bà gần trăm nóc nhà, từ người lớn đến trẻ con ai cũng bị viêm mũi, viêm xoang. Đứa cháu mới tháng 6 tháng tuổi của bà cũng đang điều trị tại bệnh viện Nhi Đồng 1 vì chứng viêm đường hô hấp.

Qua câu chuyện kể với chúng tôi, trong ký ức của hầu hết người dân con sông quê họ trước đây vốn rất nên thơ và trù phú. “Tôi từng hãnh diện nói với các con rằng, chưa có dòng sông nào đẹp và trù phú như Thị Vải quê mình. Không ngờ sau 15 năm, nơi tôi ngày xưa ngụp lặn cùng chúng bạn mò cua bắt ốc, lại trở nên hôi hám và kiệt quệ đến thế”, chị Lý Thị Út vừa trở về thăm quê sau 10 định cư tại Thái Lan, nói.

Nước sông đục đen vì ô nhiễm. Ảnh: Thiên Chương.

Cùng tâm trạng, anh Nguyễn Hữu Thành, Bí thư kiêm chủ tịch hội đồng nhân dân xã Phước Thái bồi hồi: “Đó là con sông quê đẹp nhất mà tôi từng nhớ, như trong bài thơ Nhớ con sông quê hương của Tế Hanh vậy".

Còn anh Trung, làm nghề lái xe ôm, thì mộc mạc kể rằng: “Xưa dân xã toàn đánh bắt, mang cá đi bán, chỉ ăn những loại cá ngon nhất thôi”. Tiếp lời anh, ông Sáu Hải, người có hơn 50 chung sống bằng nghiệp chài lưới kể lại: "Cá tôm bát ngát, biển có loại nào, Thị Vải chúng tôi có loại đó. Không cần đi đâu xa, chỉ cần bước chân xuống bến 10 phút, nghêu sò nhậu không xuể".

Giọng kể hào hứng của ông Sáu chợt nghẹn lại bởi một tiếng thở dài. Ông nói đó là trước kia. "Còn bây giờ, sông chết vì ô nhiễm, cá tôm không còn dân đành phải đi làm mướn làm thuê", ông nói.

Hầu hết những người dân ở đây đều khẳng định tình trạng sông ô nhiễm nặng, hôi thối, cá chết có nguyên nhân từ nhà máy Vedan. Nhà máy này hoạt động năm 1994 thì chỉ một năm sau, nước bắt đầu chuyển màu và có mùi hôi. "Các loài thủy sản lần lượt chết trắng mặt nước. Kể cả loài cua, ốc, vốn chịu đựng giỏi thì chỉ sau vài năm đã không còn con nào”, anh Sơn, người có 30 năm sinh sống tại địa phương nói.

Ông Nguyễn Hữu Thành, bí thư xã Phước Thái, cho biết, hiện có khoảng 500 hộ dân đã bị mất nghề đánh bắt thủy sản do sông bị ô nhiễm. Nhiều hộ chuyển sang chăn nuôi thủy sản. Nhưng nghề này cũng luôn gặp khó khăn từ môi trường.

"Con sông này đã ô nhiễm đến mức nước dù xử lý thật kỹ song tôm giống đổ vào mười thì đã chết đến bảy”, một ngư dân nói. Cũng theo anh này, trước khi Vedan hoạt động, mỗi năm anh thu hoạch khoảng 600 triệu đồng từ tiền nuôi tôm, nhưng nay chỉ còn khoảng 100 triệu. Đó là chưa kể đến có ngày lúc công ty Vedan xả thải gặp triều lên, nước tràn vào đìa tôm thì xem như trắng tay.

Sau 1 buổi kéo lưới, ngư dân về tay không. Ảnh: Thiên Chương.

Nhiều hộ dân khác trong xã như Chín Tòng, Tư Thông, Sáu Bé vốn ngày xưa từng là chủ ruộng tôm, có thuyền đánh cá loại lớn trị giá hàng trăm triệu, nay trở thành sạt nghiệp. Nhiều gia đình đông con thậm chí phải đưa nhau đi làm thuê, vác mướn hoặc lái xe ôm kiếm sống qua ngày..

