Tối thứ bảy, ngày 2/9, anh công an khu vực
lại ghé qua nhà. Qua vài lần tiếp xúc, anh
ấy cũng ít nhiều hiểu tính tôi nên hỏi luôn:
- Mai chị có đi không?
Tôi trả lời là nếu có đi thì tôi sẽ chỉ đi
uống cà phê cho đỡ nhớ Bờ Hồ, sẽ đèo chị tổ
phó tổ dân phố đi cùng cho chị ấy chứng kiến
là tôi không làm gì “gây rối”. Anh công an
khu vực yên tâm lắm, tin tôi là kẻ nói sao
làm vậy. Anh ấy ân cần bắt mạch cho cụ nhà
tôi, khen cụ khỏe. Đang lúc thì điện thoại
có tin nhắn, tôi nói với anh công an:
- Chúng tôi đang rủ nhau đi Đường Lâm dã
ngoại đây này, thế là không ra Bờ Hồ nữa,
anh yên tâm chưa?
- Ừ đúng rồi, chị đi Đường Lâm đi.
Tôi tủm tỉm cười:
- Tôi nói thật nhé, vì anh rất tốt với
gia đình tôi nên tôi mới nói chân thành thế
này: làm sao mà chính quyền sợ dân chúng tôi
đến thế? Chủ nhật trước có hơn 10 người uống
cà phê ở Thủy Tạ, mà công an chìm nổi đông
đặc cả trong lẫn ngoài nhà hàng, huy động cả
xe cảnh sát lẫn sẽ thùng chờ sẵn dưới đường.
Dân tình đi đường người ta chẳng hiểu gì,
chính thế trông vào nó phản cảm lắm, người
uống cà phê cũng thấy mất ngon.
Anh ấy cũng chỉ cười. Đương nhiên tôi biết
anh ấy hỏi tôi là vì nhiệm vụ. Thế là anh
yên tâm rồi nhé, mai chúng tôi đi thăm đất
hai vua, nơi mà tôi mới chỉ được nghe kể
lại.
Tin tưởng là nhau thế, vậy mà sáng chủ nhật,
đang ngồi ăn bún cá ở gần Big C với cả nhóm
“phượt”, anh công an khu vực lại gọi điện
hỏi:
- Chị đang ở đâu đấy?
Tôi không nhận ra anh ấy ngay vì không lưu
số:
- Đang ở cà phê.
- Cà phê Bờ Hồ á?
- Ơ ai đấy?
- Tôi công an khu vực đây mà.
- Ôi không, tôi đã bảo hôm nay tôi đi
Đường Lâm, đang ăn sáng ở cà phê gần Big C
đây.
- Vâng vâng, thế thì chị đi đi.
Khổ thân anh ấy không. Sau này chị tổ phó tổ
dân phố kể có gặp anh ấy, được anh ấy dặn,
nếu có đi ra Bờ Hồ cùng tôi, thấy tôi hăng
quá thì “chị phải kéo nó lại cho em nhé”.
Quả là anh ấy tốt thật, bởi vì khi tôi ra
đến Bờ Hồ rồi thì hình như anh ấy đã hết
phận sự. Vậy mà anh ấy vẫn cứ lo cho tôi, và
tôi tin là anh ấy thật lòng. Anh ấy lớn hơn
tôi hai tuổi, nhưng nhất mực gọi chị xưng
tôi, thái độ rất lịch sự và cả chân tình
nữa. Thế thì tôi làm khó anh ấy làm gì?
Nhóm chúng tôi ban đầu có 12 người, đi 2 xe
ô tô. Vì chùng chình chờ nhau hơi lâu nên
hơn 9 giờ mới xuất phát. Thời tiết khá lý
tưởng, mát dịu. Mới ra đến ngoại thành đã
thấy mê mẩn vì không thấy bóng những tòa nhà
cao tầng đâu, chỉ toàn là màu xanh ngăn ngắt
của ngút ngàn những cây lá và ruộng vườn.
