Chiều qua đi ngang rạp chiếu bóng Hưng Ðạo, tôi
gặp cô Châu Phi và thầy Ngân.
Tôi mừng quá:
- Chào thầy, cô. Thầy, cô còn nhớ em không?
Cô Châu Phi cười liền:
- Sao không nhớ? Em chuyên môn đọc chữ
because ra thành bia cam cô quên sao
được?
Thầy Ngân thì mỉm cưòi hiền lành:
- Sao? Năm nay em học có khá không?
- Cũng... thường thường bậc trung vậy thôi,
thầy. Thầy, cô đi đâu đó?
- Nghe nói có phim hay.
Cô Châu Phi dạy Anh văn năm ngoái, còn thầy
Ngân dạy Sử, Ðịa. Ðầu năm cô xin đổi về trường Diên
Khánh gần nhà, thầy Ngân xin đổi về trường Diên Lạc
cũng gần nhà. Cô Châu Phi có cái nhanh nhẹn tươi trẻ
của tuổi 23-24. Tiếng cô nói to, giảng bài ở phòng
3, bên phòng 5 nghe rõ lanh lảnh. Ðầu năm, con Minh
Châu tò mò hỏi:
- Sao tên cô lại là Châu Phi?
Cô mở to mắt:
- Nào cô... có biết.
- Vậy em cô chắc tên là Châu Á?
- Không. Nó tên là Minh Nguyệt.
- Vậy thì chị cô phải là Châu Âu.
- Không. Cô không có chị.
Cô dễ dãi xuề xòa với chúng tôi như vậy. Như
một người chị đối với lũ em. Nhà cô ở Diên Khánh, cô
mời chúng tôi lên chơi. Ðường xa hơn 10 cây số, chỉ
có bạn Hải một hôm đèo xe đạp bạn Huy lên thăm, được
cô cho ăn bưởi và mít. Về trường khoe:
- Vườn nhà cô rộng lắm bay ơi. Mít bưởi xum
xuê.
Chúng tôi nài cô:
- Hôm nào cô đem mít xuống cho bọn em ăn với.
Cô trả lời:
- Nặng quá, cô đèo không nổi. Ðể bữa nào cô
đem cho mấy cái... hột mít, các em đem ươm. Khi
thành cây ra trái thì tha hồ hái ăn, khỏi phải
chuyên chở xa xôi nặng nhọc. Nói vậy nhưng hôm làm
tiệc liên hoan cuối năm, cô cũng chở xuống cho một
trái mít chín bự sư.
Thầy Ngân điềm đạm ít nói. Chuyên nghiên cứu
về Sử, nghe nói có sách hay là khó khăn bao nhiêu
cũng tìm cách mua cho được. Ðầu năm kia khi trường
chưa có giáo viên thể dục, thầy cầm máy vi âm điều
khiển giờ thể dục. Khi trường có thầy Năm về dạy thể
dục thì thầy chuyển qua phụ trách báo chí, văn nghệ.
Chúng tôi nói:
- Sao thầy bỏ qua võ cũng được, bỏ qua văn
cũng hay, tài quá Lục Vân Tiên vậy thầy?
Thầy cười:
- Bởi võ không giỏi văn không hay nên ai thay
lúc nào cũng được.
Tính Thầy khiêm tốn vậy thôi, chớ tôi nghe
nhiều thầy cô khen kiến thức quảng bác của thầy lắm.
Thầy lại siêng năng tận tụy nữa. Năm ngoái thầy bệnh
nặng mà vừa mới đỡ là đã đạp xe xuống trường dạy, sợ
chúng tôi mất bài. Ðường dài 12 cây số, xe đạp mini
bánh to không hơn cái bánh tráng, lại đạp ngược gió,
tới trường thầy mệt dốc. Chúng tôi nói:
- Thôi, thầy nghỉ đi thầy. Ðể bữa nào thật
khoẻ hãy dạy.
- Da thầy còn xanh mét, thầy dạy rồi bệnh trở
lại đó. Nhưng thầy không chịu, cứ ôm sổ sách vào
lớp. Và làm đúng giáo án, bắt đầu bước thứ nhất:
- Hãy nói nguyên nhân vì sao cuộc khởi nghĩa
Võ Xương thắng lợi nhanh chóng.
