Chia sẻ quan điểm với PV Báo CAND, PGS.TSKH Nguyễn Kế Hào khẳng
định: Đề án này có quá nhiều điểm chưa được, cũng không thể thuyết
phục được dư luận vì có những việc cơ bản để làm tiền đề thì chưa
thấy bàn đến. Ví dụ: Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020,
quan điểm triết lý giáo dục chuẩn kiến thức kỹ năng chưa có, hệ
thống giáo dục thế nào, phổ thông 11 hay 12 năm, tiểu học 5 năm hay
6 năm, có những môn học gì? Nói cách khác, nó là "nửa vời" ở khúc
giữa, chơi vơi. Tôi không coi nó như một Đề án tầm cỡ trọng điểm
quốc gia, mà chỉ coi như một bản nháp, bản thảo. Chắc Bộ GD&ĐT sẽ
khó chấp nhận, lại càng không thể trình lên Chính phủ, Quốc hội
được.
PV: Đề án này có khiến ông nhớ lại sự kiện của 10 năm trước
khi Bộ GD&ĐT cũng trình ra một Đề án đổi mới giáo dục tương tự?
PGS.TSKH Nguyễn Kế Hào: Dù không muốn nhắc lại chuyện cũ
nhưng tôi vẫn lấy làm tiếc vì những kiến nghị của tôi lúc đó đã
không được chấp nhận. Cũng xin nói thêm rằng, không phải đến khi Bộ
GD&ĐT chọn chương trình tiểu học (CTTH) 2000 để triển khai đổi mới
giáo dục phổ thông, tôi mới can ngăn. Trong suốt 6 năm từ 1995-2001,
chúng tôi đã đề nghị nhiều ý kiến tại các cuộc họp, có những ý kiến
được xây dựng thành văn bản và tờ trình về CTTH 2000 gửi tới lãnh
đạo bộ, nhưng tất cả những ý kiến đóng góp của chúng tôi đều bị bỏ
qua và cũng không có thông tin phản hồi. Tôi đã chỉ ra tất cả những
bất cập của CTTH 2000 mà Bộ quyết định chọn làm chương trình áp dụng
cho toàn quốc như: chưa có những công trình nghiên cứu khoa học về
những vấn đề mà cuộc đổi mới chương trình và SGK lần này phải giải
quyết để tạo sự phát triển mới…
PV: Đề án chủ yếu xoay quanh chuyện thiết kế chương trình,
viết sách, thay sách, nhưng lại có một hạng mục "nâng cấp, sửa chữa,
xây mới cơ sở vật chất tạo môi trường giáo dục phù hợp yêu cầu…" và
hạng mục này sẽ tốn tới 35 ngàn tỷ. Ông có thấy điều gì đó khiên
cưỡng và có cần thiết có hạng mục này trong Đề án hay không?
|
PGS.TSKH Nguyễn Kế Hào. |
PGS.TSKH Nguyễn Kế Hào: Đưa ra vấn đề gì cũng phải có luận
cứ, ví dụ 35 ngàn tỷ sẽ xây bao nhiêu trường, bao nhiêu tiền cho mỗi
trường. Nhưng thực tế chúng ta đã, đang xoá trường học tranh tre nứa
lá bằng nguồn vốn từ trái phiếu Chính phủ rồi, nên tôi thấy không
cần thiết. Trong Đề án còn đề cập tới khoản tiền vài ngàn tỷ để mua
thiết bị giáo dục mới, nhưng thực tế hiện nay thiết bị vẫn đang đắp
chiếu, hỏng hóc, lãng phí kinh khủng. Nếu lại lặp lại một trào lưu
mua sắm thiết bị dạy học mới, tôi e là học sinh, giáo viên chẳng
được lợi ích bao nhiêu, mà tiền Nhà nước bị lãng phí nghiêm trọng.
PV: Theo ông, việc viết sách, thiết kế lại chương trình ở
thời điểm này có vội vã không vì chúng ta vừa mới hoàn thành việc
thay sách được ít thời gian? Một bộ sách cần có "tuổi thọ" bao nhiêu
năm?
PGS.TSKH Nguyễn Kế Hào: Ít nhất phải 10 năm mới tính đến
chuyện thiết kế lại chương trình. Nhưng nói thật là ở nhiều nước
tiên tiến, có khi mấy chục năm họ mới tổ chức viết lại sách vì sách
của họ rất cơ bản, lại có tính liên thông bền vững giữa các cấp học.
Theo tôi, thay vì việc viết lại, in lại sách thì nên sửa chữa, hiệu
đính lại một số nội dung bằng những tờ in bổ sung. Nhiều nhà khoa
học của Việt Nam chỉ học phổ thông 9 năm, đại học học 2 năm với một
bộ sách từ thời chiến tranh và họ đã trở thành nhà khoa học đầu
ngành đấy thôi.
PV: Trong nhiều bài viết của mình, ông luôn kêu gọi phải
"giảm tải" chương trình. Vậy việc "giảm tải" nên được thực hiện như
thế nào?
PGS.TSKH Nguyễn Kế Hào: Chúng ta quá tải vì cái gì cũng
muốn dạy, ôm đồm, môn nào nội dung cũng nặng, học trò phải học suốt
ngày. Đơn giản là lược bớt những nội dung không cần thiết đi, vì
hiện nay nhiều cái học trò học mà không để làm gì.
PV: Tại hội thảo góp ý về Đề án nói trên, ông đã bày tỏ
quan điểm của mình như thế nào?
PGS.TSKH Nguyễn Kế Hào: Riêng về chương trình và SGK, tôi
kiến nghị cần làm theo trình tự sau: trước tiên phải xác định triết
lý, quan điểm cơ bản về giáo dục, rồi xây dựng hệ thống giáo dục
mới: phổ thông 11 năm hay 12 năm, THPT theo phương án phân ban hay
phân hoá. Sau nữa, là xây dựng mục tiêu giáo dục cả phổ thông và
từng cấp học, lớp học, kế hoạch dạy học: 1 buổi hay 2 buổi/ngày, có
những môn học gì, những hoạt động nào; đồng thời phải xây dựng chuẩn
kiến thức, kỹ năng từng môn học, yêu cầu tối thiểu về các hoạt động
giáo dục. Việc sau cùng là biên soạn SGK và tài liệu dạy học, các
mẫu về thiết bị thí nghiệm và đồ dùng dạy học.
PV: Vậy để "đổi mới căn bản và toàn diện" giáo dục sau năm
2015, theo ông ngay từ bây giờ chúng ta phải làm gì?
PGS.TSKH Nguyễn Kế Hào: Ngoài việc phải giảm tải ở các lớp
học, cấp học phổ thông như tôi đã nói ở trên thì cần phải tổng kết,
đánh giá khách quan, khoa học về công cuộc đổi mới giáo dục 10 năm
qua. Bên cạnh đó phải đổi mới cơ bản hệ thống sư phạm đào tạo giáo
viên và cán bộ quản lý giáo dục, mỗi giáo viên phải dạy chắc chắn,
dạy tốt một môn học hoặc một số môn mà mình phụ trách, có khả năng
nghiên cứu khoa học và tự học ở trình độ nhất định. Đây là việc cần
làm ngay vì "sư phạm đi trước một bước"…Cùng với những việc này đồng
thời phải tiến hành những việc chuẩn bị cho công cuộc đổi mới căn
bản và toàn diện giáo dục phổ thông, như vậy mới tạo được sự đồng
thuận của xã hội.
PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!