“Biết là khổ sở vì ô nhiễm, biết người ta lấy mất nguồn lợi kinh tế và sức khỏe nhưng không thể kiện cáo hàng ngày bởi chúng tôi còn phải chạy kế sinh nhai. Năm 1995, trước phản ứng của chúng tôi, Vedan có giải quyết đền bù thiệt hại cho việc gây ô nhiễm nhưng hộ nào có tàu đánh lớn hoặc diện tích nuôi tôm lớn cũng chỉ nhận được 3 triệu đồng. Người chài lưới nhỏ như tôi chỉ nhận 900 nghìn đồng, ăn vài tuần là hết”, anh chín Ráy, một ngư dân sống tại ấp Long Phú nói.

Không biết kêu ai, người dân đành chấp nhận sống chung với ô nhiễm và nhớ về những kỷ niệm đẹp về bến sông xưa.

TThiên Chương - Đức Quang

9- Sai phạm liên tiếp, Vedan vẫn được cấp phép xả nước thải

Từng bị xử phạt liên tiếp vì sai phạm, nhưng tháng 4 năm nay, công ty Vedan vẫn được cấp giấy phép xả thải vào sông Thị Vải. Theo Bộ Tài nguyên Môi trường, việc cấp phép này đúng quy trình.

Giấy phép xả thải vào nguồn nước của Vedan được lãnh đạo Bộ Tài nguyên Môi trường ký ngày 23/4/2008. Theo đó, Vedan được phép xả thải vào nguồn nước tại 2 cửa xả trên sông Thị Vải và rạch Nước Lớn trên địa phận huyện Long Thành (Đồng Nai).

Trả lời báo chí, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường Trần Hồng Hà cho biết, việc cấp giấy phép xả nước thải phải tuân theo những quy định tại Nghị định 149. Công ty xin phép phải có hồ sơ, được hội đồng thẩm định đồng ý đề xuất Bộ cấp giấy phép.

"Chúng tôi khẳng định, với quy trình này, Bộ Tài nguyên Môi trường đã làm đúng. Vấn đề ở đây là việc phân tích mẫu nước tại nguồn tiếp nhận thì Bộ không thể trực tiếp tham gia được", ông Hà nói.

Vedan dựng hệ thống xử lý nước thải như "trận đồ bát quái". Ảnh: Cục CSMT.

Ông Hà cho rằng, trách nhiệm phân tích mẫu nước thuộc Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Đồng Nai vì trong công văn của Sở gửi về Bộ cũng đã xác nhận chất lượng nguồn nước tiếp nhận đảm bảo theo quy định và kiến nghị Bộ cấp phép cho Công ty Vedan. Bộ yêu cầu chất lượng nguồn nước tiếp nhận vào sông Thị Vải phải đạt loại B (nước phục vụ sản xuất nông nghiệp) là hoàn toàn phù hợp và đúng với quy định của pháp luật.

Trả lời báo Lao Động ngày 17/9, ông Hoàng Văn Thống, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường - Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Đồng Nai lại cho rằng, do lượng nước thải của Vedan trên 5.000 m3 một ngày nên theo quy định, việc cấp giấy phép và thanh kiểm tra thuộc thẩm quyền Bộ Tài nguyên Môi trường.

Trước thông tin cho rằng, nhiều thành viên hội đồng thẩm định có ý kiến phản đối cấp giấy phép cho Vedan, ông Lê Bắc Huỳnh - Phó cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước, Bộ Tài nguyên Môi trường - khẳng định, việc cấp giấy phép xả nước thải cho công ty Vedan dựa trên cơ sở báo cáo của công ty cũng như ý kiến của hội đồng khoa học, các chuyên gia thuộc nhiều lĩnh vực và cơ quan quản lý của trung ương, địa phương.

