|
Thông tin gần đây cho biết có hơn 7,000 hộ nông dân sống ở lưu vục
sông Thị Vải (Đồng Nai) và vùng biển Cần giờ(1)
bị thiệt hại hoa màu, nuôi tôm, nghêu sò…do chất thải không được xử lý
của nhà máy bột ngọt Vedan trong hơn 14 năm liền gây ra, nhiều gia đình
khốn đốn, phải lưu tán đi nơi khác hay đổi nghề kiếm kế sinh nhai.
Hệ thống đường ống nước thải phức tạp của
Vedan Sau khi lực lượng cảnh sát bảo vệ môi trường phát hiện hơn 1000 mét ống“chui” từ các phân xưởng chế biến, bồn chứa thải nước độc hại ra sông, biến Thị Vải thành một dòng sông chết thì vấn đề trách nhiệm của Vedan và các nhà máy chung quanh được đặt ra, thành mối ưu tư trong nhân dân kéo dài trong năm 2008, trong đó việc đòi Vedan và những cơ sở gây ô nhiễm bồi thường thiệt hại cho nông, ngư dân ở nơi đây được nhắc đến không ít. Hội Nông dân cũng như nhiều luật sư cũng đã lên tiếng hổ trợ về pháp lý để giúp những người nầy đấu tranh, nộp đơn khiếu kiện…nhưng cho đến hôm nay thì vì “chưa có chỉ thị” từ cấp trên của huyện, quận…nên tất cả đành phải chờ xem chủ trương của chính quyền trung ương cũng như lãnh đạo địa phương trước khi triển khai.(2) Khả năng đưa ra “chứng cớ” để tòa án thụ lý mấy nghìn hồ sơ nầy rất mong manh, đòi hỏi phải có đủ điều kiện về pháp lý trong thủ tục tiến hành tố tụng lại là một thách đố hay “rào cản” giúp Vedan thoát được trách nhiệm thật dễ dàng(3). Nói khác đi, hàng rào pháp lý được đặt ra một cách khôn khéo mặc dù thiệt hại của người nông dân rõ ràng như ban ngày cho thấy sự kiện “cáo buộc” Vedan có khả năng rơi vào khoảng không, đổ tội cho bộ luật về môi trường của VN thiếu chặt chẽ, chưa có điều khoản ràng buộc công ty gây ô nhiễm chịu trách nhiệm bồi hoàn hoặc hình sự khi vi phạm (!) như chúng ta đã từng nghe trong quá trình xử phạt hành chính đối với Vedan. Biết là vi phạm nhưng không chứng minh được, việc sử dụng hình ảnh hay điều tra hiện trường cũng không đủ yếu tố về pháp lý để khởi kiện. Người nông dân phải đối phó như thế nào đây, sự chọn lựa cuối cùng là ngồi ngay trước cửa công ty Vedan để đòi công bằng, lẽ phải và bồi thường thiệt hại của họ có đáng trách hay không . Chắc chắn những người nông dân bất hạnh nầy sẽ bị kết tội vi phạm“an ninh trật tự” nhưng nếu so với tội ác phá hoại môi trường nơi những người nghèo khó nầy mưu sinh trên mảnh đất họ đã sống từ đời nầy sang đời khác thì cái nào nguy hại hơn, nên đứng về chủ tư bản nước ngoài hay nghiêng về phía “người cùng khổ” ? Tại sao mỗi lần Đại hội đồng LHQ họp về vấn đề quân bị và vũ khí hạt nhân thì nhiều đoàn hòa bình, Hibakusha Nhật bản tuần hành phản đối những nước tăng cường vũ khí hạt nhân ngay tại New York . Tương tự, người Việt chúng ta có cần huy động lực lượng trong ngoài nước để có hành động tố cáo trước quốc tế mức độ dã man, tàn khốc của chất độc hóa học mà quân đội Mỹ đã sử dụng trong chiến