Người Việt mình! Ba chữ thân tình như được  nối thẳng tới cuống tim! Người Việt mình! Ông bà cha  mẹ con cái xúm xít, tựa nhau mà sống. Như những  cây chuối con  vây quanh chuối mẹ, chuối chị bên cạnh chuối em. Cây mẹ mập mạp nứt bẹ trỗ buồng, các con xanh tươi mơn man vuốt ve mẹ, tíu tít xào xạc vỗ về nhau trong hơi gió. Lớn  lên, cao gần bằng mẹ, cũng tự mình nẻ buồng nhảy con, nhưng vẫn san sát bên nhau nghiêng mình hứng nắng. Từ thế hệ này sang thế hệ khác, gia đình kiên cố tiếp tục vững vàng, nhịp nhàng, như hết xuân lại sang đông, hết mưa rồi lại nắng. Những người con xứ mình hiếu thảo một cách tự nhiên. Khi cha mẹ già yếu, không tự lo được nữa, các con chia nhau chăm sóc, sớt nhau nhọc nhằn một cách hiển nhiên, như cây lớn lên phải ra bông kết trái. Khi cha mẹ nghèo, các con gom góp dành dụm chăm sóc cha mẹ.  Khi cha mẹ có khá tiền, các con khỏi phải nghĩ đến bổn phận  vật chất, nhưng cũng phải nghĩ đến tình cảm, đến tinh thần. Vì đã đến lúc xương loãng, mắt mờ, chỉ cần lỡ đạp lên một hột chanh nhỏ trơn ướt là cha mẹ có thể trở thành phế nhân.

 Các con ơi! Các con nào có biết, vừa tỉnh ngủ, mẹ đã lo lắng không biết các con có khoẻ mạnh không, sao cả tháng nay không đứa nào điện thoại hỏi thăm mẹ. Mẹ đâu còn bao lăm năm để sống nữa mà các con tiếc thì giờ? Mẹ đâu đòi hỏi gì nhiều. Đi đâu tạt tới cho mẹ nhìn mặt con. Cả ngày hết ngồi rồi lại nằm trên ghế salon chờ để được nghe tiếng giày các con sào sạo trên sân sỏi, để nghe tiến lách tách từ ổ khóa, và những khuôn mặt thân yêu của sẽ mẹ hiện ra như những thiên thần, đem niềm vui, tiếng cười và sự sống cho mẹ.

 Ngày Tết nước ta, con cháu tụ họp lại nhà cha mẹ ba ngày trong khi các nước Âu Mỹ, con cháu từ xa về nhà cha mẹ tổ chức ăn uống, quây quần bên nhau trong ngày lễ Giáng  sinh, để cháu khỏi quên ông bà, để con khỏi quên cha mẹ. Những năm mẹ còn khoẻ, mẹ chuẩn bị các món ăn mà các con thích. Dũng thích món foie gras làm bằng gan ngỗng béo đậm đà ăn với bánh mì mềm. Khôi đặc biệt thích tôm cua hấp chấm với sauce mayonnaise. Còn món huître thì mẹ chờ các con tới tách vỏ. Lúc này có những dịch vu giao bánh tận nhà, nên mẹ khỏi phải nhờ các con đi đặt bánh. Mẹ đã chuẩn bị mọi thứ, chỉ chờ các con tới. Nhưng năm nay mẹ không ra đường được. Cái chân trái đau nhức tới hông. Mẹ phải chống nạng, không lên lầu được và lẽ dĩ nhiên không ra ngoài lạnh được. Mới ngày 12 tháng chạp mà hàn thử biểu đã xuống gần không độ. Mẹ sợ mọi thứ lạnh. Đã tới lúc mẹ khiêng không nổi thanh củi để chụm lò sưởi, phải thay bằng lò sưởi điện mặc dù mẹ thích nhìn ngọn lửa sáng thiên nhiên. Ngày xưa ba mẹ thường ngồi bên nhau nhìn lửa, có khi còn nấu sôi được ấm nước, nấu chín món ra gu. Mẹ nằm trong nhà đóng kín, áp tai xuống mặt ghế, hồi hộp chờ tiếng xe chạy chậm dần, ngóng tiếng đóng cửa đánh sầm. Nóng ruột thì điện thoại tới các con, chỉ để xem các con có ở nhà không mà yên tâm. Mẹ muốn các con tự ý tới thăm vì tình thương nhớ mẹ chớ không phải vì bổn phận. Mẹ đâu cần quà cáp đắt tiền? Mỗi ngày khi đi làm thì tạt qua, mua cho mẹ nửa ổ bánh mì, thỉnh thoảng một đôi găng tay hay đôi tất để mẹ mang, lòng ấm áp nhớ con mỗi khi mang. Đâu phải mẹ chỉ nhớ có con thôi? Mẹ đã từng giữ bốn đứa cháu nội từ lúc mới sinh đến ba tuổi, trụng bình, khuấy sữa cho chúng bú, rửa đít, ẵm cháu đi khám bịnh khi  thời tiết thay đổi, nghe chúng bi bô nói, dạy đếm một hai ba, dạy chữ a chữ b, đánh vần bờ a ba huyền bà. Mẹ thuộc lòng từng đặc điểm của mỗi đứa, từ cái ăn cho đến trò chơi. Vậy mà từ khi chúng vô  học mẫu giáo tới khi lên đại học, bà chỉ loáng thoáng gặp cháu mấy lần, đến nỗi tưởng tượng nếu gặp ngoài đường, chắc gì bà đã nhận ra cháu? Hai cái piano Yamaha mẹ mua cho hai con, không biết có cháu nào học không, hay chỉ để trang hoàng như mấy tấm sơn mài vô vị? 

