Thứ Bảy, 20/06/2009
TTCT - Có một cái xứ hiền khô
chỉ biết ngồi yên không cựa quậy nhúc nhích tới nỗi người ta tưởng là nó giả
chết. Nó cũng là một cái xứ dễ thương, một cái xứ sung sướng nhất trong cái
đám những xứ sung sướng.
|
Tù nhân Việt Nam dưới thời Pháp thuộc (1902) - Ảnh tư liệu |
Công dân ở xứ đó ra sức làm lụng quần quật, quần quật không
biết mệt, không biết cho ai hưởng. Cả đời nai lưng trong một công việc không
thấy kết quả, chẳng khác gì kẻ múc nước đổ vô một cái thùng lủng lỗ, đổ
hoài, đổ bao nhiêu nước cũng chảy ra hết không thấy đầy.
Thành thử chẳng bao giờ họ được đi dạ hội, được bước vô rạp
hát, được nghe hòa nhạc, được coi xinêma, được lai vãng tới chốn lầu xanh.
Thiệt là cái xứ có nhiều đức hạnh. Như có điều độ: ở đó người ta chỉ ăn cơm
với một chút rau luộc và chỉ uống nước ao. Như cần kiệm: ở đó người ta tiêu
xài rất ít bởi vì trong túi có xu teng nào đâu mà tiêu xài. Như an phận thủ
thường và bằng lòng với số phận: bởi vì hình như ở xứ đó người sung sướng
hơn ai hết là người ăn mặc quần áo rách rưới tả tơi. Như biết vâng lời, phục
tùng, biết cố sức chịu đựng như mấy con lừa, bị người ta mang giày tây đá
đít hay lấy baton đánh vô đầu mà không dám hó hé một câu. Và lúc nào cũng
chạy theo củ cà rốt của tên cưỡi ngựa ở phía trước đưa ra nhử để giễu cợt.
Ở đó đức hạnh, đức hạnh nhiều vô số kể! Làm như khoa học là
nguồn gốc của mọi tội lỗi và tiền bạc là nguyên nhân của mọi tật xấu, nên ở
đó các loại tri thức đều bị cấm và của cải trong công quỹ thì đem ra phung
phí tự do. Ở xứ đó những thằng đại bợm ăn cắp được nhiều nhất là những thằng
giỏi xoay xở và khôn khéo trong công việc nhà nước...
“...Chỉ với một chút xíu khoa học
họ đã trở thành nhà thông thái, với hai xu trong túi họ đã trở thành
những nhà giàu. Họ cảm thấy thỏa mãn vừa lòng khi chui rúc trong một túp
lều. Họ bị áp bức mà không khổ sở và nhất là - nhất là họ bị lừa gạt, bị
hăm dọa đòi tiền, bị ăn cắp bóc lột mà vẫn không dè”.
NGUYỄN AN NINH |
...Bạn đọc đừng tưởng đó là một xã hội thụt lùi, quá lạc
hậu. Theo lời của các quan chức cai trị thì ở đó có nào là bọn bônsơvit, bọn
phát xít, bọn bảo hoàng, bọn chủ trương dân chủ, bọn đòi thống nhất, bọn
theo đường lối phân ly, bọn cực đoan..., bọn xăng phú bất cần và các đảng
phái nhiều vô số kể, nhiều như những cái tên có cái đuôi “it” (*) ở đằng
sau, tới nỗi người ta phải duy trì cả một đạo quân thám tử và điềm chỉ viên
rất là tốn kém.
Và phải nói rõ là như vậy cũng chưa đủ. Tôi đã được nhìn
thấy những người làm cái nghề cao quý đó hành sự một cách cần mẫn, rất có
lương tâm ở các góc đường. Thí dụ có ai vừa đọc tới mấy tiếng Moscou hay
Petrograd là bị luôn mấy tay này lấy tên và ghi, bạn đọc cũng biết là ghi
những gì rồi. Nếu có người nào giơ cao cánh tay quơ quơ gì đó là anh ta liền
lấy tên lập tức và ghi thêm là phát-xít, mặc kệ cho người đó hết hơi cải
chính, nói là chỉ giơ tay ngoắc chiếc xe kéo thôi nhưng anh ta vẫn không
tin, cứ đề quyết là nói láo.
Bạn sẽ nói: “Chuyện như vậy thiệt là ngốc nghếch, ngốc
nghếch tới mức làm mình thương hại phát khóc được”. Sai rồi, sai rồi, không
phải đâu bạn ơi, tất cả cái đó chỉ là một cách giống như bao nhiêu cách khác
để tự làm cho mình cảm thấy sung sướng, bởi vì sung sướng thay là kẻ có thể
sống bằng ảo tưởng và có nhiều ảo tưởng...; sung sướng thay là dân tộc nào
có thể tự cho mình cái ảo tưởng đạt được trình độ văn minh tiên tiến mà
không bị bắt buộc phải trả bằng một cái giá; sung sướng thay là vị quan chức
nào đang hò hét la lối những hình nộm bằng rơm mà cứ ảo tưởng mình đang điều
khiển chỉ huy những con người siêu hạng.
Bạn lại nói: “Sống bằng ảo tưởng, chỉ bằng ảo tưởng! Như
vậy lại càng ngốc nghếch hơn, ngốc nghếch tới mức làm mình thương hại khóc
hu hu lên được”.
Này, anh bạn thân mến kia ơi! Quỷ bắt anh cho rồi, bắt anh
luôn với cái tật thù ghét ảo tưởng của anh! Hãy để cho người dân được sống
yên trong cái xứ đó, cái xứ mà chỉ với một chút xíu khoa học họ đã trở thành
nhà thông thái, với hai xu trong túi họ đã trở thành những nhà giàu. Họ cảm
thấy thỏa mãn vừa lòng khi chui rúc trong một túp lều. Họ bị áp bức mà không
khổ sở và nhất là - nhất là họ bị lừa gạt, bị hăm dọa đòi tiền, bị ăn cắp
bóc lột mà vẫn không dè.
NGUYỄN AN NINH
(N.M.H. dịch)
______________
(*) Cái đuôi “isme” phiên âm ra tiếng Việt là “ít” như
bolchevisme (bôn-sơ-vít). fasciste
|