Trần Văn Trứ

Khoảng Lê- Trịnh, có ông Trần văn Trứ, sinh năm 1715, không rơ năm mất, người làng Từ Ô, huyện Thanh Miện, tỉnh Hải dương là người nổi tiếng thanh liêm và nhân hậu. Ông đỗ Tiến sĩ, hay sáng tác thơ văn, có làm nhiều chức quan to ở trong triều, cuối cùng thấy chính sự trong triều quá đỗi mục nát, liền cáo lăo về trí sĩ. Ai nấy đều tiếc.

      Thời gian về nhà, ông biết viên tri huyện huyện ḿnh (Thanh Miện) là kẻ rất hách dịch, hễ ai qua dinh mà không xuống ngựa, xuống cáng đều bị hắn đánh đ̣n. Một hôm, nhân đi chơi qua huyện, ông mượn một con ḅ cỡi đi, nghênh ngang không chịu xuống. Lính huyện lôi ông vào quan. Ông kêu là thầy đồ già đi dạy học ở tỉnh xa mới về nên không hay biết lệ này, vả lại lệ quan buộc phải xuống ngựa chứ không buộc xuống ḅ. Lăo huyện thét la một hồi, truy hỏi sách nọ, vặn sách kia để thử thách thầy đồ. Sau chừng như thấy ông đối đáp trôi chảy, ung dung, lại có tuổi tác, nên cũng có ư nể, lăo huyện liền bảo ông:


- Lư ra tội nhà thầy phải đánh đ̣n, nhưng ta nể cái bộ râu của thầy nên tha đ̣n cho. Vậy thầy phải đối câu đối ta ra để tạ ơn nghe!.

Rồi lăo huyện ra vế đối rằng:

Huyện quan Thanh Miện kiến vô lễ nhi dục công.

Nghĩa là:

Quan huyện Thanh Miện thấy kẻ vô lễ nên muốn đánh.

Ông nghè Từ Ô thấy nói "nể cái bộ râu" bèn cười khẩy và đọc:

Tiến sĩ Từ Ô hạnh hữu tu nhi đắc thoát

Nghĩa là:

Tiến sĩ Từ Ô may nhờ có râu mà thoát đ̣n.

      Lăo huyện nghe xong, biết ngay đó là tướng công họ Trần, sợ toát mồ hôi, vội sụp xuống lạy lục van xin rối rít.

      Ông nghiêm sắc mặt, chỉnh cho một hồi về đạo đức khiêm tốn, chăn dân ... rồi bỏ đi. Thế là cái lệ "hạ mă" hống hách, vô lư kia cũng bị hạ luôn từ đó.