Đám chúng tôi đang phàn nàn rằng, bây giờ
bọn biểu tình yêu nước không khéo bây giờ
lại quay ra yêu lẫn nhau mất. Một tuần không
được gặp nhau như mọi khi là thấy nhớ nhau
lắm, cứ phải có cái cớ gì để mà được gặp
nhau một tý. Chuyện trò trên xe như pháo
rang nên chả mấy chốc xe đã đến nơi. Chờ một
chốc thì Xuân Diện, bác Ức Trai, Trí Đức,
Nguyễn Vỹ, Quách Đạt, Dũng Aduku, đến bằng
xe máy, Minh Hằng và Lee Nguyễn đến bằng
taxi. Cả bọn lần lượt chào hỏi bằng cách… ôm
nhau cho đỡ nhớ. Gặp lại Dũng Aduku, tôi
phải xin lỗi ngay lập tức vì đã hiểu nhầm
thái độ rụt rè của cậu ấy khi ở trong Hỏa
Lò. Dũng vẫn thế, cười hiền lành nhỏ nhẹ như
mọi khi. Một chốc nữa thì có thêm cặp vợ
chồng son Nguyễn Lân Thắng, đi xe máy từ Hà
Nội đuổi theo đoàn.
Cả buổi sáng, chúng tôi đi thăm các di tích
về hai vua Ngô Quyền và Phùng Hưng, thăm
làng cổ Đường Lâm, nghe kể chuyện về cụ Thám
hoa Giang Văn Minh đi “sứ” Tàu ngày xưa.
Cảnh vùng bán sơn địa đẹp như trong tranh.
Con đường dẫn vào làng Đường Lâm một bên là
ao sen, một bên là ruộng lúa, tưởng đâu như
đang trong mơ đối với đám dân thị thành, vốn
quanh năm sống trong khói bụi công nghiệp và
những bức tường bê tông. Điều ấn tượng nhất
ở đây là các di tích đều rất giản dị, chưa
bị thương mại hóa mấy.
Xuân Diện đóng vai hướng dẫn viên, thuyết
minh tường tận, rất chuyên nghiệp cho cả
đoàn nghe về lịch sử của các di tích.
Khi đến giếng sữa, theo tương truyền thì
những người phụ nữ sinh con bị tắc sữa, hoặc
không có sữa, sau khi dâng lễ vật và uống
nước ở giếng này đều có sữa hoặc thông được
sữa. “Hướng dẫn viên” nói các nhà khoa học
nước ngoài cũng rất làm lạ trước hiện tượng
này, nên đã lấy các mẫu nước về nghiên cứu.
Thì ra, nước ở vùng này có chứa một loại
khoáng chất kích thích tuyến sữa. Hàm lượng
khoáng chất này ở giếng sữa là cao nhất. Tuy
nhiên riêng đối với dân ở trong vùng, do đã
quá “quen” với khoáng chất quý giá này qua
việc sử dụng nó hàng ngày, nên không còn
hiệu nghiệm nữa.
Giếng sữa nằm cao hơn mặt ao bên dưới cách
chừng hơn 1 mét. Miệng giếng rộng chừng hơn
40 cm, sâu khoảng hơn 1 mét. Trong khi nước
dưới ao cạnh đó đục, thì nước giếng lại
trong vắt, khi uống thấy thoang thoảng vị
ngọt đậm (hay là cảm giác vì có khoáng chất
thế không biết?).
Khuôn viên của giếng chỉ rộng chừng 4 mét
vuông. Bên trên có bóng cây che phủ, bên
cạnh là một miếu nhỏ để khách dâng lễ vật.
Khi chúng tôi đến, thấy người ta mới đang
xây bậc lên xuống cho khách, vữa xây còn
chưa khô hẳn. Xuân Diện giơ tay trỏ, ý muốn
tôi ngồi xuống bên cạnh, trên một cái bệ
gạch, bảo muốn dành tặng tôi một bài hát
văn.
Tôi đã biết tài hát văn của chàng tiến sĩ
nên rất hào hứng. Ngoài giọng hát truyền cảm
của “ca sĩ”, lời ca da diết của bài hát mỗi
lúc lại khiến tôi cảm động hơn. Tất cả mọi
người đứng xung quanh, yên lặng lắng nghe.