tranh hơn là chỉ tập trung vào việc đòi bồi thường thiệt hại đơn thuần ? Thị trưởng hai thành phố Hiroshima và Nagasaki hằng năm ra tuyên bố kêu gọi giải trừ vũ khí hạt nhân vào ngày lễ kỉ niệm trong suốt hơn nửa thế kỷ qua không hề thừa chút nào. Còn Việt nam, cho đến nay vẫn chưa có một ngày chính thức tưởng niệm, để suy nghĩ và kêu gọi thế giới không sử dụng vũ khí hóa học trong khi theo báo cáo của tổ chức VAVA(Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam) Việt Nam có hơn 3 triệu người là nạn nhân. Điều đang đòi hỏi ở công lý là phải trả lại cuộc sống an bình, đảm bảo dòng sông trong lành cho nhân dân, bất luận điều đó có làm cho tập đoàn Vedan và các nhà máy quanh vùng “bớt lời” hay “chịu lỗ” nếu bồi hoàn thiệt hại cũng như có biện pháp khắc phục nếu không di dời đi nơi khác. Với thái độ ngập ngừng và “cẩn trọng” như vậy thì con đường đau khổ của nông ngư dân lưu vực nầy vẫn còn dài hun hút (4). Không biết tòa án ở Hoa Kỳ bác đơn của người Việt Nam kiện các công ty sản xuất thuốc khai quang chứa chất độc Dioxin do quân đội Mỹ phân rãi trong chiến tranh vì lý do “không có chứng cớ khoa học” một cách dễ dàng như là Vụ nông dân kiện Vedan nêu trên hay không ? Người nào học tập người nào về cách phủ nhận hay bác bỏ nầy thì không rõ nhưng sao giống nhau quá. Thai nhi dị dạng, tật nguyền, quái dị…không được tòa án xem xét dưới danh nghĩa là “chứng cứ”(5) vì cho rằng đất nước Việt nam có muôn nghìn chất độc tác hại lên môi trường, chưa công nhận mối liên hệ nhân quả về chất độc và hiện tượng quái thai ! Tòa án Tối cao Mỹ ngày 2/3/2009 đã công bố quyết định không xem xét đơn của các nạn nhân chất độc da cam người Việt Nam kiện các công ty của Mỹ sản xuất chất độc hóa học diệt cỏ được sử dụng trong chiến tranh Việt Nam. Luật pháp của Hoa Kỳ chỉ áp dụng khi sự kiện da cam xảy ra trên đất nước của họ hay nạn nhân là người Mỹ, còn là sự kiện xảy ra trong chiến tranh ở VN thì nhà nghiên cứu của VN có đưa ra bao nhiêu chứng lý, có cho những người bị tật nguyền đi kiện… cũng chẳng được họ đoái hoài, thể hiện lối suy nghĩ “rừng” nào thì “luật” nấy trong tư pháp mỗi nước(6). Ở Nhật bản, hàm lượng Dioxin trong khói rác thải mới bằng 1/10-1/100 lần lượng Dioxin ở VN trong thời chiến(7), thế mà họ đã kêu trời ầm ĩ, các nhà máy cuống cuồng sợ bị tẩy chay, đóng cửa, lo gắn bộ lọc để giảm bớt trong khi ở ta thì thai nhi trong formol không thiếu, người dị dạng, biến hình khắp nơi, nhiều nhất là con, cháu của bộ đội ở Trường Sơn…mới thấy khoa học đôi khi là rào cản hữu hiệu bảo vệ người giàu thoát khỏi trách nhiệm. Câu nói “nhà giàu đứt tay ăn mày đổ ruột” vẫn đúng chăng. Lý lẽ đòi hỏi chứng cứ khoa học của tòa án ở VN và HK sao giống nhau đến thế tuy rằng những nạn nhân chất độc da cam kiện nhà máy sản xuất ở HK là chưa đúng đối tượng, phải kiện kẻ ra lệnh phun thuốc khai quang, người gieo tội ác là quân đội Mỹ hay chính phủ Hoa kỳ(8). Thế là trên sân nhà, người nông dân thì thua Vedan, trên đất Mỹ thì nạn nhân chất độc da cam bị “phủ đầu” thất bại trước thách đố về chứng cớ khoa học như họ đòi hỏi!