Tôi
viết tập truyện nhỏ này với niềm say mê thích thú chưa từng có. Một
mình trên căn gác, suốt ngày tâm hồn đắm vào thế giới loài vật những
cọp những beo, cáo, gấu, chìa vôi, bìm bịp, chèo bẻo... tôi tưởng
như chúng đang chạy nhảy và đối thoại quanh tôi. Thật là những giờ
phút kỳ diệu.
Viết xong từng đoan, đọc
lại, cười. Như đọc văn của ai. Thích hơn khi viết về Người, bởi nghĩ
rằng viết về Người đã có nhiều ngòi bút khác viết rồi. Ðằng này do
mình tưởng tượng dựng ra thì hy vọng chúng mang trọn vẹn bản sắc của
tâm hồn mình.
Một thú vị nữa là tôi để
những con thú nói ngôn ngữ bình dân của địa phương tôi, thứ ngôn ngữ
hàng ngày mà văn chương hay tránh. Tôi thương yêu và tôn trọng ngôn
ngữ đó bởi nó phản ảnh nếp sinh hoạt tinh thần của bà con quanh tôi
và sợ chỉ chừng vài ba thế hệ nữa là nó sẽ mất. Nó sẽ trở nên trí
thức, sẽ không khác văn chương viết trên sách báo.
Những truyện loại này người ta
quen gọi là Ngụ ngôn. Với tôi thì không hẳn đúng bởi tôi không có
hậu ý dạy điều khôn dại mà chỉ muốn người đọc chơi vui với một thế
giới hồn nhiên dể thương. Nhằm mục đích đó, mỗi truyện được dựng
thành một màn kịch nhỏ. Cười xong, suy nghĩ một chút, nhẹ nhàng. Nếu
thấy có một khuyết điểm nào đó giống của mình thì tự sửa hoặc đề
phòng. Của người thì rộng lượng tha thứ.
Tôi không nỡ dùng chữ
“Thế giới súc vật” để chỉ cái thế giới hồn nhiên này. Chữ “súc vật”
đã bị loài người dùng làm lời mắng chửi, khinh miệt nặng nề. Cả ngay
chữ “vật”: loài vật, con vật... chỉ khi gọi đúng tên: Rắn, Trùn, Bọ
Xít, Cọp, Heo..., họ mới bình đẳng với người. Vì những lẽ đó, tôi
mong độc giả không gọi tập truyện này là “Truyện súc vật” mà coi nó
như một kiểu Liêu trai chí dị một “Liêu trai tân chí” trong đó ma
được thay bằng những con thú.
Hẳn nhiên loài vật không
phong phú suy nghĩ như người. Nhưng khi cho chúng những suy nghĩ của
người, ta sẽ yêu thương chúng hơn, đời ta giàu thêm bạn. Có những bà
nói chuyện với chó mèo, có những ông nói chuyện với trâu bò như
chúng hiểu được tiếng người. Mặt họ sáng rực phúc hậu, lúc đó.
Khen chê về cái Tốt và
cái Xấu của loài người, điều đó không lạ. Mượn hình thức ngụ ngôn,
điều đó không mới. Hiểu tâm lý người đời tới mức coi “Tính tốt nhiều
khi chỉ là tính xấu trá hình”... thì ta sẽ không quá khen ai, cũng
chẳng quá chê ai. Sẽ không nghĩ rằng tôi muốn ám chỉ ai qua những
truyện này, bởi chính tôi tự biết mình có đủ tính xấu như mọi người,
khác nhau chỉ ở độ nặng nhẹ mà thôi. Ngồi nhẩm lại Quá khứ, tôi
thường ân hận vì những tính xấu, những khuyết điểm hơn là mãn nguyện
vì những ưu điểm. Và luôn tự răn mình:
Khi nghe khen ai, tôi
thấy tôi khó có cái Tốt của người đó.
Khi nghe chê ai, tôi
thấy tôi dễ có cái Xấu của người đó và:
Khi được ai khen, tôi
đem lời khen chia ba, nhận một.
Khi bị ai chê, tôi đem
lời chê nhân ba, nhận đủ.
Một buổi sáng ngồi thử
tìm cái tên cho tập truyện. Một mình trong cái “thư trai cô liêu”,
tôi để tâm hồn đắm trong thế giới muông thú cọp beo nai cáo... thân
thiết. Không hiểu do dẫn khởi nào, tôi tưởng như mọi loài đang đứng
trước Thượng Ðế, bình đẳng, và Ngài điểm danh:
-
Loài
người!
-
Dạ...
Dạ... Kính thưa... Dạ... chúng con xin kính hầu...
-
Loài vật!
-
Chúng tôi
có mặt.
Tôi mượn câu sau đó đặt
tên truyện “CHÚNG TÔI CÓ MẶT”, câu trả lời dõng dạc mà vẫn khiêm
cung thuần nhã biết bao.
Nha Trang, tháng chín năm 1972
Võ Hồng
Sách do nhà xuất
bản Phương Đông ấn hành
Tháng 10 năm 2011
|