Ra sách Văn chương và nhân
cách Võ Hồng
TT -
Hiếm có
một nhà văn nào mà ngay khi
còn sống cho đến khi qua đời
vẫn luôn được bạn đọc lẫn
đồng nghiệp mến mộ về tài
năng và kính trọng về nhân
cách như Võ Hồng. Do vậy câu
"cái quan định luận" (đợi
đến khi đậy nắp quan tài rồi
mới có thể luận xét về một
con người) xem ra không cần
áp dụng trong trường hợp Võ
Hồng (!)

Sách
do Công ty văn hóa
Hương Trang và NXB
Trẻ ấn hành - Ảnh:
T.N.T. |
Cố nhiên là với một nhà văn
- người sáng tạo, thì sau
khi mất đi chúng ta có cơ
hội được suy ngẫm, hồi tưởng
một cách tập trung hơn. Sách
Văn chương và nhân cách
Võ Hồng - tập sách ra
mắt nhân kỷ niệm 100 ngày
mất Võ Hồng (ông sinh ngày
5-5-1921, mất ngày
31-3-2013) cũng nằm trong ý
nghĩa ấy.
Hoàng Như Mai, Nguyễn Huệ
Chi, Trần Hữu Tá, Mai Quốc
Liên, Trần Huiền Ân, Ðỗ Hồng
Ngọc, Thế Vũ, Nguyễn Lệ
Uyên, Nguyễn Thụy Kha, Huỳnh
Như Phương, Phạm Phú Phong,
Phan Long Côn, Phạm Chu Sa,
Nguyễn Đông Thức, Nguyễn
Trọng Chức, Trần Hữu Cư,
Khuê Việt Trường, Nhật
Quang, Ðặng Minh Châu, Lý
Không Minh, Đan phượng, Cao
Chu, Phan Hoàng, Mang Viên
Long, ......
là những cây bút góp mặt
trong tập sách này.
Xen kẽ giữa những bài viết
và các cuộc trò chuyện, bên
cạnh những dòng kể về đời là
bình luận về văn, từ đó mà
văn chương và nhân cách Võ
Hồng thêm một lần đậm rõ.
"Võ Hồng viết bằng cả tấm
lòng nhân hậu, những vùng
quê ông miêu tả nhiều nơi
thật nghèo khó khô cằn,
nhưng dưới ngòi bút của ông
dàn trải sự bao dung trìu
mến"... Ðó là những dòng mà
Trần Huiền Ân viết về Võ
Hồng, mà có lẽ cũng trùng
với nhận định của nhiều
người. Quả vậy, từ khi còn
đang học lớp đệ tam Trường
College Quy Nhơn (năm 1939)
đến khi trở thành thầy giáo
dạy học, Võ Hồng đồng thời
trở thành nhà văn của "những
yêu thương nặng tình quê
hương". Ðó là chủ ý của ông.
Bởi từ năm 1940 khi ra Hà
Nội học tú tài, Võ Hồng chợt
nhận ra người Hà Nội hầu như
không biết gì về miền Nam,
đặc biệt là dải đất miền
Trung. "Ði qua phố Chợ
Hôm, tôi nghe có người chỉ
tôi mà nói: "Ở nước Xè Goòng
ra". Mấy bà bạn của má Bảo
Loan (cô bạn gái của tôi)
đều là bà tham, bà đốc, bà
phán đàng hoàng mà không hề
biết thành phố Sông Cầu,
tỉnh Phú Yên quê tôi, mà chỉ
nói gọn là tôi ở trong Huế
ra. Với các bà, miền Nam chỉ
có Huế và Xè Goòng"...
(trích trả lời phỏng vấn của
Võ Hồng). Từ đó mà Võ Hồng ý
thức viết "chuyện quê nhà".
Có nhiều người cho rằng do
nghề giáo quy định tính cách
và văn phong Võ Hồng. Ðiều
ấy đúng nhưng chưa đủ. Võ
Hồng làm văn chương như một
cách ứng xử đẹp với cuộc
đời, với đất mẹ quê hương và
với thiên nhiên ban sơ quanh
mình. Với những nhà văn,
ngay từ khởi đầu đã dọn cho
mình một tâm thế, đã không
ngừng mở một con đường
riêng, thì đó là một nhà văn
lớn hay chí ít cũng là một
cây bút tử tế.
Bởi vì Võ Hồng, ngoài nhà
văn còn là một nhà giáo với
nhiều thế hệ học trò, cho
nên nói về nhân cách của Võ
Hồng là còn nói về nhân cách
của một nhà giáo. Trong bài
viết Nghĩ về hai bậc tôn
sư, Phan Long Côn có
nhắc lại lời của thầy Võ
Hồng rằng: "Thầy giáo
phải có cốt cách của sư tử,
không được có cốt cách của
loài cáo loài chồn". Còn
trong bài Kéo dây - gọi
Võ Hồng, tác giả Lý
Không Minh có dẫn lại lời
của Võ Hồng rằng: "Người
giàu sang thì tiễn đưa bằng
của cải, người nhân thì tiễn
người bằng lời nói. Tôi
không được giàu sang, trộm
tự coi mình là người nhân
nên tiễn ông bằng lời nói"...
Người nhân, theo cách nói
miền Trung của Võ Hồng là
nói về người hiền, người có
lòng nhân từ. Và, những lời
nói đó chính là những trang
văn, những trầm tư để lại
của Võ Hồng.
TRẦN NHÃ THỤY