Dư vị của những ngày bị giam giữ cách biệt
vẫn còn chưa nguôi ngoai trong tất cả mỗi
chúng tôi, kể cả kẻ ở trong lẫn người ở
ngoài, nên sự thương cảm qua lời bài hát
“…đình bao nhiêu ngói, thương mình bấy
nhiêu….ru hời hời hỡi…ấy mấy ru tình ru…”
làm tôi đang vui bỗng ứa nước mắt.
Người ta vẫn bảo, “một giọt máu đào còn hơn
cả ao nước lã”, hay “bán anh em xa, mua láng
giềng gần”. Ngày nay, trên các mặt báo nhan
nhản những thông tin về chuyện cha con, vợ
chồng, anh em ruột thịt tranh giành của cải,
lừa lọc, đánh chửi, thậm chí giết nhau. Một
cái nhìn bị cho là nhìn “đểu” cũng dẫn đến
án mạng, một cái giẻ lau vắt lên tường rào
giữa hai nhà chung vách cũng xảy ra án mạng,
va chạm nhỏ ngoài đường cũng lao vào đánh
nhau, người ngoài bu lại đứng nhìn, không
một ai đứng ra can ngăn…Tất cả những cái đó
được gọi là tình trạng xuống cấp trầm trọng
về đạo đức xã hội.
Vậy mà khi tôi bước ra khỏi cái vỏ ốc của
mình – vốn vì quá chán ngán cuộc sống bon
chen, đầy ắp những muộn phiền về chuyện nhân
tình thế thái – để tham gia biểu tình chống
Trung Quốc xâm lược, tôi như được thấy lại
cái tình người nó vẫn còn chan chứa trong
mỗi con người nơi đây. Không có ai vụ lợi,
tranh giành kiếm chác cái gì ở chốn này. Chỉ
là đổ những giọt mồ hôi, là đầu trần dưới
nắng hè gay gắt, là đứng sát lại che trở cho
nhau khi thấy hiểm nguy, là lăn xả vào để
bảo vệ cho nhau…hình ảnh một ông bố quên cả
bảo vệ 2 đứa con và chính bản thân mình, lao
vào đám đông để giành lại đồng đội. Hoặc có
người đã bị bắt lên xe buýt rồi, vẫn che trở
cho nhau (sự kiện ngày 17/7) là một trong
những minh chứng cho điều tôi muốn nói *.
Trong những ngày bị giam giữ, tôi không chút
nghi ngờ khi nói với những người bạn tù, về
sự tin tưởng rằng những người bạn của tôi ở
bên ngoài đang hết lòng vì chúng tôi, dẫu đó
chỉ là sự chờ đợi ngày chúng tôi trở về. Sau
này về đọc trên mạng, tôi mới biết ngày nào
một số anh chị em cũng chầu chực bên ngoài
từ công an Quận Hoàn Kiếm đến nhà tù Hỏa Lò
để ngóng tin. Có người sau cuộc “săn lùng”
tin tức không có kết quả, đến 2 giờ sáng mới
trở về nhà,. Trong khi tôi lo lắng không
biết làm sao báo tin cho bạn bè tôi biết về
việc tôi được thả, thì họ đã chờ sẵn chúng
tôi ở cửa trại giam trước hàng tiếng đồng
hồ. Chẳng phải là “giọt máu đào”, chẳng phải
là “láng giềng gần”, mà là ao nước lã đấy.
Là ao nước lã!
”…Đình bao nhiêu ngói, thương mình bấy
nhiêu…”, câu hát bên giếng cổ, trong không
gian xanh mướt và êm đềm, tĩnh lặng, đâu
phải chỉ dành riêng cho một ai.
Ai đó bình luận rất hay khi tôi kể về lòng
tốt của những người bạn tù: “bất cứ vị Thánh
nào cũng có một quá khứ, và bất cứ người tù
nào cũng có một tương lai”.
Hà Nội ngày 11/9/2011
Phương Bích
Xin dành những lời tâm sự trên cho tất cả
những người dẫu quen hay chưa quen, đã gặp
hay chưa gặp trong đời, nhưng ít nhiều có
chung chí hướng.