Bên này con người sống như những  ốc đảo mùa đông. Có thì giờ và khoẻ mạnh thì với tay bấm điện thoại hai ba phút hỏi thăm cha mẹ: ça va, khỏe không, xem chừng đã làm tròn bổn phận, lương tâm yên ổn trong suốt mấy tháng. Con tới thăm thì cha mẹ tự hỏi không biết lần này nó tới xin gì.

Đâu ai xa lạ? Mới cách đây ba tháng, thằng Dũng mượn hai trăm ngàn quan để mua xe Volkswagen của Đức. Có xe xong, nó lặn luôn. Nó muốn lấy tiền của mình nhưng không  xin mà bày đặt "mượn". Đó là một cách dùng chữ ranh ma, dối trá một cách kiêu ngạo. Thằng lớn mượn được thì thằng nhỏ phải ráng  nghĩ cách để "mượn" một số tiền tương đương cho cân xứng. Xe mới mua, không lẽ đổi cái khác, thì bảo là sửa nhà, xây thêm căn gác. Chỉ có tôi là thua thiệt.  Vợ chồng con cái tụi nó dẫn nhau đi ăn tiệm, đi xi nê, mà có bao giờ chúng  mời mình? À mà có mời tôi cũng chẳng muốn đi. Thấy cái mặt con dâu vênh vang một cách dốt nát thì thà là nhìn trần nhà còn hạnh phúc hơn. Cả chục năm rồi tôi chưa mua đồ mới. Bao nhiêu tiền hưu trí của hai vợ chồng tôi, tôi đâu dám ăn xài nên cứ chắc  bóp để dành, không dám cho chúng biết. Nhưng  khi đã hết tự ra nhà băng  một mình rồi, thì  chúng biết rõ vanh vách từng con số, từng dấu phẩy. Không cho, sẽ không  yên với chúng: Để tiền làm gì cho nhiều, sắp chết rồi, chết rồi có mang đi được không? Đồ bất hiếu! Đó, con cái thời nay là vậy đó! Chúng nó rủa tôi chết nhanh để chúng bán nhà, moi móc hết mọi tài khoản ngân hàng để chia của. Tôi mà biết trước như vậy thì đã bước thêm bước nữa, thì giờ đây tôi đâu có thui thủi một mình? Trên tivi, có mấy lần chiếu những  cặp vợ chồng già ra vô có nhau, tôi cảm thấy lạnh lẽo đến rùng  mình. Phải chi biết trước, tôi sẽ  đi du lịch, ăn những  món ngon nhất, tôi sẽ... nếu biết trước... phải chi...

