|
Phố phường Hà Nội chào đón ngày 2/9/2015
Hiện nay cả nước có tới 24.300 TS, 101.000 ThS. TS Nguyễn Khắc Hùng (Học viện HCQG) cho biết ở hàm Thứ trưởng trở lên, số quan chức có trình độ TS ở VN cao gấp 05 lần Nhật Bản, một quốc gia phát triển thì về cơ học hẳn đất nước này sẽ phát triển vượt bậc, đâu phải ngữa tay xin viện trợ ODA tứ phía? Nói như vậy cũng có nghĩa rằng số lượng TS, PTS tỷ lệ không thuận với trình độ và mức độ với tăng trưởng kinh tế, mà ngược lại, thậm chí là sức ì ngăn cản hay thụt lùi(hay tốc độ xuống cấp) của xã hội. Một xã hội màu mè mang danh “tri thức” đem lại gì cho đời sống của 90 triệu người dân mà cứ “nghèo vẫn hoàn nghèo”, suốt ngày chạy theo từng bữa ăn mà vẫn không đủ no(!) . Chi phí đào tạo ra nhiều “học giả” như vậy để làm gì, là một sự tốn kém, lãng phí ghê gớm cho xã hội như vậy nhưng mấy ai dũng cảm thừa nhận mặc dù luôn miệng nói “em chả, em chả” trong khi vẫn đôn đáo kiếm một suất đi nước ngoài cho con em mình. Không biết người nào đã đẻ ra quan niệm là “muốn làm quan to thì phải có học vị tương xứng’ mặc dù cái “học vị” đó dù là bằng cấp giả, một tờ giấy in ấn sang trọng ở nước ngoài hay ở trong nước được các thầy “mũ cao áo dài” xênh xang cấp phát trên sân khấu hoành tráng.
Nhà báo Kỳ Duyên phân tích: “Nổi bật nhất có 03 điểm bất cập: 1)- Mặc dù có tới hơn 400 trường ĐH, CĐ cả nước, cho đến nay bằng cấp của VN vẫn chưa được các trường ĐH trên thế giới công nhận. Nhiều sinh viên du học sang các nước phải “bị” đào tạo lại, gây ra sự lãng phí tiền bạc không ít. 2)- Số lượng GS, TS của VN khá đông, nhưng năng suất khoa học khá thấp. Theo số liệu của GS Nguyễn Văn Tuấn từ năm 2014, cho thấy năm 2013 số phó GS VN cao hơn Thái Lan gấp 1.6 lần, số GS VN cao hơn Thái Lan 2.2 lần. Nhưng từ năm 2009-2013, VN công bố được có 7.227 bài báo, còn Thái Lan công bố được 27.200 bài. Như vậy, số bài báo khoa học của VN chỉ bằng 26% của Thái Lan! Tính trung bình, mỗi GS Thái Lan công bố 1.68 bài báo khoa học trong 05 năm, còn VN thì 0.32 bài, một khác biệt tới 5.2 lần. 3)- Số lượng GS, TS nhiều như thế, nhưng hầu hết các phát minh, sáng chế lại thuộc sở hữu của các nhà “khoa học chân đất”. Có cảm giác các GS, TS đang mũ ni che tai trước thời cuộc? Còn các nhà khoa học chân đất lại thà đốt lên một que diêm còn hơn ngồi nguyền rủa bóng tối. Mà cuộc gặp mặt của người đứng đầu CP mới đây với 63 nhà “khoa học chân đất” với những chế tạo, sáng chế cho mình và cho cộng đồng, như một minh chứng, vừa vui vừa buồn, vừa cười, vừa muốn… mếu.”(1)
Nhiều sinh viên du học sang các nước phải “bị” đào tạo lại, gây ra sự lãng phí tiền bạc không ít. Ảnh minh họa: Thetreeacademy.edu.vn Cái mà GS-TS Nguyễn Thiện Nhân trước đây hô hào ''10 năm tới, giáo dục Việt Nam sẽ khác' (Tuyên bố của tân BT Nguyễn Thiện Nhân trong thư gửi báo chí (2/7/2006) , kêu gào xây dựng “đẳng cấp quốc tế” cho đại học Việt Nam từ thời ông còn làm Bộ trưởng Giáo dục và đào tạo năm xưa bây giờ đang đi về đâu(2), số TS-PTS lúc nhúc nói trên là thành tích nổi bật đã đạt được chăng? Thực ra nhiều TS-PTS của nước ta đâu cần nghiên cứu mang tính công trình khoa học làm gì, chỉ sao đi chép lại một “khái luận” sẳn có của ai đó, gia cố thêm chút muối tiêu, pha “nước màu” nhưng không quên kèm theo vài chục, có khi hàng trăm triệu đồng “chi phí” (cao thấp còn tùy ngành nghề, hàng ngũ thầy giáo chấm thi…) để mời vài ba GS nối tiếng/đầu ngành đứng ra bảo vệ-phản biện, rồi ăn mừng liên hoan là xong ấy mà!