Danh sĩ đời Tự Đức,
tự Chu Thần, hiệu Cúc Đường, quê
Phú Thị, huyện Gia Lâm tỉnh Bắc Ninh
(nay là xă Quyết Chiến, huyện Gia Lâm,
ngoại thành Hà Nội. Con của ông đồ rất
hay chữ tên gọi là Cao Cử Chiếu. Ḍng giơi họ
Cao đời đời khoa bảng xuất thân. Lừng danh nhất
là Cao Bá Hiền làm đến Binh bộ Thượng thư triều
Lê kiêm chức Tham tụng phủ Chúa Trịnh.
Thuở nhỏ ông rất thông minh dĩnh ngộ.
Năm 1831, ông 22 tuổi, đậu á Nguyên
trường thi Hà Nội, nhưng thi Hội
2 phen đều bị đánh hỏng, ông không
buồn thi cử nữa, ngao du non nước.
Năm 1841, quan đầu tỉnh Băc Ninh
đề cử ông với triều đ́nh,
ông được triệu vào kinh sung
chức Hành tẩu bộ Lễ. ít lâu sau
được cử chấm thi ở trường
Hương tỉnh Thừa thiên, ông và
bạn đồng sự là Phan Nha dùng khói
đèn chữa một ít quyển văn hay mà
phạm huư, toan cứu vớt người tài.
Việc bị phát giác, ông bị kết vào
tội chết, nhưng Triệu Trị
giảm tội cho ông, chỉ cách chức và
phát phối vào Đà Nẵng.
Gặp khi có sứ bộ Đào Trí Phú sang Tân
Gia Ba công cán, ông được tha cho theo
sứ bộ đi lập công chuộc
tội. Xong việc trở về, ông
được phục chức cũ, rồi
thăng làm chủ sự.
Năm 1854, ông phải đổi lên Sơn Tây,
làm Giáo thọ ở phủ Quốc Oai. Ông
buồn và căm phẫn quyết chí theo làm
quân sư cho Lê Duy Cự chống lại
triều đ́nh. Việc khởi nghĩa
ở Mi Lương thất bại, ông bị
bắt rồi bị hành quyết cùng với
2 con trai năm ông 45 tuổi.
Ông c̣n để lại cho đời bộ
sách Chu thần chi tập. Thơ ông dù
bằng chữ Hán hay quốc âm đều
rất hay. Những bài ca trù của ông cũng
xuất sắc. Tên tuổi của ông
được nêu cao với văn học nước
nhà. |