Giã từ vũ khí của Ernest M. Hemingway
Phạm Văn Tuấn
 

Ernest M. Hemingway (1899 - 1961)

1/ Tác phẩm "Giã Từ Vũ Khí".

 
Khi Thế Chiến Thứ Nhất bùng nổ, Frederic Henry đang du học tại nước Ý. Chàng tình nguyện làm tài xế lái xe cứu thương của quân đội, được phong cấp bậc Thiếu úy rồi được gửi tới miền núi phía bắc, nơi mà quân Ý đang giao tranh với quân Áo.
 

 

Vào mùa Thu năm 1916, tuyết rơi sớm nên quân đội Ý hoãn các cuộc tấn công qua năm sau. Henry vì thế được nghỉ phép. Vị tuyên úy thúc dục chàng về miền quê thăm gia đình nhưng Henry đã đi tới hai thành phố Rome và Naples, tại hai nơi này chàng chỉ uống rượu và theo đuổi phụ nữ. Sau kỳ nghỉ phép, Henry trở lại đơn vị, lòng đầy bất mãn và cảm thấy tội lỗi vì đã phí phạm thời giờ và tiền bạc.

Tại đơn vị, một người bạn cùng phòng của Henry tên là Rinaldi cho chàng biết rằng các nữ y tá người Anh mới tới phục vụ tại bệnh viện và Rinaldi đã để ý tới một cô, tên là Catherine Barkley. Rinaldi kéo Henry tới thăm các cô y tá rồi ngay sau đó, Henry và Catherine đã chú ý tới nhau. Khi không bận việc lái xe cứu thương, Henry thường tới thăm Catherine. Chàng coi sự giao du này là cách tán tỉnh trong thời chiến, một mối liên lạc tốt đẹp hơn là tìm cách yêu đương một trong các nàng kiều nữ tại Villa Rossa, một ổ điếm dành cho các sĩ quan. Tuy nhiên, Henry thú nhận rằng chàng cảm thấy "cô đơn và trống rỗng" sau mỗi lần say sưa, và chàng nhớ nhung nàng Catherine.

Về phía Catherine, thái độ của nàng phức tạp hơn. Nàng có vẻ cần tình yêu và đã từng bị tổn thương vì người yêu mà nàng đã đính hôn, một cậu trai người Anh, đã bị chết vì mìn nổ tại nước Pháp. Nàng giúp đỡ Henry và trước khi chàng ra trận, nàng đã tặng cho chàng chiếc mề đay Saint Anthony để hộ mệnh cho chàng.

Tại mặt trận, quân đội Ý bắt đầu tấn công. Khi bị quân Aùo oanh tạc, Henry cùng bốn người tài xế khác trú ẩn trong một hầm hố nhưng một quả đạn đại bác đã nổ rất gần, khiến cho Henry bị thương nặng ở chân. Một người tài xế khác bị chết do không cầm được máu. Henry được đưa về trạm y tế rồi được chuyển sang bệnh viện. Tại nơi này, vị linh mục và Rinaldi đã tới thăm Henry. Chàng lại nhận được một tin mừng là sẽ được chuyển sang điều trị tại một bệnh viện Hoa Kỳ ở Milan, nơi mà nàng Catherine đã được thuyên chuyển tới làm việc.

Tại Milan, Henry phục hồi dần và Catherine thường viếng thăm chàng. Mỗi lần nàng bước vào phòng, chàng thấy rung cảm, thấy yêu nàng. Và nàng Catherine cũng tình nguyện làm ca đêm để hai người có thể ở bên nhau nhiều thời giờ hơn.

Sau đó, cuộc giải phẫu chân của Henry đã thành công. Chàng có thể đi đứng bình thường và cùng với nàng Catherine, họ tới quán ăn, cùng ngồi xe ngắm cảnh và cưỡi ngựa. Henry muốn kết hôn với Catherine nhưng nàng còn lưỡng lự. Thế rồi vào một đêm, Catherine cho chàng biết nàng đã mang thai.

Ngày hôm sau, Henry tỉnh dậy và được chẩn bệnh là mắc bệnh vàng da. Người trưởng y tá đã báo cáo với cấp trên là Henry tìm cách trốn tránh ra trận tuyến bằng cách uống rượu say sưa. Giấy nghỉ phép của Henry vì thế bị từ chối và chàng được lệnh ra mặt trận ngay sau khi bình phục.

Frederic Henry trở lại mặt trận. Tới lúc này, quân đội Ý đang gặp thất bại. Quân Đức đã tăng cường giúp quân Aùo khiến cho quân Ý phải bỏ chạy tán loạn. Henry đã lái xe cứu thương rút lui trước khi quân Đức tiến tới. Để tránh lối bế tắc trước mặt, Henry dùng con đường bên. Xe cứu thương bị xa lầy. Các tài xế đã bỏ xe, chạy lấy người. Trong cuộc bỏ chạy này, họ suýt gặp các toán quân tuần tiễu Đức. Có người trong nhóm bị chết vì bị bắn sẻ, cũng có người phải đầu hàng quân địch.