(3) Cho nên việc VN có số TS-PTS đông gấp bội trong khi số bài báo nghiên cứu khoa học thấp kém so với các nước láng giềng khác thì có chi là lạ? Ngay một bài báo bình thường trên các tạp chí hay báo hàng ngày, tác giả có mấy ai không/quên ghi cái học vị/học hàm để “tăng trọng” cho mình? Điều kiện “ắt có” là kiến thức khoa học, hiểu biết/khám phá về học thuật nhưng chỉ “đủ” khi người mang danh trí thức trung thực và khiêm tốn. Phải chăng đây là những điều không thể chấp nhận hay rất hiếm trong xã hội chúng ta ? “Không ai có thể phủ nhận rằng một trong hai chức năng của giáo dục trên Đại Học là đào tạo ra các nhà khoa học và nghiên cứu học thuật. Dù là nghiên cứu cơ bản hay ứng dụng cũng phải được tự chủ độc lập mới có thể đạt được trình độ “quốc tế” mà chúng ta hằng mong mỏi nhưng với cơ chế “cài then khóa chốt”, nhất là lĩnh vực nghiên cứu những ngành khoa học xã hội hoặc nhân văn, như hiện nay thì liệu cái tiêu chí mà bộ GDDT mới đưa ra gần đây là vào năm 2020-2025 sẽ có 5 Đại học có trình độ lọt vào cửa 400 đại học hàng đầu trên thế giới(xem lộ trình—) tại cuộc hội thảo “xây dựng trường đại học đẳng cấp quốc tế tại VN – Cơ hội và thách thức” (do Bộ GD-ĐT phối hợp với Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và Ngân hàng Thế giới (WB) tổ chức) vào ngày 12/9/2009 tại Đà Nẵng có đạt được hay không, có phải là một chỉ tiêu “thành tích” hay là cái cớ để xin tiền hoặc chấp thuận để đi vay nợ được chính phủ đảm bảo. Trong khi đó, cái gọi là “trình độ quốc tế” của Đại học là gì thì hình như các quan chức ngành giáo dục chỉ hiểu loáng thoáng, thông qua số bài báo đăng trên tạp chí học thuật quốc tế (trước mắt là một bài với luận văn tiến sĩ ) hay sao ?(4) Theo GS Hoàng Tụy, căn bệnh thời đại của trí thức VN là “Chạy theo danh hão, chạy theo quyền lực, chạy theo chức tước”. Những người được đào tạo trước đây “dễ bị lâm vào thế ếch ngồi đáy giếng, dễ mắc bệnh vĩ cuồng, không hòa nhập vào dòng chảy văn minh của thời đại, không chấp nhận luật chơi quốc tế, rồi ngày càng tụt hậu mà vẫn tự ru ngủ mình, tự đánh lừa mình, và đánh lừa nhân dân mình với những thành tích không có thật”(5)
Rạng rỡ ngày ra trường với mũ mão áo quần rất xinh xắn… “Việc công nhận bằng cấp cao ở đại học vẫn còn là vấn đề phải được mổ xẻ, trình độ nghiên cứu có tương xứng với học vị hay là một sự ban phát, chạy theo thành tích ảo huyền mà việc “nâng”(có người còn gọi là “lên đời”) người có học vị Phó tiến sĩ thành Tiến Sĩ là thí dụ cụ thể, điều buồn cười nhưng lại được các nhà trí thức khát khao “học vị” thỏa mãn ! Con số nầy là 8,000 người chứ ít ỏi gì (như trên đã nói hiện nay cả nước có tới 24.300 TS, 101.000 ThS) và điều đáng nói hơn là trên 70% người có học vị Tiến sĩ hiện nay là quan chức nhà nước chứ không phải là nhà nghiên cứu như nội hàm của học vị nầy”(6) Trên báo Lao Động, ông Lê Chân Nhân nêu lên một sự thật ”Giả sử như có 100% cán bộ chính quyền có học vị tiến sĩ, nhưng trong đó còn có nhiều trường hợp thiếu thực chất, thì việc đạt mục tiêu số lượng bằng cấp phỏng có ích gì. Chưa kể, khi đặt ra mục tiêu bằng cấp, nếu không có sự kiểm soát chặt chẽ, thì nạn "sinh đồ ba quan", mua bán bằng cấp, tiêu cực trong thi cử lại có cơ hội bùng phát để phản biện chủ trương 100% “tiến sĩ hóa” của thành phố Hà Nội(7)
Hôm nay em đã…tiến sĩ tương lai rồi!!!
