Tháng 3 năm 40, Hai Bà Trưng lập đàn thờ trên cửa sông HÁT truyền lệnh khởi nghĩa chống giặc xâm lăng.  Hai Bà lập đóng đô ở Mê Linh, xưng hiệu là Trưng Vương. Hai năm sau, MÃ VIỆN, tướng nhà Hán, mang hai vạn quân sang đánh nước ta. Do lực lượng yếu, Hai Bà lui về Cẩm Khê và cầm cự với quân giặc hơn một năm trời. Cuối cùng, bị thất bại, Hai Bà chạy về Hát Môn gieo mình xuống sông Hát Giang tự vẫn (năm 43)

Bà Triệu, hay nàng Trinh (Triệu Trinh Nương, Triệu Thị Trinh) của truyền thuyết dân gian người miền núi Quân Yên, quận Cửu Chân. Bà Triệu đã chiến đấu chống giặc Ngô, trên ba mươi trận thắng lợi. Giặc gọi tên bà là Ngụy Kiều tướng quân (Vị tướng nữ yêu kiều). Bà đã nói: "Tôi chỉ muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp bằng sóng dữ, chém cá kình ở Biển Đông, đánh đuổi quân Ngô, giành lại giang san, cởi ách nô lệ chứ tôi không chịu khom lưng làm tì thiếp người ta!"

(1224-1225)  Con gái thứ của vua Lý Huệ Tông,  Ðược Huệ Tông nhường ngôi năm 1224.  Năm sau nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh, chấm dứt nhà Hậu Lý, mở đầu nhà Trần.

Phu nhân đã chu toàn nhiệm vụ một vị chỉ huy tài ba ở hậu phương, một vị tư lệnh lỗi lạc trong kế hoặch triệt thoái. Sau chiến thắng ít lâu, Phu nhân qua đời vào mùa Xuân 1259. Vua vinh danh Phu nhân là Linh Từ quốc mẫu và cho lập đền thờ.  (Không được biết -- căn cứ theo năm mất biết là ở đời Trần)

Năm 1293 vua Nhân Tông nhường ngôi cho con là vua Anh Tông, rồi lui về làm Thái thượng hoàng.  Khi đi thăm Chiêm Thành, Thái thượng hoàng có hứa gã công chúa Huyền Trân cho vua Chiêm là Chế Mân.  Sau Chế Mân xin dâng hai châu Ô và Rí làm sính lễ, triều đình mới thuận gả Huyền Trân vào năm 1306. Người phụ nữ ấy đã lấy thân phận mình để mở rộng đất nước về phương Nam:

Công chúa,  con của Sãi vương Nguyễn Phúc Nguyên (1613-1635). Năm 1623, người Việt ta đã có mặt ở phía Nam Phan Lí Chàm, giáp với đất Chân Lạp. Chúa Sãi muốn tiến thêm về phương Nam mà không muốn dùng biện pháp quân sự.  Công chúa Ngọc Vạn đã làm được việc phi thường này.

Nữ kiệt triều Tây Sơn, vợ danh tướng Trần Quang Diệu, cháu thái sư Bùi Đắc Tuyên, quê làng Xuân Hòa, huyện Bình Khuê, tỉnh Bình Định. Bà là vị anh thư đã cùng chồng hết lòng hết sức giúp nghĩa quân Tây Sơn chống nhau với quân Nguyễn ánh hơn 10 năm, chiến đấu cực kỳ dũng cảm.  Lập rất nhiều công trận. Sau khi Nguyễn Ánh thống nhất nước nhà, bà và chồng con bị giết (1802)