Henry và nhiều người khác đi theo dòng người rút lui, tới được cây cầu bắc qua giòng sông Tagliamento. Tại phía bên kia của cây cầu, các quân cảnh người Ý đang lùng bắt các sĩ quan cao cấp, xét xử họ một cách sơ sài rồi đem ra xử bắn vì tội đào ngũ. Do nói tiếng Ý với giọng ngoại quốc, Henry bị bắt vì bị tình nghi là một kẻ gián điệp Đức. Chàng đã tìm cách lẩn trốn, nhẩy xuống dòng sông, bơi ra xa ngoài tầm đạn bắn tới. Chàng trú ẩn trong cánh đồng miền Venetian rồi theo xe tải, đi tới Milan. Trở lại bệnh viện, chàng được tin nàng Catherine đang nghỉ phép tại Stresa, một tỉnh nằm trên bờ hồ gần biên giới Thụy Sĩ.

Henry bèn dùng quần áo dân sự, đi tới Stresa để gặp Catherine. Tại khách sạn, người pha rượu cho Henry biết chàng đang bị truy nã và rồi hai người đã tìm cách trốn qua nước Thụy Sĩ trung lập. Tối hôm đó, Henry chèo thuyền suốt đêm. Chàng lẩn tránh được các toán tuần phòng người Ý và cuối cùng đã tới được đất Thụy Sĩ. Tại nơi này, hai người đã bị cảnh sát bắt giữ nhưng nhờ có đủ thông hành hợp lệ, họ được trả tự do.

Henry và Catherine mướn phòng khách sạn và trải qua nhiều thời giờ yên vui, chờ đợi đứa con chào đời. Họ bàn chuyện sẽ làm gì khi chiến tranh chấm dứt. Sau đó, họ dời về Lausanne, gần một bệnh viện.

Trong lần sinh con, Catherine đã gặp khó khăn. Bác sĩ chăm sóc nàng đã phải dùng thuốc mê và đứa con đã chết sau lần giải phẫu. Henry tới thăm viếng Catherine trong bệnh viện. Nàng bị xuất huyết và ít có hy vọng sống sót. Henry đã nhìn thấy nàng chết dần dần. Chàng đã cố gắng ngỏ lời từ biệt với người chết và thấy rằng cách bày tỏ tâm sự này giống như nói với một pho tượng. Chàng từ biệt và trở về khách sạn trong cơn mưa.
 

2/ Ý nghĩa của Tác Phẩm.


Ernest Miller Hemingway để lại một số lượng lớn bản thảo, một số đã được xuất bản trước khi ông qua đời. Các nhân vật trong truyện của Hemingway là biểu hiện của các cách nhìn cuộc đời và các giá trị thực của nhà văn. Các nhân vật chính trong các cuốn "Mặt Trời vẫn còn mọc", "Giã Từ Vũ Khí" hay "Vì ai, hồi chuông báo tử" là những thanh niên có sức mạnh, tự tin nhưng đã gặp các vết thương vì chiến tranh. Chiến Tranh đối với Hemingway là một biểu tượng mạnh của thế gian qua đó nhà văn đã nhìn thấy hầu như chứa đầy các khó hiểu về luân lý, các tàn phá, các đau đớn không tránh khỏi và để vượt qua thứ thế giới như vậy, con người phải hành động bằng danh dự, can đảm, chịu đựng, phẩm cách, và toàn bộ các nguyên tắc này được gọi là "quy luật của Hemingway" (the Hemingway code). Ernest Hemingway đã viết về các phấn đấu can trường, thường khi không mang lại kết quả, để chống chọi với cuộc đời. Về sau, Hemingway đã chuyển hướng, quay sang các vấn đề xã hội. Bằng các tiểu thuyết, Hemingway đã mạnh mẽ lên án các bất công về kinh tế và chính trị và trong cuộc Nội Chiến Tây Ban Nha, ông đã viết rằng việc mất tự do đang lan tràn tại khắp nơi.

Ernest Hemingway là một con người sống tương phản. Danh tiếng của ông gắn liền với chiến tranh và lòng can đảm, với tình yêu và bạo lực, với vẻ đẹp và cõi chết. Hemingway đã trải qua nhiều năm trường tại các thành phố lớn của châu Aâu cũng như trong các làng mạc bán nhiệt đới của xứ Cuba, từ các đấu trường với bò rừng của xứ Tây Ban Nha tới miền rừng cây vắng vẻ trên lãnh thổ Canada, và cuộc đời của ông mang nhiều màu sắc, nhiều kinh nghiệm của người lính, người thợ săn, kẻ đấu bò rừng, của con người đam mê tình yêu, của con người thực tế đã tỉnh ngộ cũng như của một tiểu thuyết gia bị định mệnh đưa đẩy trên cõi sống và cõi chết. Chính vì vậy, các tác phẩm của ông là thể hiện một cuộc đời phiêu lưu nhiều kinh nghiệm và cả tài năng của một nhà văn xuất sắc.

