Những bài cùng tác giả
Những bài liên quan:
Một họa sỹ Nhật Bản bị tước
giải thưởng vì “đạo” tranh
Ngụy
tạo, đạo văn và tham nhũng trong nghiên cứu khoa học
Khoa
học và thương trường: mâu thuẫn, quyền lực và liêm chính
Ai
là Cha Đẻ cuả Ngành Nhiếp Ảnh?
Những
nhà khoa học bị lãng quên trong giải Nobel
o0o
Theo tin của một loạt báo chí tại Nhật Bản cũng như các nước khác hồi
tháng Sáu vừa qua [1], một họa sĩ người Nhật Bản vừa bị tước giải thưởng
sau khi bị phát hiện là đã “đạo tranh” của một họa sĩ người Italia.
Ông
Yoshihiko Wada (66 tuổi) được tặng thưởng Giải thưởng Nghệ thuật của
Bộ Văn hóa Nhật Bản vào tháng Ba năm 2006 nhờ các tác phẩm phản ánh cuộc
sống đô thị ở Italia. Đây là một trong những giải
thưởng văn hoá được coi là vinh dự nhất của Nhật, tương tự như giải
Turner của Anh quốc. Tuy nhiên, Bộ Văn hóa Nhật Bản đã quyết định
thu hồi giải thưởng này sau khi ông Wada bị tố cáo là đã sao chép các
tác phẩm của họa sỹ Alberto Sughi, người Italia, 77 tuổi [1].
Mặc dù chối là mình đã “đạo”, ông Wada nói là có quen biết ông
Alberto Sughi
thời ông Wada học ở Italia vào thập niên 70 của thế kỷ trước.
Sau khi từ Italia trở về, Wada trở thành họa sĩ
chuyên nghiệp, vừa vẽ tranh sơn dầu vừa làm giáo sư đại học mỹ thuật.
Những năm gần đây, Wada liên tiếp đoạt giải thưởng
hội họa. Tuy vậy ông chưa phải là họa sĩ rất
tăm tiếng. Ở Nhật cũng ít người biết tiếng
. Đó có thể là nguyên nhân vì
sao việc Wada sao chép nhiều tranh của Sughi chỉ gần đây mới bị phát
hiện. Wada bao biện rằng ông “chịu ảnh hưởng
về mặt nghệ thuật” từ họa sỹ người Italia này.
“Phong cách của tôi là vay mượn bố cục từ các
nghệ sỹ khác, sau đó thêm vào các ý tưởng của chính mình.” –
ông Wada nói – “Chỉ có các họa sỹ từng học
ở nước ngoài về mới hiểu được sự khác nhau rất tinh tế đó.”
Xét về khía cạnh lịch sử, hội họa cận - hiện đại
Nhật Bản được phát triển chủ yếu dựa trên học hỏi từ phương Tây.
Kết quả là phần lớn các họa sĩ cận - hiện đại Nhật
Bản chịu ảnh hưởng của mỹ thuật phương Tây. Trong tình trạng như
vậy không dễ phân định ranh giới giữa sao chép và sáng tạo chịu sự ảnh
hưởng. Tuy nhiên khi so sánh cạnh nhau, nhiều “tác
phẩm” của Wada thực sự giống hệt tranh của Sughi.
Ví dụ, bức “Mẹ và con” của Wada giống gần như y
nguyên bức “Virgo Laurentana” của Sughi. Thế ngồi của các nhân
vật trung tâm là giống hệt nhau, còn các chi tiết rất nhỏ cũng cho thấy
rõ ràng là có sự sao chép.
Bức “Mơ mộng” của Wada là
sản phẩm sao chép từ bức “Quán piano Italia” của Sughi.
Trang web tại
http://plaza.rakuten.co.jp/maou2006/10000 so sánh 17 bức tranh của
A. Sughi với các bức do Y. Wada “sao chép”. Bảng minh họa bên
dưới xếp 3 bức tranh của Sughi cạnh 3 bức do Wada “copied”. Có thể thấy
các bức tranh của họa sĩ Italia (cột trái) có một hòa sắc nhất quán và
hình họa nhiều sinh khí, trong khi các bức copy của ông thợ Nhật Bản vừa
sượng về màu vừa “non tay” về hình họa. Những “ý tưởng” mà ông này thêm
vào như bức tường chắn trước mặt cặp vợ chồng trong bức “Dạ tiệc” còn
cho thấy một kiến thức nhiều lỗ hổng trong việc xử lý không gian và ánh
sáng. Thật quả không sai khi có người nói: “`Đạo' tức là lấy một cái gì
đó từ người khác và làm cho nó tồi tệ hơn.” (George
Moore – nhà văn Anh (1852 – 1933)).
Một số tác phẩm của A.
Sughi bị Y. Wada “đạo”
Alberto Sughi, Đức Mẹ (Virgo
laurentana) (1995)
Yoshihiko Wada, Mẹ và con
|
Alberto Sughi, Quán piano Italia
(1996)
Yoshihiko Wada, Mơ mộng
(2004)
|
Alberto Sughi, Vợ chồng
(1976)
Yoshihiko Wada, Dạ tiệc
(2005)
Nhật Bản lập tức phái các thanh tra tới Rome.
Họa sĩ Sughi cho biết ông không ngờ rằng các tác
phẩm của ông đã bị họa sĩ Nhật Bản sao chép gần như y nguyên. Vì
thế ông kết luận rằng các tranh của Wada là “hàng ăn
cắp”. Họa sĩ người Italia còn nói rằng lúc đầu ông nghĩ Wada chỉ là một
fan chứ không phải một họa sĩ thực sự. Ông đã từng cho phép Wada chụp
lại các bức tranh của mình tất cả 5 lần tại xưởng vẽ chẳng qua ông cứ
tưởng rằng Wada là một thày giáo dạy mỹ thuật cần sưu tầm tư liệu cho
bài giảng của mình.
