Đặt chân đến Bồng Sơn, họ vô cùng bất ngờ khi thấy
tấm bảng “Trường tiểu học Bồng Sơn” nằm chễm chệ trên tòa nhà mà lẽ
ra phải là thư viện.
Một đôi vợ chồng người Mỹ – Ken và Pat – đã quyết định dùng
toàn bộ số tiền họ dành dụm được trong cả đời mình để làm một điều
tốt đẹp cho người dân Việt Nam. Kết quả là một thư viện khang trang
trị giá hơn 50 ngàn USD mọc lên trên vùng đất Bồng Sơn còn nhiều khó
khăn của tỉnh Bình Định. Với sự háo hức muốn nhìn thấy công trình
của cả đời mình đi vào hoạt động, mang lại lợi ích cho trẻ em VN,
hai vợ chồng vừa sang VN dự lễ khánh thành thư viện, để rồi hôm nay
họ lên máy bay trở về Mỹ với hai chữ “very disappointed” và câu nhận
xét “they have small minds”.
Ken là một cựu chiến binh Mỹ trong cuộc chiến VN. Ông là lính
trực thăng ở khu vực Bồng Sơn – Bình Định trong những năm 1969 –
1970. Hai năm chiến đấu ở đó đã để lại nhiều kỷ niệm giữa ông và
mảnh đất này. Nay ông trở lại với tư cách một thành viên của “The
Library of Vietnam Project” nhằm xây dựng một thư viện và trung tâm
học tập cộng đồng (mà ông gọi là “library and learning center”) cho
trẻ em và người dân Bồng Sơn, mà vợ chồng ông là nhà tài trợ chính.
Kinh phí dự kiến ban đầu là 35.000 USD, nhưng sau đó đã được đẩy lên
tới 58.000 USD, trong đó vợ chồng ông hứa tài trợ 48.000 USD, hơn cả
khoản tiền hai người dành dụm được và dự định dùng cho công việc từ
thiện. Bà Pat đã quyết định không mua xe hơi mới thay cho chiếc xe
cũ của bà để dành tiền xây thư viện. Ngày khánh thành thư viện
9/12/2011 đã được xác định từ một năm trước, và vợ chồng ông luôn
coi đó là một mốc thời gian rất có ý nghĩa với họ. Ông Ken nói với
vợ rằng dịp này ông sẽ dẫn bà sang thăm VN và xem “chiếc xe hơi mới”
của bà ở Bồng Sơn.
Hai vợ chồng đến VN ngày 3/12 và đã tham gia chuyến khám bệnh
từ thiện của Từ thiện Minh Tâm tại Bến Tre ngày 4/12 và họ thực sự
thích thú khi tiếp xúc những con người VN hiền hòa, hiếu khách nơi
đó, cũng như khâm phục tinh thần làm việc vì cộng đồng của các thành
viên Từ thiện Minh Tâm. Sau đó họ bay ra Bồng Sơn dự lễ khánh thành
thư viện. Chiều 14/12, mình đã mời họ một buổi café như một lời chào
tạm biệt trước khi họ về Mỹ ngày 15/12. Không ngờ, cuộc gặp mặt lần
này lại là dịp để họ trút ra những nỗi bức xúc và thất vọng mà họ
trải qua ở Bồng Sơn.
Dưới đây là những điều Ken và Pat kể lại với mình.
- Đặt chân đến Bồng Sơn, họ vô cùng bất ngờ khi thấy tấm bảng
“Trường tiểu học Bồng Sơn” nằm chễm chệ trên tòa nhà mà lẽ ra phải
là thư viện. Ken và Pat muốn đặt tên cho thư viện này là “Bong Son –
Lucky Star Library and Learning Center” vì Lucky Star chính là đơn
vị mà Ken phục vụ thời chiến tranh. Chính quyền địa phương đã tự ý
đổi tên và đổi cả chức năng của tòa nhà mà không hề báo một lời với
vợ chồng ông – những người đã bỏ tiền xây nên tòa nhà đó – chưa nói
đến việc xin ý kiến của vợ chồng ông. Ken nói với mình “I paid for
it, but they changed the name. I want my money back.”
- Lãnh đạo phòng giáo dục Bồng Sơn, người mà ông đã làm việc
trực tiếp trong quá trình xây thư viện, đã không có mặt trong buổi
lễ khánh thành thư viện (đã được xác định từ 1 năm trước) với lý do
… bận họp. Ken nói, ông không thể hiểu vì sao họ lại họp đúng vào
thời điểm mà đã được chọn từ trước cho việc khánh thành thư viện.
- Ken và Pat cảm thấy như họ là những vị khách không mời mà
tới trong buổi lễ khánh thành thư viện do chính họ tài trợ xây dựng.
Ken nói, khi tôi đến tài trợ xây thư viện, họ tay bắt mặt mừng, cảm
ơn rối rít, rồi sau khi nhận tiền và xây thư viện xong, họ “bye bye”
như thể tôi đã hết nhiệm vụ ở chỗ này. Không hề có một dòng chữ ghi
ơn hai vợ chồng trong thư viện, mà chỉ có một tấm bảng ghi chung
chung là “món quà của người Mỹ dành cho người dân Bồng Sơn”. Ken bảo
ông không biết sau khi ông đi rồi họ có gỡ bỏ tấm bảng này không
nữa.
- Ngoài việc nâng kinh phí từ 35.000 USD lên 58.000 USD, họ
còn “vòi vĩnh” thêm 20.000 USD để trang bị phòng máy tính cho thư
viện. Vợ chồng ông cũng nghĩ đến việc sẽ vận động tài trợ khoản này,
thậm chí ông còn lên kế hoạch cho những chương trình dạy tiếng Anh
qua mạng cho học sinh Bồng Sơn do nhóm ông thực hiện. Nhưng với
những gì đã diễn ra, Ken khẳng định “Everything is finished. Now.”
Ông nói với mình rằng ông quá thất vọng về những con người đó và
đừng hòng có thêm một đồng tài trợ nào từ ông, mà thật sự ông cũng
chẳng còn tiền vì đã trút hết vào dự án này. Ông nói rằng ông đến VN
với thiện chí không chỉ xây dựng thư viện mà còn để tạo mối quan hệ
giữa hai bên cho những sự hợp tác sau này. Thế nhưng cái người ta
cần ở ông chỉ là tiền mà thôi. Ông kết luận “I value the
relationship with them, but they have small minds”.
Điều đáng trân trọng ở Ken và Pat là họ không vì những chuyện
này mà mất đi tình cảm và hình ảnh đẹp về con người VN trong lòng
họ. Khi tôi nói lấy làm tiếc về “bad experience” họ đã trải qua, họ
đã sửa lại “chúng tôi không coi đó là khoảng thời gian tồi tệ. Chúng
tôi đã có khoảng thời gian tuyệt vời nhưng với những người không
tốt. Tôi không nghĩ người VN là như vậy”.
Cảm ơn Ken và Pat về tấm lòng và những việc làm của hai người
dành cho người dân VN. Tạm biệt và hẹn gặp lại trong một ngày không
xa.
(Trích Facebook Tiến sỹ Nguyễn Đông Hải - một đồng nghiệp tại
Đại học sư phạm TP.HCM) |