Các sáng tác của Ernest Hemingway là phản ảnh cuộc đời của tác giả bởi vì theo như một câu nói cổ điển "trong mỗi tác phẩm có một phần nào tiểu sử tác giả" và người ta đã thấy ở ông hai con người, một là nhà mạo hiểm, phiêu lưu, thường đi gần cõi chết và con người thứ hai là nhà văn có biệt tài nhận xét, quan sát, nhậy cảm với nhiều lối sống xã hội, viết ra các kinh nghiệm thành những câu chuyện đồng thời phân tích tư tưởng của các nhân vật và những người trong chuyện này đã hành động theo bản năng hay do suy nghĩ chín chắn? Trước nhiều thử thách cam go, nhiều đau khổ, con người đã chịu đựng và đối phó ra sao ?

"Giã Từ Vũ Khí" (A Farewell to Arms) là một câu chuyện của hai người nam nữ gặp nhau và yêu nhau tại một nơi xa lạ, nhưng đây không hẳn là một câu chuyện tình và các chủ đề của tác phẩm gồm có tình yêu, chiến tranh, các giá trị của con người và sự tỉnh ngộ.

Với "Giã Từ Vũ Khí" là câu chuyện tình, mục đích của tác giả là cho thấy, ngay cả khi thế giới lâm vào hoàn cảnh chiến tranh, tình yêu vẫn nẩy nở giữa hai người. Nhưng tình yêu đã có các giới hạn. Frederic Henry khởi đầu là một con người thơ ngây, muốn tìm cảm giác mạnh nên đã đầu quân. Nhưng kinh nghiệm đã chuyển hướng Henry thành con người nếm mùi cay đắng. Chàng đã lẩn trốn vì cảnh chết chóc và vì tình yêu. Henry cảm thấy bị mắc bẫy theo sinh lý học bởi sự mang thai của Catherine cũng như tình yêu bị mắc bẫy vào vòng tử vong, cuộc tình chấm dứt khi Catherine qua đời. Henry là con người nhận thức được rằng các giá trị cổ truyền theo Thiên Chúa Giáo không còn hoạt động hữu hiệu trong thế giới mới vì vậy chàng là người cô đơn, bối rối, tâm chưa yên. Điều mỉa mai đối với Henry là tình yêu không thể thắng được số mệnh và không có giá trị nào trường tồn. Henry cho rằng khi con người được ban cho các ân huệ của đời sống, thì cũng phải trả giá. Sự chết là đoạn cuối của mọi người và mỗi người phải học đối phó với sự việc này. Người ta không những phải học cách sống cho tốt đẹp mà con phải học cả cách chết. Con người vì thế là một hình ảnh bi thương, bị kết án bởi định mệnh hay thay đổi, trong khi đó tình yêu là chất keo, kết nối con người lại với nhau.

Ngoài câu chuyện tình yêu, "Giã Từ Vũ Khí" còn là một tác phẩm khảo sát chiến tranh. Hemingway viết rõ ràng và hiện thực về chiến tranh. Đây là mối tranh chấp chứa đựng sức mạnh không thuộc về cá nhân, đã tàn phá sự hữu lý (rationality). Tác giả đã có cảm tình với các người lính tầm thường, không phải với các ông tướng chỉ huy. Tác giả không thảo luận về các chiến thuật mà nói về các cá nhân bị mắc vào cạm bẫy đau khổ và chết chóc bởi tay của các kẻ khác. Chiến tranh làm thể hiện các bản năng sơ khai của con người và chiến tranh đã làm áp lực lên con người. Các phản ứng của con người trước cái chết là lòng can đảm hay tính hèn nhát và tác giả đã mô tả rõ ràng các giá trị của con người thời chiến và con người thời bình, đồng thời con người thời bình không thể hiểu nổi các vấn đề của trận mạc.

"Giã Từ Vũ Khí" vừa là cuốn tiểu thuyết về chiến tranh, vừa là chuyện tình của hai người cần có nhau trong một thời kỳ biến động, một loại truyện "Roméo và Juliet" mới, chứa bên trong cường độ và bi kịch, diễn ra với hậu cảnh là chiến tranh, với nhịp độ thay đổi theo vui - buồn, theo cảnh sống và cảnh chết.


3/ Tác Giả Ernest M. Hemingway.