Một trong những nguyên nhân sâu xa của việc học sinh bỏ học là
chương trình giáo dục quá tải, sách giáo khoa có nhiều sai sót. Suốt 27
năm qua (từ 1981 đến nay), nền giáo dục của chúng ta chưa hề có chương
trình - sách giáo khoa chuẩn ở bậc học phổ thông.
Trả lời phỏng vấn Báo Lao Động, GS-TSKH Nguyễn Xuân Hãn (Đại học Quốc gia
Hà Nội) khẳng định: "Chỉ cần 10 ngày để đánh giá xong chương trình sách
giáo khoa (SGK) hiện hành, vài tháng xây dựng xong chương trình - sách
giáo khoa chuẩn. Nếu đội ngũ chúng tôi không làm được bằng và hơn thế hệ
cha anh mình, đó mới là điều lạ và đất nước khó mà phát triển".
Một trong những nguyên nhân sâu xa của việc học sinh bỏ học là chương
trình giáo dục quá tải, SGK có nhiều sai sót. GS- TSKH Nguyễn Xuân Hãn
khẳng định: "Theo những nghiên cứu hệ thống nhiều năm của tôi, suốt 27 năm
qua (từ 1981 đến nay), nền giáo dục của chúng ta chưa hề có chương trình -
sách giáo khoa (CT- SGK) chuẩn ở bậc học phổ thông. Đây là vấn đề bức xúc
trong dư luận và bất lợi cho sự nghiệp trồng người".
Mới đây, Bộ GDĐT đã tiến hành tổng kiểm tra, đánh giá lại CT-SGK ở bậc học
phổ thông. PV Báo Lao Động đã có cuộc trao đổi với GS-TSKH Nguyễn Xuân Hãn
xung quanh vấn đề này.
- Thưa ông, Bộ GDĐT nhấn mạnh mục tiêu của đợt tổng kiểm tra này là nhằm
tìm ra những ưu, khuyết điểm của chương trình SGK hiện hành. Ông có nhận
xét gì về chủ trương này?
- Chương trình là cốt lõi của nền học, sách giáo khoa là tài liệu mang
tính pháp lý trong dạy và học. Sự quá tải của bậc học phổ thông cũng đã
được cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng gửi thư nhắc nhở ngành GDĐT từ năm 1998.
Nền giáo dục của chúng ta chưa có CT- SGK chuẩn ở bậc phổ thông suốt 27
năm qua (từ 1981 đến nay), là vấn đề bức xúc, bất lợi cho sự nghiệp "trồng
người". Như vậy, chủ trương tổng kiểm tra SGK của bậc học phổ thông trên
toàn quốc là một yêu cầu cần làm từ lâu, nhưng thà chậm còn hơn không.
Nhưng xin khẳng định cách làm CT-SGK và cách đánh giá CT-SGK của ta chưa
chuẩn. Tại sao? Ai cũng biết học sinh của các nước Châu Á, Phi, Mỹ..., sau
khi tốt nghiệp phổ thông, họ vẫn đến các nước tiên tiến học ĐH cùng với
sinh viên VN, với cùng một mặt bằng chung về trình độ. Vậy nhưng khi làm
CT-SGK ở nước ta lại hầu như không có sách tham khảo chuẩn của nước ngoài.
Khi đánh giá CT-SGK lại không có CT-SGK chuẩn của trong và ngoài nước để
so sánh và đối chiếu. Cách làm này không khoa học.
- Căn cứ vào đâu ông lại khẳng định nền giáo dục của chúng ta chưa có CT-
SGK chuẩn ở bậc phổ thông suốt 27 năm qua?
- Thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý. Kể từ năm 1945 đến nay, ta có 5 lần
thiết kế lại CT, chuẩn bị và biên soạn SGK. Đó là năm 1945, dưới sự chỉ
đạo của GS Hoàng Xuân Hãn, làm trong vòng 2 tháng. Năm 1955, sau khi tiếp
quản thủ đô, dưới sự chỉ đạo của GS Nguyễn Văn Chiển, GS Hoàng Tụy và nhà
giáo Lê Hải Châu và nhiều người khác, CT-SGK làm trong 6 tháng. Năm 1975
thống nhất đất nước, CT-SGK cũng được làm trong mấy tháng. Lần thứ tư, thứ
năm là vào năm 1981 và năm 2002, CT-SGK được làm theo một cách khác, cắt
khúc, thay dần - kiểu vừa chạy vừa xếp hàng và không biết đến bao giờ mới
xong".
- Về CT-SGK chuẩn, ông đã nhiều lần khẳng định chỉ trong vài tháng sẽ xây
dựng xong. Dựa trên cơ sở nào có thể khẳng định như vậy?
- Việc thiết kế CT và biên soạn SGK hiện nay, có nhiều thuận lợi hơn
trước. Đó là: Không phải bắt đầu từ con số không; tài liệu tham khảo đầy
đủ và dễ dàng hơn... Trong khi như trên đã nói, thế hệ cha anh chúng ta
chỉ làm CT - SGK chuẩn chỉ trong vài tháng. Với tất cả những lý do này,
nếu đội ngũ chúng tôi không làm được bằng và hơn thế hệ cha anh mình, đó
mới là điều lạ.
- Có ý kiến cho rằng việc đánh giá tổng thể chương trình SGK phổ thông của
Bộ GDĐT chỉ thực hiện trong vòng 1 tháng là... siêu tưởng. Nhưng ông lại
từng khẳng định việc đánh giá tổng thể CT-SGK có thể hoàn tất trong
vòng... 10 ngày. Nói như vậy có phải là chủ quan không?
Vấn đề là quan niệm về cách đánh giá như thế nào ? Trong khoa học không
phân biệt thời gian nghiên cứu dài hay ngắn. Với cách chỉ đạo tổ chức đánh
giá của Bộ GD&ĐT hiện nay thì dù có làm lâu cũng khó có thể đi đến được
kết luận đúng. Bộ chỉ đạo các trường, các sở GD&ĐT và một số tổ chức nhận
nhiệm vụ đánh giá CT-SGK cho bậc học phổ thông, song không có CT-SGK chuẩn
để so sánh đối chiếu với CT-SGK đang sử dụng hiện nay.
Vậy chúng ta cứ
nói nặng nhẹ nhưng so với cái gì là chuẩn? Phải có cái để so sánh chứ.
Trong khi đó, chỉ cần chúng ta có đầy đủ CT- SGK chuẩn của nước ngoài như
của Anh, Đức, Nga, Mỹ, Pháp; CT-SGK của tú tài quốc tế, cùng với đó là các
bộ CT-SGK trong nước từ trước.
Hãy đặt chúng cạnh CT-SGK từ lớp 1 đến lớp 12 mà ta đang sử dụng hiện nay.
Ai am hiểu giáo dục, đều có thể cho nhận xét vừa định tính vừa định lượng
được, đặc biệt là sự kế thừa truyền thống giáo dục trước đây và tính hội
nhập với các nước tiên tiến. Theo ước tính của chúng tôi, chắc chắn trong
vòng 10 ngày sẽ đánh giá xong chương trình SGK hiện hành.
- Xin cảm ơn ông!
Phan Huy Ha thực hien