Phải nên nhớ rằng” Cách sử dụng nhân tài còn tùy thuộc vào lý lịch cá nhân, tổ chức (nhân sự, biên chế), hệ “tư tưởng”, vị trí trong-ngoài Đảng, tệ nạn “bè phái” và đối xử phân biệt trong học thuật(8). Do vậy “Hệ quả của việc chạy theo “số lượng”nầy đã nẩy sinh không biết bao nhiêu vấn đề gây nhức nhối cho học sinh lẫn người thầy có lương tâm khi xã hội hóa đã biến giáo dục đại học-cao đẳng trở thành một loại “hàng hóa” không-kiểm-định-chất lượng(giáo dục dỏm và giả) của thị trường mà bộ chủ quản không kiểm soát nổi “(9) Trước đây GS Simon Marginson (Australia) đã cảnh báo ” đổi mới từ gốc đến ngọn văn hoá quản lý chất lượng, đặc biệt là sự tự do học thuật. Người ta sẽ không thể sáng tạo được nếu chính sách rập khuôn” là điều cần được suy ngẫm đối với các vị lãnh đạo và các nhà hoạch định chính sách khoa giáo ở nước ta”(10). “Bộ cho mở tràn lan các trường ĐH, CĐ nhưng chất lượng nhiều nơi thấp, nhất là đào tạo tại chức, từ xa. SV ra trường khó xin việc vì mất cân đối cung cầu. Gần đây, Bộ lại có chủ trương đào tạo cấp tốc 20 ngàn tiến sĩ, gây xôn xao dư luận. Có phải Bộ đang làm quy trình ngược, lo cho phần ngọn mà không lo phần gốc?”(Đại biểu Lê Văn Cuông -Thanh Hóa tại phiên họp thứ 4, Quốc hội khóa 12) và điều cảnh báo trước kia này nay đã thành một sự thật đau lòng nhưng ai cũng ngoảnh mặt làm ngơ, xem như đây là một thực tế xã hội chứ chẳng phải là đi từ một chính sách giáo dục và đào tạo nhân tài đã sai lầm từ gốc, hiện trạng thê thảm nhất là khi tốt nghiệp ra trường mà vẫn thất nghiệp?(11)
Đầu tư cho nghiên cứu khoa học là một mũi nhọn quan trọng trong tiến trình đổi mới giáo dục
Hơn thế nữa “2 tỷ USD vốn vay ODA đem lại lợi ích gì cho giáo dục Việt Nam?” là câu hỏi của TS Đặng Văn Định đăng trên báo GDVN ngày 27/8/2015 đang làm nhức nhối những ai quan tâm đến thực tế là tiền vay mượn từ nước ngoài đang đi đâu và về đâu. Xin nêu một thí dụ điển hình, đó là tại báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư viết “Chương trình phát triển chính sách giáo dục đại học do WB tài trợ với số vốn vay là 150 triệu USD, thời gian thực hiện: 2009-2013. Dự án nhằm hỗ trợ thực hiện các chính sách tăng cường quản trị, tài chính và chất lượng giáo dục đại học”. “Nếu tính ra Việt Nam đồng thì số vốn này lên tới 3000 tỷ đồng – một con số rất lớn đối với nền kinh tế nước ta nói chung và lĩnh vực giáo dục nói riêng. Thế nhưng rất đáng tiếc là tác động của dự án đến những vấn đề lớn của hệ thống giáo dục đã không được luận giải” ông Định thắc mắc (12) 9/2015
Chú thích:
(1) Kỳ Duyên “'Trận chiến' mới của nước Việt và thời ra ngõ gặp... Giáo sư” ( http://vietnamnet.vn/vn/tuanvietnam/259139/-tran-chien--moi-cua-nuoc-viet-va-thoi-ra-ngo-gap----giao-su.html)(2) Phấn đầu đạt 10 trường ĐH tiêu chuẩn quốc tế vào năm 2010
http://www.vnmedia.vn/newsdetail.asp?NewsId=149147&Catid=71 Dự kiến lộ trình xây dựng trường ĐH đẳng cấp quốc tế ở VN
