Đã mười sáu năm qua, kể từ ngày
đaị học “dân lập” đầu tiên xuất hiện trên nước ta.
Kể từ ngày ấy - khi gợi ý thành lập “dân lập” này
năm 1988 cùng với năm anh chị khỏi xướng trong nước
và được chính quyền cho phép - cho đến nay, tôi ước
mong thấy nước nhà có một nền giáo dục đại học công
lập phát triển đại trà, song song với một hệ thống
giáo dục dân lập tư lập đóng vai trò bổ sung. Nhưng
tình hình đã không diễn biến như tôi hằng mong muốn.
Tất cả những lý do mà tôi đã phát biểu qua các thư
điều trần, qua các bài báo mang tính cách kiến nghị
(*) vẫn còn đó. Nhưng thực tế cho thấy tình hình
hiên tại khó có khả năng đảo lộn, hoặc nếu có chiều
hướng thay đổi, thì thời gian cũng sẽ rất dài, dài
lắm, để thực hiện. Mỗi bài toán, thường đều có thể
có nhiều lời giải, có khác nhau chăng là lời giải
tốt hay xấu, tốt lắm hay tốt vừa, xấu vừa hay xấu
lắm. Cho nên, với sự tồn tại hiện nay của khoảng 20
trường đại học dân lập hay bán công, với sự tồn tại
của một hệ thống đại học và cao đẳng công lập phức
tạp và được quản lý không nhất quán, với sự “tư hóa”
ở hầu hết mọi lĩnh vực, tôi không dám nói tới lời
giải tối ưu, mà chỉ muốn đặt vấn đề làm sao thích
ứng với tình hình hiện tại để có một giải pháp “tạm
chấp nhận được”, để từ đó có thể dần tiến lên theo
một con đường khác nào đó.
Tôi không nêu lại ở đây những vấn
đề hình thức tổ chức, những quan niệm về vai trò nhà
nước mà tôi đã nêu trong mấy bài báo trước đây (*),
vv. Mà chỉ xin nêu một vấn đề làm thí dụ minh họa
cho lời phát biểu trên : vấn đề nhà giáo đại
học. Theo tôi đó là vấn đề cấp bách nhất: có
thày giỏi thì mới có trò giỏi, có thày có trình độ
hiểu biết thì mới có trò có trình độ hiểu biết, có
thày dạy đúng thì mới trò hiểu đúng, có nhà giáo đại
học giỏi thì mới có nhà giáo trung học tiểu học
giỏi. Do đó, vấn đề nhà giáo đại học cần được giải
quyết cho thỏa đáng. Trong nhiều năm, tôi đã đề nghị
một hình thức tuyển nhà giáo đại học sao cho phù hợp
nhất và công bằng nhất cho nền giáo dục đại học nước
ta. Nhưng rồi từ hình thức “phong hàm” chuyển sang
hình thức công nhận “chức danh” cũng chẳng khác nhau
mấy tí về nội dung và về cách tiến hành. Thêm vào
đó, là vấn đề nhà giáo cho các trường đại học dân
lập hiện nay hoàn toàn chưa vào nề nếp. Trên thực tế
nhà nước đã cho các đại học dân lập mở ra như hiện
nay, chi bằng cho phép mỗi cơ sở dân lập đó tự tuyển
và trao danh hiệu giáo sư theo cấp bậc của chính họ
qui định, như các truờng đại học Mỹ và Canađa, vv.
Như vậy còn hợp lý hơn là tình trạng đầu Ngô mình Sở
hiện nay, với những chức danh giáo sư do nhà nước
phong, mà các đại học dân lập vay mượn dùng ké, qua
những cán bộ giảng dạy kiêm nhiệm công và tư. Để cho
đại học dân lập tự tuyển và trao danh hiệu giáo sư
theo cấp bậc của chính họ qui định là cách thích ứng
với tình hình hiện tại đã trót như vậy. Còn nhà nước
muốn bảo tồn việc phong hàm danh hiệu giáo sư của
mình để thưởng công, thì cứ tiếp tục; nhưng ít nhất
giải quyết thích đáng vấn đề nhà giáo đại học dân
lập như tôi vừa đề nghị thì cũng đã giải được một
phần vấn đề nhà giáo đại học nói chung.
_____________
(*) Dưới đây là danh sách một số bài báo, (có bài
đăng đã từ nhiều năm nay), trong đó tôi đã
phát biểu về các chi tiết về việc học nói
chung và về giáo dục đại học nói riêng :
-
Vài điểm về tổ chức giáo dục đại học, nhìn từ
ngoài,
Tia Sáng
tháng 9/1999, Nhân Dân 1/12/1999.
-
Đại học sư phạm, một vấn đề khó bàn,
Tia Sáng
tháng 10/2002.
-
Vài câu hỏi về chức danh giáo sư đại học,
Tia Sáng
tháng 2/1999.
-
« Sau đại học », một cụm từ khó hiểu,
Tia Sáng
tháng 6/2002.
-
Về vai trò của Nhà nước trong giáo dục đại học,
Tia Sáng
tháng 12/1998.
-
Vài suy nghĩ chung quanh vấn đề « đào tạo qua
nghiên cứu »,
Tia Sáng
tháng 11/1998, Thời Đại số 3/1999.
-
Trình tự đảo lộn,
Tia Sáng
tháng 7/2002.
-
Một viện Hàn lâm khoa học lúc này ở Việt Nam ?
Nông Nghiệp Việt Nam (mục Nhịp cầu),
29/11/2001.
-
Bán Hàm,
Nông Nghiệp Việt Nam (mục Nhịp cầu),
15/4/2002.
-
Vài phô trương không cần thiết,
Nông Nghiệp Việt Nam
(mục Nhịp cầu), 16/5/2002.
-
Thoáng nghĩ về chữ Nho,
Tia Sáng,
số Xuân, tháng 2/2002.
-
Kỹ thuật giết rồng,
Tia Sáng
tháng 2/2003.
-
Nhân đọc 2 lời bình về việc học của người xưa,
Thời Đại
số 4 (1999).
-
Kiểm lại một số ý kiến góp về việc học,
Nhân Dân Chủ nhật
24/10/1993, Tuổi trẻ chủ nhật tháng
11/1993.
-
Vài ý kiến về đại học,
Quê Hương
số Xuân 1994.
-
Vài suy nghĩ về « công học » và « tư học »,
Quê Hương
tháng 7/1993, Tuần tin tức 10/4/1993.
-
Góp ý về việc học,
(viết chung với Phan Đình Diệu), Nhân
Dân 27/12/1987, Tổ quốc tháng
11/1987, Tuổi trẻ 29/12/1987.
-
Vài điểm trong tổ chức giáo dục đại học,
Hội thảo khoa học « Giáo dục Việt Nam, hiện
trạng, thách thức và giải pháp »,
Hà Nội 23/9/1999.
|
http://www.ncst.ac.vn/HVGD/ThamLuan/gducdhoc_btlieu.htm
©
http://vietsciences.free.fr Bùi
Trọng Liễu |