Những bài
cùng tác giả
Trước thềm năm học mới , hoặc thi cử, thị truòng
sách giáo dục lại có động thái bất thường, ngoài
việc tăng giá sách thêm 10%, vấn nạn “in lâu” sách
giáo khoa (SGK), sách tham khảo (STK) vẫn loạn đến
mức báo động. Nguyên nhân ở đâu? Để góp phần ổn định
thị trường sách phục vụ cho giáo dục đào tạo, được
coi là quốc sach hiện nay, xin chia sẻ với bạn đọc
một vài suy nghĩ
Từ thực tiễn
Theo Cục xuất bản, năm 2005 tổng số xuất bản phẩm và
phát hành trong toàn quốc là 249.205 triệu bản, sách
giáo dục có 4.991 cuốn , và 210,027 triệu bản chiếm
84,2% lượng in ấn của cả nước. Tỉ lệ (sách và giáo
trình đậi học so với sach phổ thông) là 0,033%. Tỉ
lệ này kéo dài hàng chục năm nay
Sách giáo khoa hiện rất đa dang. Lớp 1, trước đây có
2-3 môn, nay có 7 môn: Toán, Tiếng Việt, Đạo Đức, Mỹ
Thuật, Âm Nhạc, Thủ công, Tự nnhiên xã hội. Kèm theo
các sách cho 7 môn học trên, có 8 cuốn nữa được
thiết kế để học sinh viết vào một lần rồi bỏ đi, như
sách Vẽ, Mỹ thuật, Đạo đức, Bài tập Đạo đức, Toán,
Bài tập Toán, Thủ công , Bài tập tiếng Việt, như vậy
thật lãng phí.
STK cũng được in ấn phát hành vô tội vạ, và nhiều
sai sót về kiến thức. Tổng số STK ở bậc phổ thông
theo số liệu điều tra qua Cty phát hành sách tại Hà
Nội, là 3120 cuốn. Hiện có 2711 STK cho 12 khối lớp
, và 409 STK để luyện thi. Cụ thể, Lớp 1 có 59 cuốn,
lớp 2 (85c); Lớp 3 (109c) ; Lớp 4 (147c) lớp 5
(180c); lớp 6 (202c); lớp 7 (199c), lớp 8 (288c);
Lớp 9 (357c); Lớp 10 (394c); Lớp 11 (442c); Lớp 12
(148), vân vân.
Rõ ràng thị trường sách giáo dục không được Nhà nước
quản lý và điều tiết, kể cả kiểm soát về chuyên
môn..Lượng học sinh phổ thông khoảng 18-19 triệu em
trong tổng số 22 triệu HS&SV của cả nước khá ổn định
Vì lợi nhuận, sách ở bậc phổ thông làm HS bội thực,
còn ỏ bậc ĐH, Nhà nước để các trường tự bơi. Đói
sách học chay suốt 20 năm đổi mới, chưa hề có phương
hướng nào khắc phục. Theo Tổng cục thống kê Nhà
nước, năm 2004, người dân đã phải bỏ ra hơn 2000 tỷ
đồng để mua sách học. Dự chi của Nhà nước cho đợt
thay sách ở bậc phổ thông từ 2002 đến 2009 là 2 tỷ
USD.
Nguyên nhân
Ngành Xuất bản–In ấn và Phát hành, kể cả bán lẻ
trong thời bao cấp có mối quan hệ hữu cơ với nhau,
và được đặt trong sự quản lý chặt chẽ của Nhà nước.
Chuyển sang kinh tế thị trường, mối liên kết lỏng
lẻo và “đứt khúc” , sách được thả nổi cho thị
trường. NXBGD là 1 trong gần 60 NXB chiếm hơn 80%
lượng xuất bản phẩm của cả nước hàng chục năm nay.
Tại các nước có kinh tế thị trường phát triển khi
môt Cty chiếm 30% thị phần, thì Nhà nước đã “chăm
sóc” để điều tiết, làm cho thị trường phát triển
đúng hướng.