Giai đoạn 2009 – 2020:- Xây dựng 5 trường ĐH quốc tế với sự tham gia của 5 quốc gia và 100 ĐH thành viên - Xây dựng 20 trường ĐH mạnh, đạt trình độ trung bình so với quốc tế(20 trường này là ĐH nghiên cứu) - 180 trường ĐH còn lại yếu so với quốc tế; 250 trường cao đẳng trung bình và yếu so với quốc tế
Sau năm 2025:5 trường ĐH đạt đẳng cấp quốc tế (có thứ hạng từ 200 – 400 thế giới) 20 trường ĐH mạnh và khá so với quốc tế 200 trường ĐH khác trung bình so với quốc tế 300 trường cao đẳng trung bình so với quốc tế (Theo báo cáo chính thức của Bộ GD-ĐT tại hội thảo) Chính phủ đã chỉ đạo xây dựng 4 trường ĐH đẳng cấp quốc tế (ở Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng và Cần Thơ với vốn vay khoảng 400 triệu USD từ ADB và WB). Thông tin từ hội thảo cho hay, đây là chi phí trong giai đoạn đầu tiên. Giai đoạn tiếp theo sẽ phải đầu tư nhiều hơn nữa, có thể lên tới 500 triệu đến 1 tỷ USD cho mỗi đại học(http://vietnamnet.vn/giaoduc/2008/09/805433/) Trích từ “Không cần sáng tạo, chỉ cần làm theo”(HLT) Năm 2008, Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân nói rằng “Bản thân gia đình muốn con em học đại học (ĐH), địa phương muốn có trường, cùng với việc kiểm tra chất lượng chưa tốt nên đã bùng nổ trường ngoài công lập (CL)” và "nếu người học thận trọng chọn lọc kỹ, có lẽ đã không tạo ra tốc độ tăng các trường ĐH, CĐ nhanh như hiện nay từ 110 trường ĐH và CĐ năm 1997, đến nay, chúng ta đã có thêm 200 trường ĐH, CĐ nữa” trong khi trả lời chất vấn ngày 11/11/2008 tại quốc hội. Ông đã qui trách nhiệm cho sự khập khiễng của đại học và cao đẳng hiện nay là do các địa phương chạy đua lập trường cũng như sinh viên không biết chọn lựa cho mình giữa lúc Bộ GD-DT chưa có tiêu chuẩn thành lập(!) và hiện nay cũng không có chuẩn đào tạo đầu ra. Không biết khi số đại học lên đến con số 600 trường như kế hoạch của Bộ GD-DT thì lúc ấy Bộ trưởng Nguyễn thiện Nhân sẽ còn đổ lỗi vào những ai trong khi việc cấp phép thành lập đại học là do chính bộ nầy đề nghị Thủ tướng phê duyệt . Tóm lại, thử hỏi như vậy thì trách nhiệm thuộc về ai, người cấp giấy phép hay người xin mở đại học, vậy mà Bộ trưởng quên hay “giả vờ” không biết …“Mọi người vẫn còn nhớ, lúc mới nhiệm chức Bộ trưởng Bộ GD-DT vào tháng 7/2006, Ông Nguyễn Thiện Nhân đã đưa ra một hình ảnh vô cùng sáng sủa và tràn trề hi vọng, rằng “Với truyền thống hiếu học, truyền thống tôn sư trọng đạo, với thế và lực mới của đất nước sau 20 năm đổi mới, với quyết tâm chiến lược của Đảng coi phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu, với lòng yêu nghề và quyết tâm tự khẳng định của hơn 1 triệu thầy cô giáo trong cả nước, với sự quyết tâm và chia lửa của hàng triệu người VN là đồng tác giả của sự nghiệp chấn hưng giáo dục, tôi tin là trong 10 năm tới nền giáo dục VN sẽ có những bước phát triển mới, xứng đáng với đòi hỏi của sự nghiệp hiện đại hóa - công nghiệp hóa đất nước, với mong muốn và tin cậy của nhân dân cả nước, với truyền thống văn hiến của dân tộc VN''” ?( HLT--Nền giáo dục Việt Nam nên củng cố từ đâu , giáo dục Mầm non hay đào tạo Tiến sĩ ?)
