|
Những bài cùng tác giả
Chúng ta đang sống trong
thời đại tin học: Một bản tin nhỏ nhưng đáng quan tâm xảy ra ở Lũng Cú (Hà
Giang) có thể được toàn thế giới biết đến trong vòng vài phút.
Hơn 40% dân số các thành
phố lớn của Việt Nam truy cập internet; thời gian bình quân sử dụng internet
mỗi ngày tăng gấp đôi từ năm 2006.1 Những dữ kiện này cho thấy
nhân dân Việt Nam đi đúng với trào lưu quốc tế: khao khát thông tin. Quan
trọng hơn: thông tin không còn là độc quyền của một riêng ai!
Ngày 22/5/2009, thừa ủy
quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công thương gửi báo cáo chính
thức về dự án bô-xít, báo cáo số 91/BC-CP, đến Quốc hội. Báo cáo dài hơn 10
trang. Sau đây chúng tôi đề cập đến 4 điểm then chốt trong báo cáo.
Môi trường sinh thái:
Theo báo cáo:
Khai thác và chế biến
bô-xít Tây Nguyên không thể tránh khỏi gây ra những tác động môi trường nhất
định, tuy nhiên kinh nghiệm thực tế của thế giới cho thấy những tác động môi
trường này hoàn toàn có thể kiểm soát và không chế tới mức an toàn cần
thiết, vấn đề quan trọng là cần tăng cường công tác quản lý, kiểm tra và
giám sát các giải pháp bảo vệ môi trường ngay trong quá trình xây dựng cũng
như trong suốt quá trình vận hành các dự án alumin.
Ý kiến của chúng tôi:
Có một khác biệt lớn lao
giữa "kinh nghiệm thực tế của thế giới" và những gì đang và sẽ xảy ra
cho Tây Nguyên, nếu dự án bô-xít tiếp tục tiến hành.
Chọn công nghệ ướt - công
nghệ sở trường của doanh nghiệp Trung Quốc - trong khai thác và chế biến
bô-xít đồng nghĩa với chọn con đường dẫn đến tác hại lớn nhất cho môi
trường sinh thái Tây Nguyên, như các nhà khoa học Nguyễn Thành Sơn,
Nguyễn Đình Hòe, Đặng Đình Cung, Lê Quốc Trinh, v.v. đề cập.
Bản sắc khu vực:
Theo báo cáo:
Sự hình thành cụm kinh tế
công nghiệp bô-xít - alumin trong khu vực sẽ kéo theo sự phát triển của các
ngành kinh tế dịch vụ như giao thông vận tải, cơ khí, xây dựng, phát triển
đô thị, thương mại, khách sạn và du kịch, vui chơi giải trí, dịch vụ ăn
uống... Đây là tác nhân quan trọng thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế
khu vực từ thuần nông lâm nghiệp sang kinh tế đa ngành nghề, trong đó công
nghiệp - dịch vụ là thành phần kinh tế cơ bản.
Hoạt động khai thác bô-xít
và sản xuất alumin sẽ tạo ra những cộng đồng dân cư mới, những đô thị mới.
Tạo công ăn việc làm cho hàng ngàn con em dân tộc địa phương, nâng cao chất
lượng cuộc sống, góp phần ổn định tình hình an ninh-chính trị trên địa bàn
khu vực Tây Nguyên.
Ý kiến của chúng tôi:
Đồng bào các dân tộc Tây
Nguyên, trải qua bao cuộc biển dâu trong hơn 100 năm qua, vẫn cố giữ bản sắc
khu vực vì họ còn đất-nước-rừng và văn hóa. Một khi môi trường sinh thái bị
hủy hoại, làm ảnh hưởng đến đất-nước-rừng, và văn hóa cổ truyền bị tác động
do chính sách phát triển nông cạn, thiếu tầm chiến lược, bản sắc Tây Nguyên
sẽ trở thành câu chuyện của quá khứ.