Thay sách một môn học NXBGD có thể thu lãi cả triệu
USD. Chỉ tính riêng cho môn tiếng Việt đã they lãi
rất lớn. Sách tiếng Việt có 2 tập. Giá một tập là
9.800đ. Năm 2002 có 1,7 triệu em vào lớp 1. Doanh
thu riêng việc thay môn học này NXBGD thu về 33,32
tỷ đồng. Theo các chuyên gia, trừ thu lao cho tác
giả, tiền giấy in và phát hành, Lãi NXBGD thu về
khoảng 30 tỷ, hơn 2 triệu USD. Kể từ đó cuốn SGK này
liên tục được xuất bản Năm 2008, hai tập môn tiếng
Việt được tái bản , có giá là 21.400 đ/bộ. Số lượng
phát hành in trên bìa sách là 240.000 cuốn (chắc còn
xa với con số thực tế). Số tiền thu về là 5,136 tỷ
đồng, NXBGD hàng năm thu lợi, mà hầu như không phải
đầu tư thêm. Hàng năm in mới vài chục tựa sách cho
việc thay SGK ở các cấp, và tái bản hàng trăm tựa
sách . Tiền lãi hàng năm của NXBGD ước đoán phải
hàng trăm tỷ đồng/năm..
STK được chia làm 2 loại: Thứ nhất, STK bổ trợ cho
SGK phổ thông (giải toán hay bài văn mẫu) mà công
luận gọi “tham khảo để ngu đi”, lẽ ra phải được ngăn
chặn, nhưng rất tiếc ở ta lại được thao túng, và
loạn vì lợi nhuận; Thứ hai, loại tham khảo để nâng
cao kiến thức và phổ biến kiến thức khoa học, được
khuyến khích ở mọi nước, ở ta lại khan hiếm. Lý do
có nhiều, nhưng ít lợi nhuận, nên không nơi nào nhận
in và phát hành. Sách đại học cũng trong thảm trạng
như vậy Giá STK thường đắt hơn giá SGK từ 5 đến 10
lần (Báo Lao Động cuối tuần Số 35 ngày 9/9/2007) .
Học sinh vào lớp 1, mới sáu bẩy tuổi, số lượng SGK
và STK đã trên 70 cuốn, thì đây là bảo vệ trẻ em hay
ta đang hành hạ trẻ em vì lợi nhuận?
Giải pháp
Dù chủ nghĩa xã hội hay chủ nghĩa tư bản cũng đều có
kế hoạch và thị trường. Chủ nghĩa xã hội cũng có
kinh tế thị trường, chủ nghĩa tư bản cũng có sự
khống chế bằng kế hoạch.
Từ một nước nghèo tiến tới một nước giầu có, không
thể không có tính toán cân nhắc và thiếu kế hoạch .
Các thị trường liên quan đến sự nghiệp giáo dục, nếu
buông lỏng để tự phát và tự do . sẽ là thị trường
không đúng hướng . bất lợi cho sự nghiệp trồng người
Ba cục bướu dị dạng ( liên quan đến sách, thi cử và
học thêm tràn lan) trong giáo dục mà GS Hoàng Tụy
kiến nghị cắt bỏ, thì cục bướu liên quan đến sách
trong giáo dục phổ thông là cục bướu nguy hiểm nhất,
cần phải cắt bỏ đầu tiên. Tại sao? Nếu có các bộ SGK
chuẩn , ổn định chất lượng sử dung lâu dài như các
nước, và thi cử theo các bộ sách này , việc học thêm
sẽ giảm.
Hiện đại hoá kinh nghiệm quý báu về xây dung chương
trình giáo dục và biên soạn trong ngoài nước , thành
tựu khoa học công nghệ hiên nay thì CT-SGK chuẩn
hoàn toàn có thể làm xong trong một năm. Vong đời sử
dụng SGK, có chế tài được Quốc hội thông qua, it
nhất 10 năm. Tăng cường vai trò quản lý và điều tiết
cua Nhà nước, thị trường sách cũng sẽ ổn định , nền
giáo dục nước nhà nhờ thế sẽ thoát khỏi những rào
cản hiện nay.
Vấn đề còn lại là con người và tổ chức, người chúng
ta có, miễn là biết chọn đúng.
======
Năm 2008, theo Báo cáo của Bộ GD-ĐT, số
147/BC-BGD-ĐT, ký ngày 26/5/2008 gửi Quốc hội, môn
tiếng Việt, NXBGD in và phát hành là 1.530.000 cuốn,
giá 2 tập là 21.400 đ/ bộ. Tổng thu của NXBGD cho
rieng môn học này là 32,742 tỷ đồng. Nếu theo con số
ghi ở bìa sách 240.000 cuốn, nên số thu là 5,136 tỷ
đồng, vênh nhau là 27, 606 tỷ đông. Số liệu này
chứng tỏ năm nào NXBGD cũng tái bản lại hầu như toàn
bộ SGK ở bậc phổ thông (!?).Chưa nói Báo cáo SAI với
thực tế, thì số tiền thu của dân là quá lớn, khi
người dân còn rất nghèo.
Văn nghệ trẻ
Số 22(604) Chủ nhật, Ngày 1-6-2008
|