(3)Hiện tượng sao chép luận văn , viết theo bài mẫu làm sẵn, từ luận văn cử nhân đến tiến sĩ rao bán trên mạng với giá rẻ, mua về gia cố, bổ sung thêm thắt ý làm vừa lòng Giáo sư hướng dẫn, nghiên cứu giả tạo và tìm cách chạy chọt đủ kiểu để được xét duyệt cấp phát bằng cấp không phải là hiện tượng hiếm. Ngay ở Đức hay ở Nga, tệ nạn mua bán luận văn, bằng cấp gần đây đã bị phát hiện. Giá một mảnh bằng Tiến sĩ ở Đức không quá 30,000 euro thông qua một đường dây rộng khắp nước Đức. Ở Nga thì các công trình nghiên cứu khoa học nhân văn thời Sô Viết được đem ra “xào” lại, 50% bằng TS ở Nga bị nghi ngờ là loại bằng được cấp phát với giá không đến 10,000 euro. Nhật Bản vốn là một nước phát triển, có tiếng nghiêm túc nhưng trong năm 2007-2008 vừa qua người ta phát hiện hàng loạt vụ mua chuộc 33 giáo sư hướng dẫn luận văn Tiến sĩ ở Đại học Y khoa Tokyo, và một vị GS uy tín trong ngành Y ở đại học thành phố Nagoya nhận “quà biếu” tương đương với 15,000 USD của 5 nghiên cứu sinh TS cũng đã bị truy tố trước pháp luật. Không kể ở Hoa Kỳ, việc cấp bằng TS theo hệ thống tín chỉ kể cả thời gian thâm niên trong nghề nghiệp liên quan, các bài viết (hoặc bài báo) trước đó cũng được cộng thêm vào nhằm chiêu dụ lớp chủ doanh nghiệp nộp tiền đăng kí để lấy bằng TS cho “oai” hoặc để quảng cáo thương hiệu là điều khá phổ biến[HLT--Ngộ nhận hay cố ý về “Tiến Sĩ”-- http://vietsciences.free.fr/vietnam/donggopxaydung/ngonhanhaycoy.htm Kỹ sư Nguyễn Đăng Lương:”Tôi được biết, rất nhiều luận văn thạc sĩ, tiến sĩ chỉ là trò lắp ghép. Cứ lấy cái nọ cắm vào cái kia, ăn cắp của người khác rồi ghép lại và tự xưng là của mình. Không thể chối cãi là đang có một sự xuống cấp về mặt đạo đức. Đừng đổ lỗi cho nền kinh tế thị trường khi bản thân mỗi người không trọng danh dự” Tiến sĩ Nguyễn Văn Tri: Ngoài vấn đề đạo đức, cần nói thêm, việc sao chép kết quả nghiên cứu khoa học không chỉ có hại cho sự phát triển, tạo sự không công bằng trong xã hội mà còn làm ảnh hưởng đến tiến độ hội nhập của nước ta với quốc tế, niềm tin của các nhà đầu tư, chuyển giao công nghệ... ( “Sao chép” khắp nơi: Đạo đức suy hay quản lý thiếu năng lực?” báo Người Lao Động ngày 17/12/2004) Nhà báo Văn Quang viết ”Dân gian chua chát lưu hành câu “thứ không mua được bằng tiền thì mua được bằng rất nhiều tiền”. Cũng có nhiều anh mua cái bằng chỉ để treo trong nhà cho nó “oách” hoặc làm mồi nhử một cô gái ngây thơ thích bằng cấp và thích có tí “danh gì với núi sông”… Tất nhiên có khá nhiều ông “làm việc nước” muốn thăng tiến cùng với “thăng tiền” mua cái bằng tiến sĩ hay thạc sĩ gì đó nộp vào hồ sơ. Mất 200 triệu chứ mất 2 tỉ hay hơn thế cũng còn lời chán. Nếu có bị đánh tham nhũng thì “hy sinh đời bố củng cố đời con” cũng vẫn còn lời – Tuy nhiên xin mở ngoặc là chuyện này khó xảy ra, xác suất là 1/1.000.000 như kiểu trúng số độc đắc vậy –. Nói sơ sơ thế để các bạn hiểu rằng ở VN chúng tôi dân trí cao lắm (xin đừng nhầm là “cáo lắm” đấy). Cho nên không xuất khẩu thì để trang trí làm cảnh à? Nếu thực sự chỉ dùng để trang trí thì quả thực đất nước VN có thể xếp vào loại xa xỉ nhất thế giới khi sử dụng một nguồn lực khổng lồ như vậy chỉ để mà chơi và trang hoàng cho đẹp mắt.( “Xuất khẩu tiến sĩ Việt đi đâu?” Văn Quang-- http://www.danchimviet.info/archives/92344/xuat-khau-tien-si-viet-di-dau/2014/12
Hai bài báo tuy đã cũ nhưng rất đáng đọc:
"Thi Tiến sĩ" trò lo chi phí cho thầy: Bộ có biết?"Nước rút" đạt 20.000 TS: Có tấm bằng cũng tốn tiền lắm ...
Và bài mới toanh: |
|
© http://vietsciences.free.fr Hồng Lê Thọ |