Sai lầm của dự án xây
khách sạn trong công viên Thống Nhất có thể khiến nhà nước thiệt mất hơn 14
triệu USD;2 sai lầm dẫn đến cái chết của bản sắc Tây Nguyên
là lời nguyền mà chúng ta và các thế hệ tương lai phải gánh chịu!
Bằng trí tuệ và sức lao
động, chúng ta có thể mang về cho đất nước 14 triệu USD; nhưng không có sức
lao động hay trí tuệ nào có thể làm hồi sinh bản sắc Tây Nguyên một khi nó
biến mất!
An ninh quốc phòng:
Theo báo cáo:
Như vậy có thể khẳng định
rằng 2 dự án bô-xít Tân Rai và Nhân Cơ do một doanh nghiệp nhà nước của Việt
Nam tự đầu tư trên địa bàn Tây Nguyên, đã được địa phương và các bộ, ngành
liên quan thỏa thuận về vị trí, địa điểm (trong đó có liên quan đến an ninh,
quốc phòng) đáp ứng các yêu cầu về an ninh, quốc phòng quốc gia và khu vực.
Tuy nhiên, trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương và chủ đầu tư thời gian
tới là phải phối hợp chặt chẽ, hiệu quả trong việc quản lý, giám sát hoạt
động của nhà thầu cũng như việc quản lý lao động nước ngoài, phù hợp với các
quy định của hợp đồng EPC nói riêng và luật pháp Việt Nam nói chung.
Ý kiến của chúng tôi:
Trong thời đại tin học, an
ninh quốc phòng trở nên cực kỳ phức tạp. Nó bao gồm cả thế giới thực: an
ninh quốc phòng trên không, trên biển và trên đất liền, và thế giới ảo: an
ninh quốc phòng trên mạng.
Nhiều bản tin gần đây cho
thấy về mặt an ninh quốc phòng, Việt Nam đang đương đầu với một thách thức
lớn: Điển hình là vấn đề hàng chục ngàn người lao động từ một nước ngoài vào
làm việc mà không ai kiểm soát; vấn đề trang website của Bộ Công thương
nhưng lại để nước ngoài ấy quản lý trong 3 năm qua và để họ tự do phổ biến
tin tức bất lợi cho Việt Nam; vấn đề ngư dân đánh cá trong vùng biển Việt
Nam bị tàu chiến của chính nước ngoài trên đánh chìm, v.v. (Xem thêm trong
phần phụ chú).3
Tây Nguyên là nóc nhà của
Việt Nam; biển Đông là cửa ngõ ra biển lớn của Việt Nam. An ninh quốc phòng
có còn không khi thế lực không thân thiện của nước ngoài hiện diện cả trước
mặt và sau lưng chúng ta ?
Hiệu quả kinh tế:
Theo báo cáo:
Nhiều ý kiến góp ý tỏ ra
nghi ngại về kết quả tính toán hiệu quả kinh tế của TKV đối với 2 dự án đã
được phân tích, tính toán và cập nhật theo tình hình mới, tính toán đầy đủ
các chi phí; kết quả cho thấy dự án Tân Rai và Nhân Cơ với phương thức vận
tải bằng ô tô trong giai đoạn đầu là có hiệu quả kinh tế: giá trị hiện tại
thực (NPV) là 1.477 tỷ đồng (Tân Rai) và 1.010 tỷ đồng (Nhân Cơ); tỷ lệ hoàn
vốn nội tại (IRRR) là 11,4% (Tân Rai) và 10,6% (Nhân Cơ). Đây là các chỉ
tiêu có thể chấp nhận được; hơn nữa, phần tài chính của dự án đã được các tổ
chức tín dụng thẩm định và đồng ý cho chủ đầu tư vay (khoảng 70% tổng vốn
đầu tư). Khi chuyển sang phương thức vận tải đường sắt thì các dự án trên sẽ
có hiệu quả kinh tế cao hơn ( vì chi phí vận tải đường sắt rẻ hơn so với vận
tải ô tô), thời gian thu hồi vốn khoảng 13 năm, những năm đầu của dự án có
một số năm lỗ (lỗ kế hoạch), tuy nhiên đánh giá cả đời dự án là có hiệu quả
kinh tế.
