Da và sự lão hóa

Phan Chiêu Quân                                  

 

Ghi chú:

A = lông (poil) , B= lỗ chân lông (pore) , C = tuyến bã nhờn (glande sébacée), D = cơ dựng lông (muscle horripilateur), E = tiểu động mạch (artériole) , F = tuyến mồ hôi (glande sudoripare), G = tế bào mỡ (cellules graisseuses), H = tiểu thể (corpuscules) , I = nang lông (follicule pileux), derme = lớp da trong, chân bì ; épiderme = biểu bì; hypoderme = hạ bì

Da

 

I) Cấu tạo của da:


Da gồm 3 lớp:

- Biểu bì: Lớp da chết, tiếp xúc với không khí và bị hủy và được thay thế đều đặn

- Chân bì: Sống, chứa tất cả những tuyến, tiểu thể, nang lông, cơ dựng lông, mạch máu và những phần cuối của dây thần kinh

- Hạ bì: Sống, lớp này chứa những mạch máu và tế bào mỡ

Biểu bì

* Lỗ chân lông: Lối ra của tuyến mồ hôi

* Tuyến bã nhờn: Tạo ra bã nhờn (sébum), làm ẩm da và làm mềm lông

* Cơ dựng lông: Làm dựng đứng lông (nổi da gà)

* Mạch máu: Nuôi da, giúp da giữ thăng bằng nhiệt độ và giúp chống nhiễm trùng (nhờ những bạch huyết cầu)

* Tuyến mồ hôi: Giúp giữ nhiệt độ cơ thể bằng cách tạo ra mồ hôi.

* Tế bào mỡ: Giúp giữ thân nhiệt và cho ta hình dạng (mông, bụng...)

* Tiểu thể: Có 4 loại:

a- Tiểu thể cho cảm giác áp suất

b- Tiểu thể cho cảm giác lạnh

c- Tiểu thể cho cảm giác nóng

d- Tiểu thể xúc giác

* Nang lông: Là căn bản của lông, ở sâu dưới da

* Lông: Phần bên ngoài da

* Ðầu dây thần kinh

- tự do: cảm giác đau đớn

- Lông: xúc giác

- Tiểu thể Meissner: Xúc giác

- Tiểu thể Ruffini: Cảm giác nóng, lạnh

- Tiểu thể Pacini: Xúc giác

- Tiểu thể Krause: Cảm giác nóng, lạnh

Xúc giác: Khi rò mó, 4 loại tiểu thể sẽ nhận những tín hiệu. Chúng sẽ gởi tín hiệu này cho những đầu dây thần kinh để truyền đến cho não phân tích.


II) 3 chức năng của Da

1) Bảo vệ: Giữ lại vi trùng và những tia bức xạ nguy hiểm không cho xâm nhập vào cơ thể

2) Bài tiết; mồ hôi

3) Mang thức ăn: Tạo ra vitamine D


III) Sự lão hóa của da


Ðàn ông ít nhăn da hơn đàn bà vì da đàn bà mỏng hơn.
Ánh sáng gồm những tia bức xạ trong đó có tia UV tạo những tế bào gốc làm hại da. Những người làm việc dưới nắng da bị lão hóa sớm hơn người làm trong mát. Ngay cả trời âm u, tia UV cũng nhiều. Những người da sẫm màu nhờ lớp mélanine phong phú hơn người da trắng nên ngăn được nhiều tia cực tím (UV) do đó người da đen da lâu nhăn hơn người da trắng.

Da được nuôi dưỡng thường xuyên bằng những mạch máu mang chất bổ dưỡng đến. Nhưng da xung quanh mắt vì mỏng hơn mọi chỗ khác (để nhắm mắt mở mắt được dễ dàng) nên lớp da chỗ này dễ bị nhăn hơn mọi chỗ khác.

Sự lão hóa da còn chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác như di truyền, nội tiết, môi trường chung quanh, dinh dưỡng và cơ học.
Trên phương diện vi thể, sự lão hóa da có các đặc điểm sau:

- Lớp biểu bì từ từ mỏng lại, da có tính chất acide hơn.

- Phần nối tiếp giữa biểu bì và bì cũng mỏng lại.

- Phần bì các sợi liên kết rối loạn, sợi đàn hồi giảm, lượng dịch thấm vào giảm, lượng máu nuôi da giảm và các thành mạch dễ vỡ. Nên xoa nhẹ thường xuyên để những mao quản mang thức ăn đến nuôi da

Lão hóa được chia làm 3 giai đoạn:

- Giai đoạn 1: Da bình thường.

- Giai đoạn 2: Vào khoảng 40 tuổi.

* Các sợi đàn hồi rời nhau ra, bị cắt đoạn và bắt đầu biến mất. Các sợi phía ngoài cùng làm thành một lớp mỏng, không có tổ chức sợi dưới lớp biểu bì.

* Tổ chức sợi liên kết (collagène) không thay đổi.

- Giai đoạn 3: Trên 45 tuổi

* Các sợi đàn hồi gần như biến mất hoàn toàn.

* Sợi liên kết xếp không theo tổ chức nào đặc biệt.

* Các tế bào sợi ngừng bài tiết.

Càng lớn tuổi, da càng kém đàn hồi, dãn ra nên nhăn và khi bị vết thương thì chậm lành hơn người trẻ.