|
Nguyễn Trăi là một
danh nhân đời Lê, hiệu là Ức Trai, quê
ở làng Nhị Khê, huyện Thượng Phúc (Thường
Tín), Hà Đông. Ông sinh năm 1380 và mất năm 1442.
Năm Thành Nguyên thứ nhất( 1400), ông đỗ
thái học sinh và làm quan với nhà Hồ. Khi nhà
Hồ mất, ông bị giặc Minh giam lỏng
ở Đông Quan (Hà Nội). Sau ông trốn vào Lam Sơn,
giúp Lê Lợi khởi nghĩa và kháng chiến trong
suốt 10 năm trời.
Khách chiến thành công, ông thay Lê Lợi viết bài
B́nh Ngô Đại Cáo nổi tiếng. Là người
có công lớn trong cuộc chống Minh,ông được
Lê Thái Tổ (Lê Lợi) cho theo họ Lê và phong tước
Quan phục hầu.
Tương truyền một hôm đi chầu về,
trời đă xâm xẩm tối; ông gặp một
người con gái bán chiếu, nhan sắc tuyệt
trần, ông liền đọc bốn câu thơ:
Ả ở đâu
ta bán chiếu con?
Chẳng hay chiếu ấy hết hay c̣n?
Xuân thu phỏng độ chừng bao tuổi?
Đă có chồng chưa, được mấy con?
Cô gái bán chiếu ấy
tên là Nguyễn Thị Lộ, vốn xuất thân là
con nhà gia thế, nên văn chương chữ nghĩa
cũng không phải xoàng, bèn đọc ngay một bài
thơ tứ tuyệt đáp lại:
Tôi ở Tây
Hồ bán chiếu gon,
Cớ chi ông hỏi hết hay c̣n?
Xuân thu tuổi mới trăng tṛn lẻ,
Chồng c̣n chưa có, hỏi chi con!
Nguyễn Trăi thấy
Thị Lộ đă có nhan sắc lại thạo văn
chương, liền lấy nàng làm vợ.
Chẳng bao lâu, nàng lại được phong làm
Lễ nghi nữ học sĩ trong triều và
được Lê Thái Tông ( 1434- 1442) rất yêu
mến. Rồi cũng chính v́ thế mà gây nên
tấm thảm kịch rất đáng thương tâm
cho gia đ́nh và họ hàng Nguyễn Trăi. Nguyên sau
hồi Lê Thái Tổ mất, Nguyễn Trăi bị
bọn gian thần gièm pha nên phải xin về
nghỉ ở Côn Sơn, Hải Dương (1440) Nhưng
chẳng được bao lâu, ông lại bị
triệu ra làm quan. Năm 1442, Lê Thái Tông đi
duyệt binh ở Hải Dương và mất đột
ngột ở Lệ Chi Viên, Bắc Ninh . Thị Lộ
v́ mối quan hệ thân cận với nhà vua cũng có
mặt trong khi vua chết; do đó triều thần
đă vu oan cho Nguyễn Trăi tội sai nàng hầu
giết vua, rồi đem tru di cả 3 họ Nguyễn
Trăi.
|