"Trong quá trình xem xét cấp giấy phép xả nước thải cho công ty Vedan, chúng tôi đã có lần trả lại hồ sơ. Có thể vì điều này mà có thông tin cho rằng nhiều thành viên trong hội đồng thẩm định phản đối cấp giấy phép cho công ty Vedan", ông Huỳnh giải thích.

Các đường ống dẫn nước thải chỗ nổi, chỗ chìm, chạy vòng vo lẫn cả vào ống cấp nước, cấp nguyên liệu. Ảnh: Cục CSMT.

Theo ông Huỳnh, hồ sơ đầu tiên mà hội đồng thẩm định nhận được từ Vedan vào tháng 3/2007. Hồ sơ này không đủ điều kiện, hội đồng thẩm định không đồng ý và trả lại ngay.

"Sau đó, chúng tôi nhận được hồ sơ mới, hội đồng thẩm định có biên bản đã nhất trí xem xét đề nghị cấp phép, nhưng yêu cầu phải có các biện pháp kiểm tra, giám sát, buộc doanh nghiệp thực hiện đúng quy định trong giấy phép như chất lượng nước thải đạt loại B, nơi xả nước, lượng nước thải", ông Huỳnh nói.

Theo Chi cục Bảo vệ Môi trường - Sở Tài nguyên Môi trường Đồng Nai, Vedan từng bị xử phạt 4 lần, với tổng tiền 23 triệu đồng vì xả thải không đạt chuẩn, từng phải đền bù 15 tỷ đồng cho nông dân dưới danh nghĩa hỗ trợ nuôi trồng thủy sản. Lần cuối cùng Vedan bị phạt mức 9 triệu đồng là tháng 7/2005, vì "thực hiện không đúng những nội dung trong đánh giá tác động môi trường" và "xả nước thải vượt tiêu chuẩn cho phép".

10- Vedan thừa nhận 10 hành vi “giết” sông Thị Vải

VietNamNet

22:05' 19/09/2008 (GMT+7)

- Ngày 19/9, sau hơn 8 giờ làm việc, tranh cãi với Đoàn kiểm tra liên ngành của Bộ Tài nguyên & Môi trường (TN&MT), Công ty Vedan Việt Nam đã ký biên bản vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và tài nguyên nước, thừa nhận 10 nội dung vi phạm. Việc Công ty Vedan lắp đặt hệ thống xả nước thải ra sông Thị Vải đã trốn không đóng tiền phí nước thải 91 tỷ đồng.

Trốn đóng phí 91 tỉ đồng

Buổi làm việc bắt đầu từ 8h sáng, kết thúc vào 15h chiều cùng ngày. Đoàn kiểm tra liên ngành Bộ TN&MT, do ông Lương Duy Hanh, Cục Bảo vệ môi trường làm trưởng đoàn đã lập biên bản vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và tài nguyên nước ngay sau khi công bố kết quả các mẫu nước thải lấy đột xuất tại Công ty Vedan.

Lãnh đạo Công ty Vedan, ông K.H.Yang - Phó Chủ tịch HĐQT đã ký vào biên bản vi phạm hành chính, thừa nhận hàng loạt vi phạm.

Cụ thể, Công ty Vedan đã xả nước thải vượt tiêu chuẩn cho phép từ mười lần trở lên trong lượng nước thải 50 m3/ngày đến dưới 5000 m3/ngày tại 3 nhà máy: Nhà máy sản xuất tinh bột biến tính; Nhà máy sản xuất bột ngọt và Nhà máy sản xuất Lysin, vi phạm Khoản 8, Điều 10, Nghị định 81/2006NĐ-CP.

Công ty không đăng ký cam kết bảo vệ môi trường, không lập báo cáo đánh giá tác động môi trường; thải mùi hôi thối, khó chịu trực tiếp vào môi trường không thông qua các thiết bị hạn chế ô nhiễm môi trường; quản lý vận chuyển và xử lý chất thải độc hại không đúng qui định…

Ông K.H.Yang - Phó Chủ tịch HĐQT Công ty Vedan Việt Nam (ngoài cùng bên phải) đang chờ ký biên bản xử phạt , thừa nhận 10 nội dung vi phạm.