Thầy dò dò đầu bút, tìm tên trong sổ điểm để
gọi. Chúng tôi hoảng quá.
- Thưa thầy chúng em tưởng thầy hôm nay còn
bệnh.
- Tưởng cái gì? Ai bệnh thì cứ bệnh, ai mạnh
thì cứ học, mỗi người một phận sự. Nào xin mời...
Chúng tôi lại la hoảng lên:
- Thưa thầy chúng em tưởng thầy còn bệnh thật
mà. Do đó chúng em không học bài.
- À, vậy đó. Té ra hồi nãy xin mời thầy về
nghỉ là bởi lẽ đó. Vậy mà làm bộ như thương thầy
lắm.
- Dạ, thương thiệt chớ, thầy. Bọn em không có
giả dối.
- Thôi tha cho lần này. Ai thuộc thì cho đứng
dậy trả lời.
Cả lớp ngồi im như một ruộng lúa đang trổ
giữa trưa nắng. Thầy cầm viên phán đứng dậy.
- Tạm tha cho lần này. Kỳ sau hỏi lại. Kỳ sau
hỏi hai bài.
Ngoài cô Châu Phi và thầy Ngân, đầu năm học
này có thêm mấy thầy cô rời trường Tân Lập chúng tôi
để tới một trường khác. Có thầy cô dẫu ra đi nhưng
vẫn còn nhớ trường nhớ lớp, hễ có dịp rảnh là ghé
lại thăm lớp thăm trường. Như cô Thanh Tâm, có hôm
đi ngang qua trường thấy lớp xưa mình chủ nhiệm đang
làm lao động, liền dừng xe. Cô Hoàng, chủ nhiệm mới,
quay lại hỏi:
- Bộ tới dành lại lớp của mình hả?
Cô Thanh Tâm cười:
- Tới làm giúp cho, còn làm bộ.
- Vậy thì lại đào cái hố kia.
- Sợ gì! Ðưa cái cuốc đây cho cô mượn em Trúc.
Trúc gìữ chặt cái cuốc:
- Không, em không đưa. Ðể bọn em đào. Cô ghé
lại chơi, ai lại...
Cô Thanh Tâm cười với cô Hoàng:
- Ðó, học trò của em nó nặng tình nặng nghĩa
ghê chưa. Ðâu có tệ như chị? Nào, Trúc lại đây cô
hôn một cái. Một bạn gái nhỏ chạy vọt tới:
- Cô hôn em trước đã. Em cũng ngoan như Trúc.
- À, Thành Trai! Má đẻ con gái mãi, ao ước nó
thành con trai nên đặt tên là Thành Trai. Sao? Bệnh
phong thấp của má có bớt không?
Những cô giáo và những học trò nhỏ được nối
liền nhau bằng tình nghĩa. Dẫu xa cách nhau, dây
tình nghĩa có trùng đi nhưng không đứt không lìa.
Thầy giáo cô giáo coi học trò mình như đứa em, như
cháu, như con. Ðó là một thứ tình cảm không tính
toán, không so đo, gần như thứ tình thương của người
mẹ. Cha tôi hay nhắc đến một ông thầy cũ của mình:
- Ông giờ đã 74 tuổi rồi. Suốt đời dạy học, dễ
có đến một hai vạn học sinh. Ông thương học sinh như
con và hẳn nhiên là học sinh cũng coi ông như cha.
Thương con mà đông như vậy thì cha tha hồ cực, gia
dĩ cha lại thanh bần. Thôi thì thằng này đám cưới,
con kia đám hỏi, đứa nọ ốm đau, đứa khác gặp rủi ro.
Ông chạy giúp cho đứa này, chạy lo cho đứa khác.
Nhưng tệ nhất là cũng có đứa đánh lừa ông, mượn đỡ
tiền rồi cuỗm luôn, hoặc nhờ ông bảo lãnh cho đi vay
rồi quịt nợ. Ông phải ì ạch lo trả. Nhưng rồi vẫn
giúp vẫn lo. Y như một người mẹ.
Chắc họa hoằn lắm mới gặp một người học trò
xử tệ. Cái tâm lý này thì phổ quát hơn, đó là "người
ta thường thân ái với bạn đồng lứa hơn là thân ái
với thầy". Hình như ông Voltaire có nói vậy |