   Tôi sắp sửa rời căn nhà của vợ chồng tôi xây cất thời mới cưới nhau sao? Lúc anh đi, thằng Dũng mới tám tuổi, hay phá phách bị cô  phạt. Thằng  Khôi hay khóc lè nhè, mét mẹ mỗi khi bị anh đánh. Trên  tay hai đứa con dại, tôi bận  rộn quay quắc nhớ thương. Cái con vợ thằng  Dũng! Nó hỗn mà thằng  Dũng trọng vợ hơn mẹ.  Cúc cu cúc cu cúc cu ... À, cái đồng hồ  có con cú nhảy ra kêu cúc cu này là quà cưới của mình đây, nó vẫn chạy đều và  con chim vẫn không  quên mỗi giờ bật nắp, nhảy ra hót, hót xong lại nhảy vô khép cửa lại. Sao mắt lại cay? Sao gối ướt lạnh? Tôi sắp xa căn nhà chính tôi chọn kiểu, nơi hàng rào trước tôi lâng lâng trồng một đám hồng  nhung, chỗ góc  sau một nhóm hồng vàng. Giờ đây cằn cỗi, lá bị sâu ăn, xoắn lại, thâm từng  nơi. Lâu quá chưa được bón phân. Cây hồng sướng hơn tôi. Cứ đứng một nơi, đã có nước dưới lòng đất, đã có thán khí, có dưỡng khí, có ánh nắng  mỗi ngày. Chẳng  cần đến con cháu gì cả cho mệt thân, rồi cuối cùng  sống chết cũng một mình. Mấy năm nay tôi khai nhức đầu, để mua thuốc dự trữ và để trong ngăn kéo... Đây rồi. Cái phích nước sôi giờ đây đã lạnh. Cái ly...  Tôi không  cần một thằng con nào hết!  Việt Nam ơi! Xin lỗi đã lâu tôi không về thăm, nhưng  có khi nào tôi quên nước tôi đâu? Anh, em thương anh  cũng vì anh yêu quý quê hương và khi đi ăn foyer (1), thấy anh hiền lành nhất đám.  Nhớ lại ngày thời còn sinh viên, vui quá phải không anh? Anh có nhớ vụ bizutage (2) không? Bây giờ hết rồi vì có mấy vụ làm chết người. Nghĩ tụi sinh viên bày ra cái trò chơi ác hành hạ ma mới. Anh may mắn bị phạt nhẹ, chỉ bị tụi ma cũ dựng đầu dậy giữa đêm: "On veille sur vous" rồi bắt anh quỳ. Có người còn bị đánh. Còn em thì chỉ bị hình phạt là khi thấy họ thì phải cúi đầu chào "bonjour à l'ancienne". Trường dệt  ở Lyon bị họ tạt lên đầu cả thùng phẩm nhuộm, đã có vài người chết vì họ đâu nghĩ trong phẩm có chất độc?. Lúc bấy giờ con gái chỉ đếm trên đầu ngón tay, nên em có lu bù chàng trai theo em mặc dù em không đẹp. Anh chàng Tuấn, Khanh có bộ mã bảnh bao, nhưng ăn nói vô duyên. Họ có quyền khinh nước Mỹ. Nhưng khinh nước Việt mình thì em không tha thứ. Có lần nghe thằng Khanh nói bập bẹ cần gì phải học tiếng Việt vì đâu có tới Việt Nam mà em giận run. Hừ,  không  "tới" Việt Nam! Không cần học tiếng Việt! Cái mặt Việt đặc sệt! Thằng Chấn qua đây lúc 14 tuổi đã quên hết ráo trọi tiếng mẹ đẻ. Còn anh thì giọng Nam rặt. Hiền lành ít nói nên  em thương anh trước khi anh ngỏ lời với em. Bây giờ em mới cho anh biết bí mật của em đó. Em thù căn bệnh ung thư phổi đã làm anh đau đớn. Hình ảnh anh nhăn nhó quằn quại ám ảnh em cho tới bây giờ. Mới đó mà anh đã xa em bốn mươi năm!  Anh ơi em mệt lắm rồi, đầu nóng, choáng váng... Tiếng chuông nhà thờ đổ liên hồi. Tiếng pháo bông lụp bụp chiếu sáng căn phòng tối om. Em không đứng dậy bật đèn nổi. Có cái gì đè nặng nơi ngực. Uở, anh  đi chơi mới về đó hả, sao không  thay áo màu kem em mới mua tặng anh hôm sinh nhật?..  mà sao anh cứ thích bận áo đứt nút đó hoài, em lại cứ quên tra lại cái nút... đúng rồi, tại vì áo đó mềm và ấm nữa ... còn cái mũ bê rê nỉ màu xám cũng em lựa cho anh... cái mũ đó em còn cất và đội mỗi khi cảm thấy lạnh sắp cảm.. sống một mình phải giữ gìn sức khoẻ... đau bịnh khổ lắm, không ai nấu cháo, phải nhịn đói cho tới khi khoẻ mới ráng một tay chống, một tay vo gạo... cái mũ là anh, nó luôn ở bên em.. có khi nhớ anh, em cũng đội nó...  màu xám thời đó à la mode... là màu của ...  uở.. anh  ơi sao anh  đi nhanh vậy, sao sáng vậy... sao anh chạy... sáng quá, sáng chói mắt... em  chạy theo sao kịp.. anh  ơi...chờ em với... Phước...!!

====