Đặc biệt, công ty xả nước thải vào nguồn nước không đúng vị trí quy định trong giấy phép, vi phạm Khoản 4, Điều 9, Nghị định số 34/2005 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước.

Theo kết quả phân tích của đoàn kiểm tra liên ngành công bố, sau khi lấy mẫu nước thải tại Vedan cho thấy có nhiều chỉ tiêu vượt hàng ngàn lần qui định cho phép như: chỉ tiêu màu vượt 2.600 lần, hàm lượng ôxi hóa vượt gần 3.000 lần và nhiều tiêu chuẩn khác vượt hàng trăm lần.

Chính những chất thải chưa qua xử lý được Vedan lén lút xả qua hệ thống ngầm đã góp phần “giết chết” sông Thị Vải suốt 14 năm qua.

Cũng theo cách tính của đoàn kiểm tra liên ngành, việc Công ty Vedan lắp đặt hệ thống xả nước thải ra sông Thị Vải đã trốn không đóng tiền phí nước thải 91 tỷ đồng.

Về hành vi gian dối xây dựng hệ thống xử lý nước “ngầm”, hết sức tinh vi để xả nước thải chưa qua xử lý ra sông Thị Vải trong suốt 14 năm qua, đoàn kiểm tra liên ngành đã quyết định chuyển sang cơ quan điều tra để làm rõ. Nếu vi phạm pháp luật Hình sự sẽ bị khởi tố.

Có dấu hiệu xoá hiện trường

Sau khi lập biên bản vi phạm hành chính, đoàn công tác liên ngành đã thực hiện biện pháp ngăn chặn hành chính để bảo đảm việc xử phạt. Cụ thể, đình chỉ hành vi xả nước thải không đạt tiêu chuẩn cho phép vào môi trường (sông Thị Vải).

Trong thời gian cơ quan chức năng đang tiến hành kiểm tra, điều tra, yêu cầu Công ty Vedan giữ nguyên hiện trạng toàn bộ hệ thống cấp, thoát, bể chứa nhiên liệu…

Hệ thống nước thải chằng chịt của Công ty Vedan.

Đại tá Lương Minh Thảo, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát Môi trường cho biết, đã cho lực lượng đến Công ty Vedan để bảo vệ hiện trường, bảo đảm hiện trường không bị thay đổi. Việc làm này xuất phát từ việc công ty đã tự ý thay đổi, sửa chữa một số bộ phận hệ thống xử lý nước thải, không giữ nguyên tình trạng ban đầu (có vết hàn mới, thay ốc...).

Cũng theo ông Thảo, đến nay Công ty Vedan vẫn chưa nộp bản thiết kế xây dựng nhà máy, cũng như hệ thống xử lý nước thải cho đoàn liên ngành. Còn theo “giải trình” của Vedan, hệ thống này do nhà thầu Đài Loan thực hiện, nhưng vào thời điểm đó chỉ vẽ bằng thủ công nên rất khó thu thập được, nếu cần công ty sẽ tự vẽ bổ sung.

Ngày 20/9, dự kiến lực lượng Cảnh sát Môi trường sẽ tiến hành kiểm tra, thực nghiệm hiện trường nhằm củng cố chứng cứ, xác định hành vi, kết luận có xử lý hình sự được hay không việc xả nước thải của Vedan.

Chiều 19/9, trao đổi với báo chí, ông Lê Văn Hợp, Vụ trưởng vụ thi đua khen thưởng, Bộ TN&MT cho biết, các bước giải quyết những vi phạm của Vedan sẽ là: Đình chỉ hoạt động của Vedan, yêu cầu khắc phụa hậu quả; Tạm đình chỉ hiệu lực giấy phép xả nước thải và chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra tiếp tục điều tra vụ việc.

