Khoảng năm
1916, bấy giờ Trần Cao Vân mới ở Côn
đảo về được vài năm, nghe
tiếng Vua Duy Tân tuy nhỏ tuổi nhưng thông
minh và có khí tiết, ông liền tìm cách liên
lạc để tuyên truyền, lôi kéo.
Lúc
đầu, Trần Cao Vân liên lạc với
một viên đội thị vệ là Nguyễn
Quang Siêu, nhờ đó mà ông biết được
Vua Duy Tân thường ra chơi hồ Tĩnh Tâm.
Trần Cao Vân bèn giả dạng một người
câu ếch, lân la đến gần, và đọc
những vần thơ cảm khái, lâm ly để
khích động lòng yêu nước của Nhà
Vua. Rồi cứ thế, cuộc gặp gỡ và
giao thiệp bí mật giữa hai bên càng ngày càng
khăng khít mãi.
Ban
đầu, Vua tôi đàm luận với nhau
về thơ văn, rồi dần dần bàn
đến thời thế, đến khả năng
một cuộc khởi nghĩa chống Pháp
cứu nước. Trần Cao Vân muốn nhờ
Vua dò xem ý tứ của Nguyễn Hữu Bài là tên
quan thượng thư có thế lực lúc
bấy giờ. Muốn công việc khỏi bị
bại lộ, Trần Cao Vân đọc cho Vua
một vế đối thác lời Vua để
thử Bài. Vế đối rằng:
Ngồi
trên nước khôn toan việc nước,
trót buông câu sở dĩ phải lần.
Vua
y lời, mời Nguyễn Hữu Bài vào cung thăm
hỏi, cuối cùng Vua đọc vế đối
mà Vua nói là chưa nghĩ ra được
vế thứ hai và đề nghị Bài nghĩ
giúp. Bài là một tên Việt gian khét tiếng
gian ác, có bao giờ nghĩ đến việc thương
nước, thương dân?. Nhưng thấy Vua có
giọng cảm khái như vậy, chẳng lẽ
lại trâng tráo tự vạch rõ tim đen
của mình, hắn cũng giả vờ thở
than chán nản rồi đối lại rằng:
Ngẫm
sự đời mà ngán cho đời
liều nhắm mắt tới đâu hay đó.
Trần Cao Vân nghe Vua truyền lại vế đối
của Bài, biết là không thể trông mong gì
về phía đó nữa.
|