Có bằng chứng cho thấy Wada tự cảm thấy có lỗi sau
khi được trao giải thưởng. Tháng Năm vừa qua, trước khi
xì-căng-đan này “xì” ra, Wada đã sang Italia, tới thăm xưởng vẽ của
Sughi. Nghe nói Wada đã nhắn lại với Sughi rằng ông đang bị ung
thư phổi, và ông van xin họa sĩ người Italia
đừng kiện ông ra tòa. Sughi nói rằng ông không có ý định sẽ kiện Wada,
vì theo ông, chỉ dư luận xã hội không thôi
cũng đã đủ đau khổ và nhục nhã cho Wada lắm rồi [3].
Ngay sau khi bộ Văn hóa quyết định thu hồi giải thưởng, Wada còn bị tước
Giải thưởng lớn của Bảo tàng Mỹ thuật Sompo của Nhật mang tên Seiji Togo
trao cho bức tranh “Tư duy” (162 x 194 cm, 2001) sao chép gần như y
nguyên tác phẩm “Quán ở ngã tư” của Alberto Sughi (vẽ vào thập niên 90
của thế kỷ trước) [4].
Việc những “tác phẩm” như vậy đoạt giải của Bộ Văn
hóa đã khiến dư luận đòi phải xét lại các nguyên tắc và tiêu chuẩn chọn
các ủy viên hội đồng giải thưởng. Theo Thời Báo Nhật Bản ngày
12/7/2006 Bộ Văn hóa Nhật vừa cho hay sẽ thay thế toàn bộ các ủy viên
hội đồng giải thưởng hiện nay bằng các chuyên gia mới. Số ủy viên hội
đồng tuyển chọn sẽ được tăng từ 7 lên 11 người, còn hội đồng đề cử sẽ có
15 người thay vì 10 trước đây.
Danh họa Pháp Paul Gauguin từng nói: “Nếu như tôi chỉ làm những gì đã
được làm ra từ trước, tôi sẽ thành một tên đạo họa và sẽ tự coi mình vô
giá trị; vì thế tôi quyết định làm một cái gì đó khác đi và người ta gọi
tôi là đồ vô luân. Tôi thà làm một đồ vô luân còn
hơn làm một tên đạo họa.”
Nguyễn Đình
Đăng
(dịch và tóm
lược)
Tokyo 12/7/2006
(Đăng tại talawas ngày 13/7/2006)
Chú giải:
[1] Bài này được dịch và tóm lược từ các thông tin đăng tại nhật
báoYomiuri Shimbun ngày 10/6/2006,
Asahi ngày 9/6/2006,
The Australian ngày 9/6/2006,
Times online ngày 8/6/2006,
Kyodo News ngày 7/6/2006,
BBC ngày 5/6/2006,
Il Tempo ngày 2/6/2006,
The Japan Times ngày 30/5/2006.
[2] Alberto Sughi (sinh năm 1928) - được coi là một trong các họa sĩ
hàng đầu của Italia trong thập niên 50 của thế kỷ trước và là một trong
những đại diện của trường phái hiện thực hiện sinh (existential
realism). Ông từng được bầu làm chủ tịch Quadriennale của Rome năm 1992
và đoạt giải thưởng hội họa Michelangelo năm 2002 tại Rome.
[3] Sau đây là bản dịch tuyên bố (bằng tiếng Anh và Italia) ngày
30/5/2006 của họa sĩ Alberto Sughi đăng tại trang web của ông
http://www.albertosughi.com/
“Tôi được thông báo, lúc đầu bởi Đại sứ quán Nhật ở Rome, và sau đó trực
tiếp bởi các quan chức từ Tokyo, về cuộc điều tra của Bộ Văn hóa Nhật về
những cáo buộc đối với họa sĩ Nhật Bản Yoshihiko Wada.
Wada, người mới đây được trao giải thưởng của Bộ
trưởng văn hóa Nhật Bản, bị cáo buộc đã “đạo họa” các tác phẩm của tôi.
Sau khi xem các vựng tập và ảnh chụp mà người ta gửi
cho tôi, tôi đã có thể kiểm chứng được rằng đại đa số các tác phẩm của
Wada là sao y bản chính từ các bức tranh của tôi. Tôi rất bức xúc
về việc này.
Việc đạo họa thô bạo này vi phạm
các quyền của nghệ sĩ như người sở hữu duy nhất các hình tượng do mình
tạo ra: đây là sư xâm phạm nghiêm trọng luật quốc tế, mà Wada đã gây ra
nhằm đạt nhiều ưu thế cho cá nhân mình. Đồng thời
tôi cho rằng tất cả các hội đồng nghệ thuật liên quan đã làm việc thiếu
thận trọng, ghi công cho một kẻ đạo họa, người cuối cùng cũng đã lừa dối
tất cả bọn họ.
Toàn
bộ vụ này chắc hẳn đã tạo tin “giật gân” nếu quý vị lưu ý rằng tôi đã bị
báo chí, các phương tiện thông tin đại chúng vây kín, theo đúng nghĩa
đen của từ đó, trong vài ngày gần đây, từ đài phát thanh Nhật Bản đến vô
tuyến truyền
[4] Xem quyết định ngày 7/6/2006 của Bảo tàng mỹ thuật Sompo (nguyên văn
tiếng Nhật) tại
http://www.sompo-japan.co.jp/museum/pdf/060607.pdf
|