(9) Liệu có thể đưa vấn đề chất độc da cam ra một tòa án quốc tế về tội ác chiến tranh để xét xử công bằng và khách quan, dưới sự giám sát của tổ chức pháp luật,y tế và nhân đạo như phiên tòa xét xử tội ác diệt chủng của Khơ me đỏ đang diễn ra hiện nay ở Căm pu chia? Có người trách là Việt nam thiếu nhà khoa học tầm cỡ với trình độ
nghiên cứu về chất độc da cam đủ sức thuyết phục khi đề cập đến sự ít ỏi
của những bài báo nghiên cứu về chuyên đề nầy(10).Thử
hỏi ở nước ta có phòng thí nghiệm nào đo được hàm vi lượng các hóa chất
độc hại theo đơn vị từ 1/triệu sang 1/100 triệu đến 1/tỷ gram trong 5
năm về trước ? Có ai dám nghiên cứu thí nghiệm những dị biến về di
truyền trên cơ thể con người(không phải chuột như các nhà khoa học ở Mỹ
đã làm) để đạt đến những kết luận vững chắc cho “họ” xét duyệt, và nếu
như không phải là nhà khoa học của nước sở tại nơi khiếu kiện thì đến
bao giờ mới “thắng” được khi mà những phiên tòa nầy không xét xử theo
công lý mà biến thành những phiên tòa chính trị nhằm chạy tội “tội ác”
chiến tranh hay vì quyền lợi của nhà tư bản nước ngoài đầu tư…? Ông Yamaguchi(Nhật) 80 tuổi, bị
nhiễm xạ từ năm 14 tuổi, nhà hoạt động hòa bình, chống chạy đua sản xuất
trang bị vũ khí hạt nhân Hằng năm, ngày nay, sau hơn 60 năm kể từ ngày quả bom nguyên tử đầu tiên được thả xuống Hiroshima và Nagasaki, vẫn có trên dưới một vạn người người đột tử vì là thế hệ thứ ba hoặc thứ tư của thế hệ bị nhiễm xạ, thế mà nước Mỹ ngày nay vẫn chưa công nhận những cái chết đó đi từ nguyên nhân nầy. Hibakusha(người bị nhiễm xạ) và gia đình của họ gần đây mới được quốc hội Nhật bản(1995) thông qua đạo luật cấp tiền “tử tuất” và các chi phí khám chữa bệnh vì nhiễm xạ của chính phủ sau gần 50 năm ròng rã chờ đợi, đấu tranh trong tật bệnh. Số tiền nầy không phải là “bồi thường” mà là nhằm giúp đỡ”nhân đạo” với sự thẩm định ngặt nghèo của cơ quan chức năng trong nước. Nguồn tin mới nhất cho biết hiện nay vẫn còn hơn 300 Hibakusha khiếu kiện vì chưa được cơ quan y tế công nhận là “nạn nhân nhiễm xạ”(11). Thế mới biết nghèo và bệnh tật do chiến tranh hay ô nhiễm từ chất thải công nghiệp là “cái tội” mà sự “cứu giúp” của người giàu, kẻ gây hấn lại được xem là “ từ thiện” chứ không phải là trách nhiệm. Điều nầy có thể thấy qua sự kiện công ty Vedan ngỏ ý giúp đỡ người nông dân hay ngư dân(?!). Nghịch lý đó không chỉ ở nước ta mà là một “qui luật” của những xã hội hay quốc gia trong đó giàu-nghèo còn chênh lệch quá xa, cái “lý” thuộc trong tay kẻ có tiền và sức mạnh vũ lực. Bao giờ mới hết chuyện “con kiến đi kiện củ khoai” ? Hồng Lê Thọ 3/2009 (1431 chữ) Chú thích:
|