....
Giá nhôm trên thị trường
hiện nay đang ở mức giá sàn rất thấp (1.426 USD/tấn, giá giao 3 tháng), giảm
khoảng 70% so với giá nhôm thời kỳ 2006-2007. Giá alumin cũng tương ứng giảm
theo làm ảnh hưởng đến hiệu quả của dự án. Tuy nhiên, các dự án alumin Tây
Nguyên đều có tuổi đời dự án trên 50 năm, vì vậy, hiệu quả kinh tế của dự án
được tính toán dựa trên cơ sở dự báo, phân tích và lựa chọn giá bán alumin
bình quân cho cả giai đoạn tồn tại của dự án 362 USD/tấn là phù hợp quy
định. Ngoài ra, cần lưu ý đến yếu tố mang tính quy luật của thị trường kim
loại thế giới - đó là giá cả diễn biến có tính chu kỳ, sau một chù kỳ giảm
sẽ tiếp đến chu kỳ tăng. Về nhu cầu, xu hướng gia tăng sử dụng nhôm kim loại
trên thế giới sẽ vẫn tiếp tục chưa có loại vật liệu mới nào thay thế hoàn
toàn được nhôm, ngược lại nhôm và hợp kim nhôm đang dần thế chỗ cho thép và
các loại vật liệu truyền thống trong rất nhiều ngành, vì thế nhu cầu về nhôm
sẽ còn tiếp tục duy trì và gia tăng trong nhiều năm tới.
Ý kiến của chúng tôi:
Các báo cáo khả thi hiện
có vạch rõ hai điểm sau:
-
do chất lượng bô-xít của Việt Nam thuộc loại thấp, phí tổn khai thác và chế
biến bô-xít tăng cao hơn bình thường so với doanh nghiệp các nước khác; lợi
nhuận (nếu có) và sức cạnh tranh của bô-xít Việt Nam sẽ giảm;
-
nhiều doanh nghiệp khai thác và chế biến bô-xít Trung Quốc, với kinh nghiệm
dày dặn, trong hơn 5 năm qua phải đóng cửa vì không chịu nổi sức cạnh tranh
và sự bấp bênh trong giá cả trên thị trường thế giới.
Trong khi dự án bô-xít có
thể mang đến những tiện ích nhất thời cho Tây Nguyên qua kiến trúc hạ tầng
cơ sở, công việc làm, v.v., hai yếu tố khách quan trên khiến tính khả thi
kinh tế của toàn dự án nghiêng hẳn về một bên: bất lợi nhiều hơn thuận lợi!
Báo cáo ngày 22/5/2009 của
Bộ Công thương không nhắc đến một chi tiết quan trọng liên quan đến dự án
khai thác và chế biến bô-xít Tây Nguyên. Đó là Thông cáo chung giữa hai nước
nhân chuyến viếng thăm Trung Quốc của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh vào tháng 12
năm 2001 và tháng 5 năm 2008.
Thông cáo chung năm 2001
nói:
Nhân dịp này, hai bên
đã ký Hiệp định khung giữa Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam
và Chính phủ nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa về việc Trung Quốc cung cấp
cho Việt Nam khoản tín dụng ưu đãi và Hiệp định hợp tác kinh tế kỹ thuật
giữa Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ nước
Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa; và nhất trí sẽ tích cực thúc đẩy các
doanh nghiệp hợp tác lâu dài trên dự án bô-xít nhôm Đắc Nông.