Theo ông Hợp, quyết định đình chỉ hoạt động của Vedan sẽ sớm được ban hành, có thể là vào đầu tuần tới. Hiện cơ quan chức năng vẫn đang tiếp tục tiến hành thanh tra, kiểm tra để làm rõ những sai phạm của Vedan.

Vedan đã phải ký nhận vào một văn bản hành chính, theo đó thừa nhận 10 hành vi vi phạm của mình:

1. Xả nước thải vượt tiêu chuẩn cho phép từ 10 lần trở lên trong trường hợp thải lượng thải từ 50m3/ngày đến dưới 5.000 m3/ngày đối với Nhà máy sản xuất tinh bột biến tính của Công ty; vi phạm khoản 11, Điều 10, nghị định số 81/2006/NĐ-CP ngày 9/8/2006 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

2. Xả nước thải vượt tiêu chuẩn cho phép từ 10 lần trở lên trong trường hợp thải lượng nước thải từ 50m3/ngày đến dưới 5.000m3/ngày đối với các Nhà máy sản xuất bột ngọt và Lysin của Công ty; vi phạm khoản 8 Điều 10, Nghị định số 81/2006/NĐ- CP.

3. Xả nước thải vượt tiêu chuẩn cho phép từ 10 lần trở lên trong trường hợp thải lượng nước thải từ 50m3/ngày đến dưới 5.000/ngày đối với các nhà máy khác của Công ty; vi phạm khoản 8, Điều 10, Nghị định số 81/2006/NĐ- CP.

4. Nộp không đầy đủ các số liệu điều tra, khảo sát, quan trắc và các tài liệu liên quan khác cho cơ quan lưu trữ dữ liệu thông tin về môi trường theo quy định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền; vi phạm khoản 4, Điều 27, Nghị định số 81/2006/NĐ- CP.

5. Không đăng ký cam kết bảo vệ môi trường với cơ quan quản lý Nhà nước về bảo vệ môi trường đối với trại chăn nuôi heo; vi phạm khoản 3, Điều 8, Nghị định số 81/2006/NĐ- CP.

6. Không lập báo cáo đánh giá tác động môi trường mà đã xây dựng và đưa công trình vào hoạt động đối với Dự án đầu tư nâng công suất đối với phân xưởng sản xuất Xút- Axít từ 3.116 tấn/ tháng lên 6.600 tấn/ tháng; vi phạm khoản 3, Điều 9, Nghị định số 81/2006/NĐ- CP.

7. Không lập báo cáo đánh giá tác động môi trường mà đã xây dựng và đưa công trình vào hoạt động đối với Dự án đầu tư nâng công suất đối với các Nhà máy bột ngọt từ 5.000tấn/ tháng lên 15.000 tấn/tháng; tinh bột biến tính từ 2.000 tấn/ tháng lên 4.000 tấn/tháng; Lysin từ 1.200 tấn/tháng lên 1.400 tấn/ tháng; bột gia vị cao cấp 20 tấn/tháng; PGA 700 tấn/năm; phân Vedagro 70.000 tấn/năm (rắn); 280.000 tấn/ năm (lỏng) về cảng 12.000 tấn; vi phạm khoản 3, Điều 9, Nghị định số 81/2006/NĐ- CP.

8. Thải mùi hôi thối, mùi khó chịu trực tiếp vào môi trường không qua thiết bị hạn chế môi trường; vi phạm điểm b, khoản 1, Điều 11, Nghị định số 81/2006/NĐ- CP.

9. Quản lý chất thải nguy hại không đúng quy định về bảo vệ môi trường, vi phạm khoản 3, Điều 15, Nghị định số 81/2006/NĐ- CP.

10. Công ty xả nước thải vào nguồn nước không đúng vị trí quy định trong giấy phép; vi phạm khoản 4, Điều 9, Nghị dịnh 34/2005/NĐ- CP ngày 17/3/2005 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong tài nguyên nước.

Thái Thiện - Tuyết Nhung