Thông cáo chung năm 2008
nói:
Hai bên tích cực ủng hộ
và thúc đẩy các doanh nghiệp của hai nước hợp tác lâu dài cùng có lợi trong
các lĩnh vực cơ sở hạ tầng, công nghiệp chế tạo, phát triển nguồn nhân lực,
năng lượng, chế biến khoáng sản và các lĩnh vực quan trọng khác.
Hai bên tăng cuờng hợp tác trong các dự án như: Bôxit Đắc Nông, các dự án
trong khuôn khổ “Hai hành lang, một vành đai kinh tế” và các dự án lớn khác.
Theo Báo cáo của Bộ Công
thương:
Dự án đã được Chính phủ
chấp thuận chủ trương đầu tư tại công văn số 303/CP-CN ngày 29 tháng 3 năm
2000; Báo cáo nghiên cứu khả thi được Thủ tướng Chính phủ thông qua năm 2005
(công văn số 808/TTg-CN ngày 17 tháng 6 năm 2005). Chủ đầu tư (Tập đoàn TKV)
đã ký hợp đồng thực hiện gói thầu thiết kế-mua sắm-xây dựng và đào tạo (EPC)
nhà máy alumin với nhà thầu CHALIECO (Trung Quốc) thông qua đấu
thầu quốc tế công khai, gói thầu đã được khởi công ngày 26 tháng
7 năm 2008.
Từ báo chí ghi nhận được:
Ông Bùi Quang Tiến, Tổng
Giám đốc VNAC, cho biết dự án Nhà máy sản xuất alumin Nhân Cơ đã được khởi
động đầu tư từ cuối năm 2005 với công suất dự kiến lúc đó là 100.000 tấn
alumin/năm (tương đương 250.000 tấn quặng tinh/năm). Các hồ sơ dự thầu lúc
ấy không đáp ứng yêu cầu và xét thấy hiệu quả kinh tế không có nên chủ đầu
tư kiến nghị và được Thủ tướng cho phép điều chỉnh nâng công suất lên
300.000 tấn alumin/năm.
Tuy nhiên, kết quả đấu
thầu lần thứ hai cũng không chọn được nhà thầu và tính toán lại hiệu quả
kinh tế nên chủ đầu tư một lần nữa kiến nghị và được Thủ tướng cho phép điều
chỉnh công suất lên mức 600.000 tấn/năm vào đầu tháng 5-2008. Lần
này chủ đầu tư không tổ chức đấu thầu mà được Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải
cho phép TKV chỉ định Công ty TNHH Công trình quốc tế nhôm Trung Quốc
(Chalieco) - nhà thầu chính dự án bôxit Tân Rai - thực hiện gói thầu Nhà máy
alumin Nhân Cơ.4
Tuy báo cáo của Bộ Công
thương nói, "thông qua đấu thầu quốc tế công khai", Nhà nước Việt
Nam, qua Phó Thủ tướng Chính phủ và chủ đầu tư, Tập đoàn TKV, tự ý để doanh
nghiệp Trung Quốc tham gia vào dự án bô-xít. Điều này phù hợp với cam kết
trong hai Thông cáo chung giữa hai Đảng CS Việt Nam và Trung Quốc nêu trên.
Cần ghi nhận là vào thời
điểm của Thông cáo chung năm 2001, chưa hề có báo cáo tiền khả thi nào về dự
án khai thác và chế biến bô-xít được thực hiện.
Theo quyết định số
167/2007/QĐ-TTg do Thủ tướng Chính phủ ký ngày 1/11/2007, giá trị cho toàn
dự án bô-xít, giai đoạn 2007-2025 lên đến khoảng 11,8-15,6 tỷ USD. Đây là
một số vốn đầu tư kếch xù!
Vì cam kết quốc tế thiếu
suy xét, vì lợi nhuận cá nhân, sẽ có nhiều động cơ thúc đẩy để dự án khai
thác và chế biến bô-xít Tây Nguyên được tiếp tục tiến hành theo như ý mong
muốn ban đầu của thế lực nước ngoài.
Vì mục đích bảo toàn môi
trường sinh thái, bản sắc khu vực và an ninh quốc phòng, vì sự an nguy của
Tổ quốc, những người Việt Nam yêu nước không thể giữ mãi sự im lặng cố hữu.
Dựa trên đề nghị của các
bậc lão thành cách mạng và dựa trên báo cáo của các nhà khoa học và nghiên
cứu, chúng tôi xin được lập lại quan điểm của chúng tôi:
a) Yêu cầu Chính phủ
cho ngưng toàn bộ dự án khai thác bauxite, sản xuất alumin hiện đang có với
mọi đối tác: Australia, Nga, Trung Quốc, v.v. tại đây cũng như mọi nơi khác
trên lãnh thổ chúng ta. Hãy để cho thế hệ sau, 25 - 30 năm nữa, với trình độ
kỹ thuật cao hơn, trở lại xem xét khả năng khai thác bauxite, sản xuất
alumin;
b) Thành lập một Ủy
ban nghiên cứu đường hướng phát triển kinh tế cho Tây Nguyên với sự hợp tác
của nhiều lãnh vực chuyên môn và giữa các nhà trí thức trong và ngoài nước.
Cùng với sự phát triển của
nền kỹ nghệ tin học, trình độ nắm vững thông tin của nhân dân Việt Nam năm
2009 vượt xa so với các thế hệ trước. Tinh thần yêu nước kết hợp với tri
thức là một sức mạnh Tổ quốc cần trong quá trình giữ nước và xây dựng nước.
Dân tộc Việt Nam mong muốn
sống chung hòa bình và hữu nghị với mọi nước, gần cũng như xa. Nhưng dân tộc
Việt Nam quyết không bao giờ để cho một thế lực nào, bên ngoài cũng như bên
trong Việt Nam, làm tổn hại đến quyền lợi của đất nước Việt Nam.
Lịch sử 4000 năm của Việt
Nam là một minh chứng hùng hồn cho quyết tâm này.
Khoa học gia TVC
HC Mạng Bauxite Việt Nam
biên tập
Phụ chú:
1.
http://vovnews.vn/Home/Xu-huong-su-dung-Internet-tai-Viet-Nam/20094/108798.vov
2.
http://vietnamnet.vn/chinhtri/2009/04/841937/
3.
Về lao động nước ngoài:
http://tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=308402&ChannelID=3
Về website của Bộ Công
thương do TQ quản lý 3 năm nay:
http://nhipsongso.tuoitre.com.vn/Index.aspx?ArticleID=316337&ChannelID=16
Về tàu ngư dân Việt Nam bị
đánh chìm. Website của Bộ Công thương do TQ quản lý gần đây có thông tin về
sự điều động tàu chiến Ngư Chính đến vùng biển Hoàng Sa.
Tàu chiến
Ngư Chính 44183 vừa được điều động đến vùng biển Hoàng Sa ngày 19/5/2009 đã
tham gia ngay vào hành động đánh chìm tàu ngư dân Việt Nam:
http://www.laodong.com.vn/Utilities/PrintView.aspx?ID=139271
http://www.laodong.com.vn/Home/Cuu-26-ngu-dan-bi-tau-nuoc-ngoai-dam-chim-tren-bien-Dong/20095/139253.laodong
Website
của TQ nói về hành động tàu chiến Ngư Chính 44183 đánh chìm tàu ngư dân Việt
Nam:
http://www.chinanews.com.cn/gn/news/2009/05-25/1707131.shtml
Một góc cạnh của mối quan
hệ:
http://bauxitevietnam.info/tulieu/090507_suthatquanhevntq.htm
4.
http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/PrintView.aspx?ArticleID=315320&ChannelID=17
©
http://vietsciences.free.fr
và
http://vietsciences.org
V
|